Miła robótka

Polskie świerszczyki, harlekiny i porno z satelity

Ewa Stusińska

Miła robótka

Polskie świerszczyki, harlekiny i porno z satelity

fragment

Jak Teresa Orlowski przekraczała granicę

Pierwszy raz

 …przekroczyła granicę polsko-niemiecką w 1979 roku w załadowanym po brzegi busie Orbisu relacji Dębica–Bochum. Na zdjęciu w paszporcie rzucały się w oczy jej platynowe blond włosy, duże, szerokie usta i wyraziste rysy twarzy. Miała prawie trzydzieści lat, wykształcenie zawodowe, stałą posadę i marne perspektywy na przyszłość. Miała też syna Sebastiana, ale on został w domu.

Wychowała się w robotniczej rodzinie na osiedlu Matejki, dziś jednym z najniebezpieczniejszych miejsc w całej Dębicy. Skończyła Szkołę Podstawową numer 3, później zasadniczą szkołę zawodową w klasie frezerskiej. Dostała posadę w sklepie spożywczym, gdzie rozlewała mleko i sprzedawała pieczywo. Wyszła za mąż za Janusza, taksówkarza z Żyrakowa, ale ich małżeństwo nie trwało długo. Ludzie mówią, że jak szła ulicą, to mężczyźni wpadali na słupy. Że kobiety były o nią zazdrosne. Że syna miała z jakimś żonatym facetem. Być może właśnie dlatego zostawiła za sobą służbowy fartuch, ciasne mieszkanie, szarość i zawiść, której nie mogła pokonać. Wybrała kraj, w którym pachniało Peweksem, a maszyny same zmywały naczynia.

W latach siedemdziesiątych do RFN-u wyjechało około stu trzydziestu tysięcy Polaków . Zagłębie Ruhry ze względu na liczne kopalnie, stalownie i koksownie już od drugiej połowy XIX wieku było celem masowej emigracji (powstały tam społeczności tak zwanych Ruhrpolen), a Bochum szybko stało się nie tylko centrum skupiającym Polaków z Zagłębia Ruhry, lecz także głównym ośrodkiem dla polskich imigrantów z całych Niemiec. Dodatkowo w 1962 roku powstały tam nowoczesne zakłady Opla z osiedlami dla pracowników. Choć miasto nie słynęło z kulturalno-historycznych atrakcji, stanowiło popularny cel wycieczek Orbisu. Nie wszyscy z nich wracali.

Drugi raz

 …przekroczyła granicę niemiecko-polską nielegalnie w połowie lat osiemdziesiątych. W torbie w bagażniku, między ręcznikami, wracający z RFN-u do kraju Polacy wieźli prezenty dla rodziny: proszek do prania, cienkie niekryjące rajstopy i kasetę wideo z polską aktorką i logo firmy VTO na okładce.

„W połowie dekady wobec coraz częstszego importu kaset wideo władze celne podjęły się kontroli treści przywożonych kaset, umieszczając na wybranych przejściach granicznych magnetowidy, za pomocą których celnicy kontrolowali nagrania” . Według rzecznika Głównego Urzędu Ceł w trzech kwartałach 1985 roku przywieziono do Polski i poddano ocleniu oraz kontroli w sumie pięćdziesiąt pięć tysięcy sto szesnaście kaset, a w tym samym okresie roku 1986 – dwadzieścia sześć tysięcy dwieście sześćdziesiąt trzy kasety . Cło wynosiło tysiąc złotych za sztukę  (średnia miesięczna pensja w sektorze państwowym – dwadzieścia, rok później dwadzieścia cztery tysiące złotych). Nie wiadomo, ile kaset zatrzymywano łącznie na granicach ze względu na nieobyczajne treści. Wiadomo, że w samym Szczecinie było to aż sześćdziesiąt procent. Dlatego Polacy wyjątkowo starannie chowali Foxy Lady.

