Z dziennika berlińskiego

Max Frisch

Z dziennika berlińskiego

fragment

17.02

Życie bez postanowień na przyszłość (co wszelako zakłada sytuację uprzywilejowaną, zameczek, taki jaki miał pan de Montaigne, albo książeczkę czekową): niełatwo się tego nauczyć. Sama świadomość, że znajdujemy się w sytuacji uprzywilejowanej, zmusza do postanowień. Przez długi czas mego życia, kiedy nie głodowałem, ale byłem niezamożny, mniej więcej tak jak znakomita większość, w ogóle nie interesowało mnie społeczeństwo, polityka, utopia; moje społeczne zaangażowanie narastało powoli jak mój dobrobyt, który (naprawdę w to wierzę) nigdy nie był dla mnie celem, ale jako fait accompli coraz bardziej zmuszał do postanowień, co to nie uświęcają prywatnego dobrobytu, ale usprawiedliwiają go jak środek do celu. Nie znaczy to tak po prostu, że nie uważam siebie (i ludzi mego pokroju) za socjalistę. Przeciwnie; i bez żadnej ironii: sumienie społeczne to luksus. Czy powinno się sobie pozwalać na ten luksus? Postanowienie, by przyczynić się w pewnej mierze do ulepszenia tego społeczeństwa, wyrasta z potrzeby przyzwoitości – nie wiem, co chciałem powiedzieć – Życie bez postanowień…

—

Lektura: Christa Wolf LESEN UND SCHREIBEN , spodziewam się ją zobaczyć w najbliższym czasie („po tamtej stronie”).

—

 

W styczniu, na pogrzebie naszej siostry Emmy , zdziwienie historią własnej rodziny, w powiązaniu z historiami innych rodzin; stół żałobników, dużo starych ludzi, ale również młodzi. Nagle wracały do mnie, po kolei, wszystkie wyparte z pamięci sprawy, tylko nie powód, dla którego zostały wyparte.

—

 

Już nieraz śniło mi się, że JAGUAR (cena zakupu: 31 000 franków) został skradziony, nigdy jeszcze, że skradziono na przykład maszynę do pisania. A przecież bez maszyny do pisania byłbym naprawdę w kłopocie.

—

 

Odkąd wkładam przygodne zapiski do skoroszytu, zauważam swoje zażenowanie; znak, że pisząc, już myślę o czytającej publiczności, kiedykolwiek miałoby do tego dojść. A prócz zażenowania jednocześnie oględność w stosunku do innych, która też potrafi być podstępna, potajemna, a przede wszystkim trąci asekuranctwem; nie piszę: Paul to dupek. Kropka. Bo wtedy byłbym niesprawiedliwy.

—

 

Rachunek od drugiej strony. Kobieta trzydziestoośmioletnia ma jeszcze wszelkie szanse zejść się z innym partnerem. To by było za cztery lata. Nie mam pojęcia, czy M. też robi taki rachunek; próba zagadnięcia jej o to byłaby śmieszna. Tymczasem rachunek leży między nami na kuchennym stole, podczas gdy smacznie zajadamy.

—

 

Teraz wiem, że nie piszę, bo mam innym coś do powiedzenia. Hałas samolotów budzi mnie przeważnie o siódmej , najpóźniej o ósmej jestem do dyspozycji, umyty, ubrany, z pierwszą fajką w ręce. Piszę, żeby pracować. Pracuję, żeby być u siebie w domu.