Ostatnia

sto czternaście opowiadań o tym samym

1. Kryjówka
Dobre życie możliwe jest tylko wtedy, gdy mamy dobrą kryjówkę.
To był cytat. Z Duńczyka. Znalazł go w wywiadzie, który przeprowadził
dziennikarz kolorowego tygodnika z nieznanym
mu zagranicznym pisarzem. Nie był czytelnikiem tygodników,
zaglądał do nich sporadycznie i przypadkowo. Robił to najczęściej
w instytucie podczas tradycyjnych codziennych wizyt
na pierwszym piętrze starej kamienicy nieopodal rynku. Na
oparciach dwóch zsuniętych foteli leżał stos gazet z ostatnich
dni. To sięgał. Popijał papierosy kawą, rozmawiał z Białym,
Pomostem, Ojcem D. i innymi, odwiedzającymi [do instytutu
ciągle ktoś wpadał, ot, w dobrym miejscu dobre miejsce właśnie
na papierosa, kawę, herbatę, oddech], a w przerwach zerkał
do gazet. Cytat zapadł. Ale pojawiła się wątpliwość. Nie podobało
mu się słowo „tylko”. Nie pasowało. Według niego było
niepotrzebne. Brał pod uwagę fakt, że cytat mógł być przekłamany,
niedokładny, przytoczony z pamięci. I tak założył – nie
podejrzewał filozofa
[choć jego dzieł nie znał]. „Winą” obarczył
pisarza, dziennikarza albo redaktora. Na tym poprzestał.
Po powrocie z instytutu zapisał zdanie na pomarańczowej
karteczce wyciągniętej z tylnej kieszeni spodni. [Zbierał papierki
reklamy rozdawane na ulicach przez młodych ludzi, ale tylko
takie, które miały zadrukowaną jedną stronę – wykorzystywał
je do notatek]. Zapisał zdanie w „swojej” wersji – dobre życie
możliwe jest wtedy, gdy mamy dobrą kryjówkę.
„Lepiej?”, pomyślał. „Nie wiem”. Tym samym zasiał wątpliwość.

2. Nie wiem
„Jakie «lepiej»? No nie, beznadziejne”, mruknął.
Mniej więcej przed trzema tygodniami wysłał książkę do
wydawcy. Nie był z niej zadowolony. Pierwszy raz zrobił coś,
co można było nazwać pracą na zamówienie.
Od debiutu sprzed pięciu lat związał się z jednym wydawnictwem.
Opublikował w nim cztery książki [Kawałek wody,
Saga ludu, Wszystko jest i takie tam (dziennik)]. „Po drodze”,
w innych oficynach, ukazały się dwie: 60% słów i mikroskopijny
tom wierszy rymy / prozy. Ale to zupełnie inna historia.
Półtora roku temu, w przypadkowej rozmowie, usłyszał
zdanie: „A może pan by kryminał napisał?”. Propozycję rzucił
znajomy poeta – Marcin. Trzecim uczestnikiem rozmowy
był przyjaciel poety, Irek, właściciel wydawnictwa, w którym
poeta miał za kilka tygodni zadebiutować jako autor powieści
kryminalnej pod tytułem
Dwanaście. Irek pomysł Marcina
poparł – więcej, powiedział, że książkę zamawia. Po kilku
dniach ze zdumieniem zorientował się, że propozycja zapadła.
Padła na podatny grunt. Nie miała nic wspólnego z pracą na
tak zwane zamówienie, mimo że pojawiło się niedobre słowo
„zamawiam”. Sugestia Marcina wracała coraz częściej i coraz
intensywniej. Zdecydowało zdanie: „A może pan by…?”.
Minął miesiąc. Z kilkudniowego pobytu w nadmorskim
miasteczku przywiózł pomysł. W pociągu wymyślił książkę.
Języczkiem u wagi okazał się pewien tajemniczy napis, który
zobaczył na ścianie niegdysiejszego silosu na dawnym poligonie
wojskowym. Miał intrygę. Wstęp, rozwinięcie i zakończenie.
[Profesor języka polskiego z otwockiego liceum, świętej
pamięci „Samopluj”, Zbigniew Minakowski, twierdził, że rozwinięcie
powinno być siedem razy dłuższe od wstępu i zakończenia].
Tylko pisać. Tylko napisać. Tylko zapisać.
Zadzwonił do Moniki, właścicielki wydawnictwa, z którym
od początku przygody z zapisywaniem był związany.
Po wstępnych oczywistościach rozmowa potoczyła się mniej
więcej
tak:
– Dostałem propozycję napisania i wydania powieści kryminalnej.
– Kto?
– Irek. Początkowo jednym tchem odmówiłem, ale zapadła
i wykiełkowała. Wymyśliłem. Mam. Tylko zapisać. Chciałem
cię prosić o prostą, twardą i jednoznaczną odpowiedź. Masz
coś przeciwko?
– Hm. Dziękuję.
– Za co ty mi dziękujesz?
– Że pytasz. Jasne, że nie mam nic przeciwko. Zgoda. Ale
pod jednym warunkiem.
– Jakim?
– Że dla mnie też napiszesz powieść kryminalną. Powiedzmy:
za rok.
– Zgoda.
Książkę dla Irka napisał szybko. Wylała się. Był zadowolony.
Uważał ją za ważną – inną wśród tego, co dotychczas wydał.
Ukazała się na początku roku, w tym samym dniu, w którym
Marcin opublikował drugi tom, Trzynaście. Jego książka nosiła
tytuł Kogo nie znam.
Aby spełnić obietnicę złożoną Monice, musiał natychmiast
usiąść do pisania „zakontraktowanej” powieści kryminalnej.
Niestety, w tym wypadku nie potrafił pozbyć się tkwiących
głęboko słów „zamówienie” i „kontrakt”. Praca szła ciężko
i opornie. Z jednego tylko był zadowolony – z pomysłu.
Ale napisał. Wycisnął. Dotrzymał słowa. Mniej więcej trzy
tygodnie temu wysłał Monice książkę. Powieść kryminalną
pod tytułem Nie wiem.
Następnie zrobił wakacje od zapisywania. Pewnego dnia, po
trzech tygodniach lenistwa i wędrówek, napisał tekst Kryjówka,
który miał być początkiem kolejnej książki. Przeczytał, pomyślał,
co pomyślał, i wściekły wyłączył komputer. „Wahadło”,
postanowił.
Wyszedł z domu.
Z pokoju, bo to nie był dom.
Dom zostawił daleko i dawno.
Trzysta kilometrów.
Dwa lata?