Wtedy Teresa nazywała się już Moser. Nazwisko po pierwszym mężu zamieniła w pseudonim. Hansa poznała dzięki pracy w klubie nocnym Tabares w Bochum. Był fotografem i reżyserem dobrze znającym branżę pornograficzną. Teresa zaczęła pozować nago do zdjęć i występować w filmach. Początkowo jako blondynka nie przykuwała uwagi tak bardzo, jak w późniejszych latach, gdy zapuściła włosy i przefarbowała je na ciemny brąz. Blondynką jest jeszcze w jednej z pierwszych dostępnych produkcji z jej udziałem Das bizarre Leben von Madame X (1980 lub 1981). Gra tam kobietę, której gdzieś na bezdrożu psuje się auto i wraz z przyjacielem zmuszona jest szukać pomocy pieszo. Przez przypadek trafia do willi Madame X, perwersyjnej dominy, która więzi swoje ofiary i zmusza je do sadomasochistycznego seksu. Teresa zostaje przebrana w skórzany gorset, poddana penetracji czarnym strap-onem oraz innym wyszukanym rozkoszom. Gdy jakoś udaje jej się uciec, dotrzeć do szosy i złapać stopa, po chwili orientuje się, że za kierownicą siedzi jej niedawny oprawca. Podobnie kończy się film Funny Games. Czyżby Austriak Michael Haneke oglądał Madame X?

Teresa została aktorką porno niespełna rok po przyjeździe do RFN-u – początkowo jedną z wielu. W Niemczech na przełomie lat siedemdziesiątych i osiemdziesiątych trwał złoty okres filmu pornograficznego, który miał ambicje stać się pełnoprawnym gatunkiem kinowym – wielkie budżety, gwiazdy, system dystrybucji. Na rynku królował Gunter Otto, producent między innymi Josefine Mutzenbacher – Wie sie wirklich war czy Lass jucken, Kumpel! Wszystko to było możliwe dzięki zmianie prawa, które w 1975 roku zalegalizowało pornografię na dużym ekranie. Do kina ludzie zaczęli chodzić w parach, w gronie znajomych, a liczba spragnionej porno publiczności szybko przekroczyła próg dwudziestu milionów rocznie. Pornografia stała się rozrywką i bardzo dochodowym biznesem. Jednak prosperity nie trwało długo – pod koniec lat siedemdziesiątych na rynku pojawiła się nowa technologia wideo. I zmieniła wszystko.

Na początku wielu niemieckich producentów nie doceniło nowego nośnika. Wciąż marzyli o wielkich produkcjach i inwestowali w ich rozwój, na przykład instalowali w kinach system nagłośnienia Dolby, polepszając jakość seksualnych jęków, albo zmieniali konstrukcję foteli, tak by dawały możliwość odczucia ruchów frykcyjnych. Jeszcze w 1983 i 1984 roku powstały dwie wielkie superprodukcje porno: Rasputin – Orgien am Zarenhof i Katharina und ihre wilden Hengste z budżetami wynoszącymi milion marek każdy. Ale – jak twierdzi znawca rynku – to były działania ratunkowe .

Za to Teresa Orlowski i Hans Moser doskonale wyczuli nowy trend. W sierpniu 1982 roku założyli w Hanowerze profesjonalne wydawnictwo i zaczęli publikować magazyny „Foxy Lady”, „Sweet Little 16” i „Lady Domina”. A dwa lata później ruszyli z produkcją wideo – tak powstało VTO (Verlag Teresa Orlowski / Video Teresa Orlowski). Choć branża pornograficzna kojarzyła się z jasnym podziałem ról: kobiety były modelkami i aktorkami, a mężczyźni – reżyserami, producentami, fotografami, w VTO to Teresa została prezeską, wydawczynią magazynów, autorką scenariuszy, ekspertką od seksualności i oczywiście główną aktorką. Dziś powiedzielibyśmy, że był to doskonały chwyt marketingowy, wtedy – powiew nowości. Orlowski zaczęto zapraszać do telewizyjnych talk-show, dzięki czemu zyskała rozgłos i wzbudziła zainteresowanie. A ona już wiedziała, jak to przełożyć na zarabianie pieniędzy.

