Gmina

Te wiersze nie świecą fałszywym odautorskim światłem, świecą światłem życia tych, których szczęśliwie przypominają. A wierszy o sławnych malarzach holenderskich jest wiele, o Jawórku jak się zdaje jeden jedyny. Dlatego to te pierwsze są kopiami, a ten drugi bezcenny, bo oryginał.

Nie będę zanudzał czytelników kwiecistymi wyznaniami miłosnymi pod adresem czeskiej literatury. Powiem krótko: kocham ją i zazdroszczę Czechom, że mają ją na co dzień, tak piękną i żywotną. Do tego publicznego wyznania sprowokował mnie pierwszy dostępny po polsku tom wierszy Miloša Doležala

(...)

Wspaniałe to wiersze o śmierci, ale przepełnione niespotykaną siłą żywotną.

Liryka Miloša Doležala aż skrzy się od humoru, rubasznego, ale także absurdalnego i wisielczego, tak charakterystycznego dla literatury czeskiej. Śledząc przygody bohaterów wierszy Doleżala, pokładamy się ze śmiechu. W pewnym momencie jednak śmiech zamienia się w płacz, w lament.

Pierwszy wydany w Polsce tom wierszy Miloša Doležala znakomicie osadza się w środkowoeuropejskiej tradycji małego realizmu.

Świat trochę jakby z Haška, tzn. karczemno-alkoholowy, trochę jakby z Hrabala, tzn. refleksyjno-gawędowy, a nie brak tu i Leśmianowskich umrzyków, hycli i dziadów wałęsających się po wiejskich podwórzach. Jednym słowem rubasznie i ludowo.

Bohaterowie utworów tworzą jakby „podziemną gminę”, istniejącą poza czasem. Czas w książce Doležala ulega zawieszeniu, przeszłość w momencie opowiadania staje się teraźniejszością. Poeta jest dzwonem, który „budzi rozespanych”, który otrzymuje od Boga — na chwilę — moc wskrzeszania zmarłych.