Wyspa niechcianych kobiet

Wyspa Sprogø jest jak koralik na długim łańcuszku mostu Storebælt łączącego dwie największe wyspy Danii: Fionię i Zelandię. Dokładnie 6,7 kilometra od brzegu Fionii i osiem kilometrów od Zelandii. Niemal w połowie. Wygląda jak żart. Ma raptem sto sześćdziesiąt cztery hektary. Droga przecina wyspę na dwie nierówne części – z jednej strony tory kolejowe i grobla, a z drugiej znacznie większy, wybrzuszony kawałek ziemi, który według mnie wygląda tak, jakby miał zaraz zatonąć przez swoją nieproporcjonalność. Gdy patrzę na Sprogø z lotu ptaka, mam wrażenie, że jedyną rzeczą trzymającą tę wyspę na powierzchni jest asfaltowa wstęga mostu rozpięta między dwoma brzegami. Z samochodu widać latarnię morską. Dla przypadkowego turysty Sprogø pozostaje anonimowa. Nie ma żadnej tablicy informującej, co to za miejsce. Zresztą – w jakim celu? Kto miałby tutaj przyjechać? Niektórzy sądzą nawet, że to wyspa techniczna, usypana przy budowie mostu.

Sprogø przykrywają zatem pasy asfaltu. Wyspa jest niechętna turystom i droga – za przejazd całym mostem w tę i z powrotem trzeba zapłacić ponad czterysta koron duńskich (plus minus dwieście pięćdziesiąt złotych). Sund & Bælt, zarządca mostu, nie planuje jakichkolwiek inwestycji na wyspie ani upamiętnienia historii tego miejsca. Historii około pięciuset kobiet wywiezionych na ten skrawek ziemi i pozbawionych praw obywatelskich. Tam, gdzie kiedyś mieszkały, obecnie znajduje się hotel dla pracowników Sund & Bælt, a w porcie, do którego przybijały kutry przywożące rezydentki, stoi nowoczesna mobilna sauna. W dawnej jadalni odbywają się konferencje i spotkania osób zatrudnionych do obsługi najdłuższego mostu w Europie. Budynków nie można zwiedzać. Wyspę da się obejść w dziesięć–piętnaście minut – jeśli podziwia się widoki. Dawniej, kiedy przez jej środek nie przebiegała jeszcze droga, tam, gdzie dziś leży szeroki pas asfaltu, stał Friheden [Wolność], wakacyjny domek dla pensjonariuszek. Znajdował się w odległości zaledwie trzech i pół minuty marszu od stałej siedziby. Personel ośrodka chciał jednak, by kobiety miały poczucie, że w wakacje przebywają poza domem.

Rezydentki? Pacjentki? Więźniarki? Założyciele instytucji na Sprogø nazywali je dziewczętami i klientkami. Dziewczęta ze Sprogø. Robili to celowo, by podkreślić, że mieszkanki wyspy nie są wystarczająco dojrzałe i samodzielne, by nazywać je kobietami. Że nie dorosły do tego miana. Sprogø nie jest historią z odległej przeszłości. Na wyspę w Wielkim Bełcie promy z Korsøru wywoziły kobiety na wieloletnią banicję w latach 1923–1961.