Tak wysoka pozycja Teresy Moser w niemieckiej branży nie oznaczała jednak, że pornografia zyskała nową, bardziej feministyczną twarz ani też, że kobieta nie została po raz kolejny wykorzystana na potrzeby męskiej rozrywki. Feministyczna emancypacja była dla Lisiej Damy niepotrzebną komplikacją, wolała inaczej wykorzystać swoje atuty, jak uroda, śmiałość, ale i talent do biznesu. W wywiadach mówiła wprost: „Nie jestem wyemancypowana: gotuję, sprzątam. Dla mnie idealnym połączeniem jest mieszanka damy z kurwą. Sądzę, że równouprawnienie jest pomyłką. Kobiety zapominają, że bycie szczęśliwą może być takie łatwe” . W innym wywiadzie obiecywała: „Wiem, co mężczyźni chcą zobaczyć, i ich nie zawiodę” .

Verlag Teresa Orlowski stało się w latach osiemdziesiątych największym producentem porno w Europie. Przez kolejne pięć, sześć lat wypuszczało po dwanaście filmów rocznie i sprzedawało od pięciu do dziesięciu tysięcy kopii każdego tytułu. Biznes szedł doskonale. Firma podbiła nie tylko niemiecki, ale również międzynarodowy rynek wideo, a Orlowski – choć już po trzydziestce – była jej najjaśniejszą gwiazdą. Sukces VTO zawdzięczało kilku czynnikom: po pierwsze ogromnemu popytowi na pornografię, po drugie technologii wideo, która okazała się popularna, łatwo dostępna i tania, po trzecie atrakcyjności chwytu polegającego na tym, że to kobieta pociąga za wszystkie sznurki pornograficznego imperium, po czwarte… obniżeniu standardów. Choć VTO przedstawiało swoją ofertę jako alternatywę dla pornografii amerykańskiej (a de facto również kinowej produkcji niemieckiej), tak naprawdę chodziło o cięcie kosztów. „Amerykanie rodzą się aktorami. Ale europejska mentalność jest inna. W naszych filmach niewiele się dzieje. Od razu przechodzisz do rzeczy. […] Nie potrzebuję dwóch godzin, żeby być głaskana i pachnieć”  – wyjaśniała Orlowski, odnosząc się zarówno do produkcji podpisywanych jej nazwiskiem, jak i – zdawałoby się – własnej seksualności. To „przejście do rzeczy” oznaczało rezygnację z całego balastu lat siedemdziesiątych: gry wstępnej, zawiązania akcji, dobrych dialogów, wiarygodnych postaci, wszystkiego, co umożliwiło pornografii wejście do kin i uwiarygodniało filmowy romans, ale też generowało koszty. Oznaczało to również rezygnację z kobiecej publiczności i kobiecej przyjemności. Skoro – jak twierdziła Orlowski – nie każda kobieta potrzebuje drogiej gry wstępnej, to po co przepłacać?

Na początku lat osiemdziesiątych państwo Moserowie wiedzieli, że sama akcja i tak przyciągnie męskich widzów, a to oni byli głównymi odbiorcami pornografii. Właściciele VTO początkowo nie zrezygnowali całkowicie z fabuły, ale ograniczyli się do jej zalążka, pretekstu dla zróżnicowanych scen pornograficznych. Postawili też na atrakcyjną oprawę. Produkcje takie jak Go for It przypominały modną w latach osiemdziesiątych Dynastię, tyle że zamiast kalejdoskopu postaci i dramatycznych zwrotów akcji na ekranie aktorzy nieustannie zmieniali pozycje. Moserowie zadbali też o efektowne „serialowe” czołówki, drogie samochody, ubrania i wrażenie luksusu. Uczynili z nich lepiszcze dla seksu. Niedawne studio filmowe zamieniło się w fabrykę, a pełnometrażowy film pornograficzny z fabułą – w zestaw szybkich numerków.

