W pierwszej połowie XX wieku wśród gór Idaho mieszkał Robert Grainier. Prosty, wrażliwy i nieco przesądny robotnik wynajmujący się do budowy linii kolejowych, naprawy mostów czy robót w lesie. Do pracy jeździł, kiedy była, do domu wracał, gdy kończyły się tygodnie znoju. Rytm tego życia przerwała tragedia – ogień strawił dom, zginęły ukochana żona i córeczka. I choć początkowo Sam nie może znaleźć ukojenia, z czasem na zgliszczach przeszłości, w pionierskim duchu swoich czasów, zaczyna budować przyszłość. A wszystko to w nieoczywistym i barwnym świecie amerykańsko-kanadyjskiego pogranicza, gdzie sen miesza się z jawą, duchy wkraczają w sprawy żywych, wilki oswajają ludzi, a samotnicze życie staje się receptą na tęsknotę za tym, co utracone.
Piękny język, niezwykła empatia i wyjątkowa umiejętność uchwycenia paradoksów natury ludzkiej – Denis Johnson to bez wątpienia jeden z najwybitniejszych amerykańskich prozaików. Jego Sny o pociągach są metaforyczną i intymną opowieścią o stracie i samotności oraz o trudach godzenia się z upływającym czasem.
Książka znalazła się w finale Nagrody Pulitzera oraz została uznana za jeden z najlepszych tytułów 2011 roku przez „The New York Times”, „Esquire”, „The New Yorker” i „Los Angeles Times”.
W ciągu ostatnich lat kilkukrotnie przeczytałem „Sny o pociągach” i uważam, że absolutnie nie straciły swojej mocy. A jednak mało kto je zna, mało kto przeczytał. Pisarze, którzy kochają i wykładają twórczości Denisa Johnsona, nie zawsze znają ten utwór. Studenci, którzy pisali prace dyplomowe pełne niemal narkotycznych peanów na cześć zbioru opowiadań Johnsona „Syn Jezusa”, rzadko o „Snach o pociągach” słyszeli. Tak więc z ogromną przyjemnością oznajmiam wam, że ta niewielka opowieść jest wreszcie autonomiczną książką oprawioną we własną okładkę, możliwą do odnalezienia bez najmniejszego trudu. I z wyraźną pieczęcią: oto rzecz warta poznania! […] „Sny o pociągach” przeczytać po prostu trzeba. Zatem śmiało – czytajcie.
Książka ta delikatnie i pięknie stawia głębokie pytanie o sens ludzkiego życia – czy koszty, jakie niesie ze sobą istnienie społeczeństwa i tak zwanej cywilizacji, nie są po prostu zbyt wysokie?
Cudowny, wizjonerski pierwiastek pięknie wybrzmiewa pośród pozornie brutalnego realizmu Johnsona. Twarde zdania oznajmujące drzemią gotowe, by nagle rozbłysnąć liryzmem; świat przyrody bada się tu i opisuje, by przekształcić go i przeobrazić. Zacząłem czytać „Sny o pociągach” ze sporą podejrzliwością, która w trakcie lektury ustępowała jednak podziwowi wobec szczerości i uczciwości tej opowieści.
Dostajemy porywającą opowieść o życiu, w którym nic nie ma, ale które mimo to wydaje się pełne. I wszystko trwa tyle, co przejazd pociągu.
Johnson opowiada o ciężkiej pracy, życiu w ubóstwie, ale na własnych warunkach.
Przejażdżka autem, rozmowa z facetem na stacji benzynowej, wstrząsający prasowy nagłówek, każda z tych bardzo zwyczajnych scen może nabrać zaskakującego znaczenia. U Johnsona sny stają się realne [...].
[...] intymna i głęboko metaforyczna przypowieść o Człowieku i Czasie.
Zbudowana z ładnych małych zdań opowieść o życiu gdzieś wśród gór Idaho w pierwszej połowie XX wieku. Skromna i zachwycająca.
Johnson tej kameralnej opowieści, metaforze życia, dodaje prostoty przez piękny literacki język, który świetnie oddał w tłumaczeniu Tomasz S. Gałązka.
Wielka literatura, nieprawdopodobna maestria.
Trochę powieść, trochę baśń. Tragiczna historia, która przeplata się z metafizycznymi uniesieniami bohatera. Radość istnienia i poznawania świata miesza się ciągłym bólem i tęsknotą.
W Snach o pociągach Johnson raz jeszcze przypomina, że jest najbardziej poetycki spośród amerykańskich powieściopisarzy i powieściopisarek.
„Sny o pociągach” umożliwiają wgląd w gorzką realność kryjącą się za „amerykańskim snem” i są apologią samotności wymuszanej przez przestrzeń zbyt wielką dla pojedynczego człowieka.
Ta niespieszna, zupełnie zwyczajna opowieść może przynieść
czytelnikowi ukojenie.
„Sny o pociągach” to powieść bogata w literackie smaki, meandrująca między poetykami, surowa i liryczna.
W narracji Johnson przeplata jawę ze snem, zwodząc czytelnika. W onirycznych fragmentach autor modyfikuje styl na lżejszy i mglisty, zmieniając go powoli, płynnie, bez przeskoku. W ten symboliczny sposób oddaje walkę swojego protagonisty z tęsknotą za traficznie utraconymi najbliższymi.
Ta niewielka opowieść z gór Idaho skłania, żeby czytać ją kilkakrotnie. To porywająca historia człowieka, który większość życia, i większą część XX w., przeżył sam w górach, gdzie ludzie i zwierzęta byli połączeni tajemnicą.
