Ten elementarz ma już dwadzieścia lat, a wciąż jest najlepszym przewodnikiem po Pradze, czeskiej historii, literaturze i wyobraźni. Nowe, poprawione i rozszerzone wydanie zbioru esejów Aleksandra Kaczorowskiego to barwna opowieść o najważniejszych postaciach literackiego świata XX-wiecznej Pragi – od Franza Kafki przez Jaroslava Haška, Karela Čapka, Jiříego Weila po Bohumila Hrabala, Josefa Škvoreckiego, Milana Kunderę, Otę Pavla i Václava Havla. To także osobista historia pasji znakomitego bohemisty – początków jego fascynacji Czechami, odkrywania mało wówczas znanych pisarzy, pierwszych spacerów po Libni i Žižkovie. Od Praskiego elementarza zaczęła się w Czarnym na dobre „środkowoeuropejska passa”. Z okazji dwudziestopięciolecia wydawnictwa nie tylko wznawiamy Praski elementarz, ale wpisujemy go na listę lektur obowiązkowych każdego miłośnika Europy Środkowej.
To nie był mój elementarz, to był mój uniwersytet.
To zapis stanów duszy człowieka, który zachorował na Pragę, i przekonujące wyjaśnienie, że choroba ta nie jest szaleństwem, lecz jak najbardziej zrozumiałą fascynacją, której w mniejszym lub większym stopniu ulega każdy czytelnik Hrabala. Nie wszyscy, rzecz jasna, są tak zdeterminowani, by od razu jechać do Pragi... W zastępstwie powinni więc wybrać się w podróż wirtualną, w której Kaczorowski jest doskonałym przewodnikiem.
„Praski elementarz” urzekł mnie od pierwszych stron […]. Ta książka to sama esencja „czeskości”.
To książka nie tylko napisana żywo, zajmująco i z doskonałym wyczuciem pointy, ale wręcz fascynująca. […] Kultura czeska trafiła do kogoś, kto nie tylko z niej czerpał, ale i potrafił się jej odwdzięczyć.
W tle tych wszystkich życiorysów jest i sam Alik – spóźniony trochę, w barze nad kuflem piwa... Ta sytuacja nadaje jego esejom ton łagodności i przyzwolenia w ocenie połamanych losów.
Ta książka doskonale tłumaczy, dlaczego w ostatnim czasie język polski stał się jednym z najczęściej słyszanych na ulicach czeskich miast.
Jeśli z literaturą żyjecie za pan brat, ale jakimś cudem dotąd nie mieliście w swoich rękach żadnej z czeskich powieści, z pewnością po ukończeniu elementarza z zapałem przystąpicie do egzaminu końcowego i bez oporów sięgniecie po niezwykłe teksty literackie naszych sąsiadów.
Kaczorowski co i rusz wplata w swą opowieść wspomnienia o własnych ścieżkach wydeptanych w Pradze, o prywatnych epifaniach, o intymnych chwilach, gdy pisarze przemawiają do nas ponad barierą czasu i przestrzeni. Kto wie, czy to nie jest szlak, którym powinien ruszyć każdy spisujący biografie – uczynić z czyjegoś losu nie tylko wyliczankę dat, miejsc, ludzi i dzieł, ale żywy, rozgałęziający się labirynt eseju, w którym spotykają się czytelnicy, krytycy i sami autorzy?
Czytając wciąż uświadamiamy sobie, jak mało wiedzieliśmy o ich zmaganiach z komunizmem, o miłości i samotności, obłędzie i zbyt szybkim umieraniu, o kolaboracji rzeczywistej lub doczepionej przez plotkę.
Czuje się też silną więź autora z niezwykłą Pragą, z miejscami które zna na pamięć i traktuje bardzo osobiście. Nawiązuje się jakaś emocjonalna więź z twórcami, o których on pisze i których na nowo odkrywamy, poznajemy, zaczynamy inaczej rozumieć. To z pewnością zbiór esejów nie dla każdego czytelnika, ale jakże świetny.
Lekturę „Praskiego elementarza” porównać można z upajaniem się o nieprzyzwoitej godzinie czeskim duchem w praskiej piwiarni. Takiej lektury nie wolno przegapić.