W serii Foxy Lady Moserowie zrezygnowali z większości przerywników, a osiemdziesięciominutowy film stał się jedynie składanką kilkunastominutowych scen seksu, podobnych do tych, jakie dominują dziś w internecie. Taka konstrukcja pozwalała na wielokrotne używanie tych samych materiałów, tak zwaną produkcję krzyżową. Jedynym wspólnym elementem każdego filmu pozostawała Orlowski, bo to jej postać, nazwisko i ciało gwarantowały sukces. Paradoksalnie to właśnie kobieta, której filmowy i zawodowy wizerunek podkreślał siłę i władzę, stała za zwrotem ku bardziej męskocentrycznej pornografii. Dzięki niej bezosobowa branża zyskała także rozpoznawalną twarz – gwiazdę, do której czytelnicy i widzowie mogli się przywiązać. I tak właśnie Teresa Maduzia z Dębicy stała się europejską królową porno.

Trzeci raz

 …przekroczyła granicę niemiecko-polską w 1988 roku. Przedsiębiorczy Robert  zakupił dziesięć tytułów VTO i wracał do kraju z zamiarem legalnej dystrybucji filmów z Teresą Orlowski. Kasety przeznaczone do kopiowania wyglądały zupełnie inaczej niż domowe VHS-y, więc na granicy nikt się nie czepiał.

Produkcje Orlowski trafiały już wcześniej do Polski nielegalnie i krążyły w nieformalnym obiegu: przekazywano je sobie z rąk do rąk, przegrywano, sprzedawano na giełdach, puszczano na publicznych pokazach w akademikach i domach kultury. Robert pracował w Baltonie, więc doskonale wiedział, jakim powodzeniem cieszą się taśmy z rodaczką. Ludzie znali już to nazwisko i nieustannie o nie pytali, choć oficjalnie w kraju w ogóle nie było pornografii. Postanowił zainwestować, kupić licencje, sprzęt, zamówić podzespoły. Najpierw musiał jednak pojechać do Hanoweru, gdzie mieściła się siedziba VTO. Jak każdy mieszkaniec bloku wschodniego miał duże wyobrażenia o tym, jak wygląda życie za żelazną kurtyną. Jednak tego, co zobaczył, na pewno się nie spodziewał.

W drugiej połowie lat osiemdziesiątych Hans Moser zainwestował trzydzieści milionów marek w studia filmowe i telewizyjne. Zbudował dwa (siedemset pięćdziesiąt i dwieście pięćdziesiąt metrów kwadratowych) i wypełnił je najnowocześniejszym sprzętem – samo oświetlenie kosztowało ponad dwa miliony marek. Do tego powierzchnia biurowa na dwa tysiące metrów plus tysiąc metrów kwadratowych magazynu i kopiarni. Sprzęt do produkcji i postprodukcji zamówił w amerykańskiej firmie Ampex, angielskich Abekas i Questech oraz japońskiej Sony. W tamtych czasach zdaniem wielu filmowców było to najlepsze pod względem technicznym studio w Niemczech. Profesjonalne plany zdjęciowe, garderoby, przymierzalnie, restauracja dla ponad sześćdziesięciu stałych i ponad pięćdziesięciu niezależnych pracowników.

Robert spotkał się z szefem dystrybucji, reżyserem i innymi pracownikami, którzy pomogli doprecyzować szczegóły współpracy. Wreszcie poznał samą Orlowski. Do pracy przyjeżdżała wtedy czarnym mercedesem sec, luksusową limuzyną, którą upodobali sobie handlarze narkotykami z Miami Vice, a już niedługo bossowie pruszkowskiej mafii. Jej gabinet był w modnej mozaice czerni, czerwieni i bieli, a jaka była sama Teresa?

