Dwunastka dzieci Galvinów przyszła na świat w okresie baby boomu. Donald urodził się w 1945 roku, Mary w roku 1965. Mówimy tu o złotym wieku Ameryki. Rodzice całej gromadki Mimi i Don dorastali po wielkiej wojnie, poznali się podczas wielkiego kryzysu, wzięli ślub w trakcie drugiej wojny światowej, a dzieci wychowywali w cieniu zimnowojennego konfliktu. Zdawali się ucieleśniać najwspanialsze cechy swego pokolenia: byli ludźmi śmiałymi, szukającymi przygód, pracowitymi, odpowiedzialnymi, pełnymi optymizmu (o tym ostatnim świadczy przecież to, że zdecydowali się na tak liczne potomstwo, zwłaszcza że kilkoro ostatnich dzieci spłodzili wbrew przestrogom lekarzy). W miarę upływu lat dookoła zachodziły jednak wielkie przemiany. A potem Galvinowie wnieśli swój własny, wyjątkowy wkład w dzieje Ameryki i świata, umożliwili bowiem przeprowadzenie niezwykłego, ważnego studium przypadku jednej z najbardziej zdumiewających chorób nękających ludzkość.

Sześciu braci zachorowało w okresie, kiedy o schizofrenii wiedziano niewiele, formułowano więc na jej temat rozmaite sprzeczne hipotezy i czyniono spekulacje. Przyszło im przeżyć epokę zamykania chorych w zakładach i epokę terapii elektrowstrząsowej, wielką debatę między zwolennikami psychoterapii a rzecznikami leczenia farmakologicznego, poszukiwania genetycznych markerów, poukrywanych w genomie niczym igły w olbrzymim stogu siana, a także rozmaite spory o przyczyny i źródła schizofrenii. Doświadczenia braci nie były przy tym ani trochę podręcznikowe. Każdy z nich – Donald, Jim, Brian, Joseph, Matthew i Peter – przeżywał chorobę inaczej. Każdy wymagał innego rodzaju terapii, każdy usłyszał wiele różnych diagnoz. Czasami proponowane teorie były wyjątkowo okrutne dla rodziców: obarczano ich winą, jak gdyby wywołali chorobę synów swoimi uczynkami lub zaniedbaniami. Trudne losy rodziny ukazują jak w soczewce kilkadziesiąt lat historii badań nad schizofrenią i sporów na temat jej przyczyn i istoty.

Pozostała szóstka dzieci Dona i Mimi Galvinów uniknęła zachorowania, mimo to schizofrenia naznaczyła ich na zawsze. W żadnej tak licznej rodzinie nie byłoby łatwo dojść do głosu i zwrócić na siebie uwagę, ale w tym wypadku stosunki domowe przybrały zupełnie wyjątkowy charakter. Choroba psychiczna stała się normą, punktem wyjścia. Dla Lindsay, jej siostry Margaret oraz braci Johna, Richarda, Michaela i Marka dorastanie w rodzinie Galvinów oznaczało jedno z dwojga: albo sam zwariujesz, albo szaleństwo twoich bliskich zdominuje twoje życie. Żadne z nich nie doświadczyło urojeń, omamów, paranoi, panicznego lęku, że ktoś obcy wtargnął do domu, że ściga ich CIA , że pod łóżkiem kryje się diabeł. Bali się jednak, że oni również mają w sobie niestabilny pierwiastek, i zastanawiali się: ile jeszcze czasu upłynie, zanim choroba ich doścignie?

Lindsay, najmłodszą z rodzeństwa, spotkały najgorsze przeżycia. Nikt jej nie ochronił, została skrzywdzona przez ludzi, od których oczekiwała miłości. Już w dzieciństwie pragnęła uciec. Gdy dorosła, mogła wyjechać z Kolorado i zacząć od nowa, dokonać oficjalnej zmiany imienia i nazwiska, przybrać nową tożsamość i pomału wymazywać całą swą przeszłość. Wiele osób na jej miejscu tak właśnie by postąpiło.

