Sierpień

Miałem wracać, ale cofnąłem się parę kroków. Chciałem usiąść i spłukać z siebie upał. Przy stoliku obok znany pisarz i trochę mniej znany dziennikarz rozmawiali o podróżach do Serbii. Z drugiej strony trzy ukraińskie dziewczyny opowiadały sobie kijowskie plotki w swoim języku. Więc pozwalałem, by piwo mnie chłodziło, i prawym uchem byłem w Belgradzie, gdzieś na betonowych blokowiskach, a lewym na Padole w Kijowie, obgadując chłopaków, biegnąc do schronu, licząc, kto zginął i kto wyjechał. Dzieliłem się na dwie części coraz bardziej, jak bohater kreskówki, pod którym pęka kra. Mózg przetwarzał na zmianę, a trochę równocześnie: po polsku opowiadane historie o serbskim nacjonalizmie i gościnności, po ukraińsku szybko szemrzące zdania, z których rozumiałem połowę.

Nagle, jak zrzucony z innego świata, pojawia się zbyt obszernie gestykulujący mężczyzna. Jest nieduży, ale jego ręce jak wiatraki mielą przestrzeń wokół, jego głowa chodzi w przód i w tył w obrzędowym tańcu. Ludzie przy stolikach łapią za talerze i szklanki. Jest jak wir powietrza zrodzony na jakiejś odległej pustyni, zachłanny, niepowstrzymany, podnoszący kurz; dotarł, by nieść niepokój, aż tutaj. Naraz mu zazdroszczę, że wszyscy mu ustępują, unikają go, schodzą z drogi, bo nikt nie chce kłopotów, nikt nie chce namolnej rozmowy, bitki, kłótni. Wszyscy patrzą na swoje kufle albo buty. Nie prowokować, zamknąć oczy, on sobie pójdzie, on zniknie. W biografii siostry Kotowiczówny jest opis zarazy w Warszawie z początku XVIII wieku, bez podania źródła: „Roku 1708 około św. Jana na kształt jakiego pożaru tak nagle morowe powietrze opanowało Warszawę, że prawie czasu nie było do ucieczki. W całym mieście jeden tylko dom był wolny od tejże zarazy”. To ja jestem tym domem. Może dlatego, że wypiłem dwa piwa, może dlatego, że jestem głupcem uwięzionym w dziś; przyglądam mu się. Patrzę w oczy raptownej zarazie w starych sportowych butach i czapce z wielokrotnie połamanym daszkiem. I nagle widzę, że ta pewność siebie, ten nadmiar rozrzucany słowami, rękami, spojrzeniem to strach. Głęboki czarny lęk. Pamiętam go z oczu wujka Wariata. To jest ten rodzaj bojaźni, która nie pozwala żyć, która wyrywa przestraszonego z codzienności i stawia przed czymś tak ogromnym i niepokonanym, że może tylko próbować zastraszyć świat wkoło. Mężczyzna przeklina, dłońmi łapie hausty powietrza, zaciska pięści, jakby tylko tak udawało mu się naprawdę odetchnąć. Inaczej udusi się sobą. Trafi go szlag, pęknie mu wątroba, płuco i serce. Wytrzymuję jego wzrok, nie wiem właściwie po co, nad jego czapką niedawno odnowiona kamienica przy Foksal z białymi płaskorzeźbami na brązowym tle wydaje się wieczna, a przecież zburzono ją co najmniej raz, do szczętu, do piwnic. W końcu między naszymi spojrzeniami zadzierzguje się nić. Mówi już tylko do mnie, jestem jego celem, ręce pracują teraz przed nim, nieco zbyt zamaszyste ciosy kończą się kilkadziesiąt centymetrów przed moją twarzą. Rozmowy ucichły. Ukraińskie szszszsz znikło, jakby ktoś wyciął wierzbę na brzegu Dniepru, polskie szczgrzmrzbrz z głuchym westchnieniem weszło na powrót do ust i dalej. A mężczyzna krzyczy i macha rękami. Ale nasze spojrzenia już się w sobie uwięziły, zaklinowały. Nie wiem, co zobaczył on, ja przebiłem się przez jego nienawiść w strach i smutek, on już też dostrzegł to, co głębiej, to, co ma swoją kryjówkę, często na zawsze. I na sekundę przed tym, jak opuścił bezradnie ręce, już wiedziałem, dojrzałem w nim rezygnację, może cień ukojenia.

– Przepraszam, brat, nafukałem się i wypiłem.

I odwrócił się na pięcie, odwołały go Erynie bez słowa wyjaśnienia. Bez słowa wyjaśnienia dla wszystkich przy stolikach. Ja udałem przed sobą, że pojąłem, że wiem, dlaczego wszystko odbyło się właśnie tak.

Dopiłem piwo, skinąłem pisarzowi i poszedłem na autobus.

Osoby zainteresowane przedrukiem tego lub innego fragmentu książki prosimy o kontakt z działem promocji: julita@czarne.com.pl.