W jednej z produkcji VTO z 1985 roku pod tytułem Teresa. The Women Who Loves Men gra samą siebie, szefową dużego pornograficznego wydawnictwa. W jej gabinecie zjawia się przystojny wąsaty mężczyzna w garniturze, który pragnie nawiązać współpracę z firmą. Teresa początkowo przepytuje go zza wielkiego biurka, później siada na blacie naprzeciw niego, dotyka jego twarzy, a w następnym ujęciu z wielką pasją ssie jego penisa. W kolejnej scenie mężczyzna, słaniając się na nogach, opuszcza budynek firmy i wsiada do samochodu. Tak w filmie wyglądało pierwsze spotkanie ze słynną Foxy Lady. Robert jednak opowiada o Teresie Moser bez większych emocji:

 –            Dla mnie była normalną kobietą i dla niej to był normalny biznes. Przyjechał ktoś, kto chciał jej zapłacić za coś, co miała zrobione. Dla niej to były pieniądze bez dodatkowej pracy.

Uzgodnili, że pierwszy kontrakt obejmie dziesięć filmów, po pół roku dojdzie kolejne dziesięć, w sumie ma ich być około trzydziestu, czterdziestu. VTO udostępniało katalog, on negocjował ceny. Licencje były wtedy bardzo drogie, porównywalne do tych na filmy fabularne. Robert zaczął niewinnie.

 –            Foxy Boxing pokazywał ring bokserski, na którym dwie kobitki udają, że się boksują, i w międzyczasie zdzierają z siebie ciuchy. To było tyle. Z lekką erotyką nie baliśmy się sankcji.

Później oferta polskiego dystrybutora wzbogaciła się o mocniejsze tytuły. Uzyskanie licencji i wybór filmów to była jednak bułka z masłem w porównaniu z wyzwaniami logistyczno technicznymi. Dzięki nowej ustawie o kinematografii z 1987 roku dystrybucją filmów mogły się zajmować osoby prawne i fizyczne posiadające koncesję Komitetu Kinematografii. Trzeba było jednak samodzielnie kupić cały sprzęt i zainwestować w studio, w którym dubbingowano i montowano filmy, przygotowywano kopie, zmieniano napisy i tak dalej. Ale w tym Robert uzyskał niespodziewaną pomoc.

 –            Orlowski pokazała nam, jak przygotować kopiarnię, jak to zorganizować technicznie, bo nikt w Polsce nie miał o tym wtedy pojęcia. Myśmy przecież nigdzie nie jeździli, nie robili wcześniej podobnych rzeczy.

To jej pomysły, zaangażowanie, poważne traktowanie szczegółów w równej mierze jak doświadczenie Mosera doprowadziły do sukcesu VTO.

Na sukces nie musiał również długo czekać Robert. Ruszył z dystrybucją kilka miesięcy po powrocie do kraju. Ponieważ nie mieli ze wspólnikiem dużego kapitału początkowego, firmę rozwijali z miesiąca na miesiąc – zysk z pierwszego kwartału inwestowali w kolejnym, tak by móc wypuścić dwa razy więcej kopii, ale popyt na kasety z Teresą Orlowski znacznie przekroczył możliwości firmy.

 –            Schodziło wszystko. Nie miało znaczenia, ile byśmy nagrali, następnego dnia odbierano i wywożono w Polskę każdą ilość. Miesięcznie to było po kilka tysięcy. W sumie doszliśmy do pięćdziesięciu magnetowidów, na których przegrywaliśmy kasety. Pięćdziesiąt po dziesięć cykli w ciągu dnia, to daje pięćset filmów dziennie. Oczywiście magnetowidy się psuły, były problemy techniczne i tak dalej, ale na początku filmy szły jak świeże bułeczki. To był strzał w dziesiątkę.

Czwarty raz

 …granicę niemiecko-polską przekroczyła w 1993 roku dzięki sygnałowi satelitarnemu. Teresa wyczuła, że czas kaset wideo powoli się kończy, a publiczność zaczyna doceniać ofertę telewizji kablowej. Postanowiła zainwestować w prywatną stację. Nie nazywała się już Moser, rozwiodła się z Hansem w 1990 roku. Media rozpisywały się, że zabrała mu wszystko i zostawiła z trzystoma markami. Teraz spotykała się ze znacznie młodszym aktorem – dwudziestoczteroletnim Georgiem.

Zanim małżeństwo Moserów się rozpadło, sypać zaczęło się również imperium VTO. Produkcja nie była już tak opłacalna, konkurencja rosła. Orlowski i Moser liczyli, że wydzierżawią swoje studia prywatnym nadawcom telewizyjnym, których udział w rynku zaczął pod koniec lat osiemdziesiątych gwałtownie rosnąć. Jednak szef RTL stanowczo odmówił. Podobnie zarządy innych stacji. Nikt nie chciał współpracować z branżą porno. W 1989 roku znaleźli się więc na skraju bankructwa, ale jak mówiła Orlowski: „Uratowało nas runięcie muru berlińskiego. Popyt w byłej NRD był tak duży, że przetrwaliśmy najgorsze” . Na łamach niemieckiego magazynu „Tempo” rozważała nawet powrót do kraju. Wtedy pojawił się pomysł prywatnego kanału telewizyjnego.

17 marca 1993 roku o godzinie 1.05 Der Heisse Kanal (Gorący kanał) nadał zwiastun programu z repertuaru VTO, a od 1 kwietnia pornografia na stałe zagościła w codziennej telewizji. Wystarczyło mieć antenę satelitarną ustawioną na Astrę 1B i dwadzieścia sześć stopni w kierunku wschodnim oraz wykupiony dostęp . Kanał był płatny, wymagał dekodera (trzysta dziewięćdziesiąt osiem marek) i karty (tyle samo). Polski widz pierwsze legalne dekodery mógł kupić dopiero od lipca, ale dużym powodzeniem cieszyły się wersje pirackie. Na Astrze znalazły się również inne kanały z pornografią: Red Hot TV oraz Adult Channel.

„Lata siedemdziesiąte były erą kina porno, lata osiemdziesiąte – filmów wideo, teraz nadchodzi era satelity”  – zapowiadała Lisia Dama. Sama nie grała już w swoich filmach, ale wciąż stała na czele firmy, która przynosiła dwadzieścia milionów marek rocznie.

Piąty raz

 …przekroczyła granicę niemiecką w 2007 roku, wylatując na Majorkę. Kanał satelitarny nie wypalił, późniejsze próby przeniesienia się do internetu – również nie ustabilizowały sytuacji w firmie. Sprzedaż filmów nie dawała już takich zysków. Konkurencja w postaci bezpłatnych materiałów w internecie okazała się wyzwaniem nawet dla takich imperiów, jak Beate Uhse Film Distribution. Firma Orlowski popadała w coraz większe problemy finansowe.

W 2007 roku producentka otrzymała wezwanie do sądu. Zażądano od niej złożenia pod przysięgą oświadczenia dotyczącego zobowiązań wobec firm windykacyjnych i niespłaconych kart kredytowych, ale Lisia Dama nie stawiła się na sali rozpraw. Uciekła z kraju. Zamieszkała w Hiszpanii, w miejscowości Marbella. Podobno w latach osiemdziesiątych przyjechała raz do Dębicy, inni mówią, że nigdy nie wróciła do Polski.

 

Osoby zainteresowane przedrukiem tego lub innego fragmentu książki prosimy o kontakt z działem promocji: zofia@czarne.com.pl.