Mimo to Lindsay odwiedza brata, który kiedyś budził w niej lęk. Wypytuje lekarzy, czy nie należy zabrać go do kardiologa, sprawdza, czy podpisał wszystkie niezbędne papiery, dba o zapewnienie mu opieki medycznej. Zajmuje się też resztą chorego rodzeństwa – tymi, którzy jeszcze żyją. Przez całą wizytę uważnie obserwuje Donalda drepczącego po korytarzu. Martwi się, że brat o siebie nie dba. A przecież ona chce, by było mu jak najlepiej.

Kocha go pomimo wszystkiego, co się wydarzyło. Skąd ta zmiana?

Niepodobna oszacować prawdopodobieństwo pojawienia się takiej rodziny jak Galvinowie. Naukowcom nie udało się odkryć ścisłych reguł rządzących dziedziczeniem schizofrenii. Choroba pozostaje nieuchwytna niczym cienie tańczące na ścianie jaskini. Od ponad stu lat badacze zdawali sobie sprawę, że najważniejsze czynniki ryzyka mają charakter dziedziczny, ale paradoksalnie schizofrenia nie przechodzi bezpośrednio z rodzica na dziecko. Psychiatrzy, neurobiolodzy i genetycy wierzyli, że gdzieś musi się kryć klucz do rozwiązania zagadki, lecz nigdy go nie odnaleźli. A potem pojawili się Galvinowie: wyjątkowo duża grupa spokrewnionych osób ze schizofrenią. Rodzina ta pomogła badaczom zdobyć nową wiedzę na temat genetycznych podstaw choroby. Żaden naukowiec nie miał wcześniej do czynienia z sześcioma rodzonymi braćmi cierpiącymi na schizofrenię, z sześcioma pacjentami, którzy otrzymali geny od tych samych rodziców.

Galvinowie stali się obiektem badań w latach osiemdziesiątych. Ich materiał genetyczny analizowano w Centrum Medycznym Uniwersytetu Kolorado, w Narodowym Instytucie Zdrowia Psychicznego i laboratoriach co najmniej jednego wielkiego koncernu farmaceutycznego. Jak zwykle w tego typu przypadkach wszystko było zanonimizowane, więc dopiero dziś, po blisko czterdziestu latach, możemy się przekonać, jak bezcenny był wkład Galvinów w rozwój wiedzy naukowej. Ich geny zapewniły nam nowe spojrzenie na chorobę. Dzięki analizowaniu DNA rodziny i porównywaniu go z próbkami pobranymi od innych osób specjaliści są obecnie bliscy przełomowych odkryć, które pozwolą prowadzić skuteczniejszą terapię i bardzo wcześnie diagnozować schizofrenię, a nawet jej zapobiegać.

Do niedawna Galvinowie nie wiedzieli, że mogą pomóc innym ludziom, i nie zdawali sobie sprawy, jak wielkie nadzieje badacze wiązali z ich rodziną. Ale ustalenia naukowców to tylko wycinek całej historii. Zaczyna się ona od rodziców, od Mimi i Dona – ich optymizmu oraz wiary we wspaniałą przyszłość, które wkrótce miały się rozwiać w obliczu tragedii, ustępując poczuciu zagubienia i rozpaczy.

Jeszcze inna jest historia dzieci: Lindsay, jej siostry i dziesięciu braci. Opowiada ona o tym, co się dzieje, gdy amerykański sen legnie w gruzach.

Opowiada o dorosłych już ludziach, którzy próbują zgłębiać tajemnice swego dzieciństwa, odtwarzać skrawki marzeń swoich rodziców i układać je w nową całość.

O doszukiwaniu się człowieczeństwa w chorych braciach, których świat uznał za bezwartościowych.

O próbie zrozumienia na nowo, co to znaczy być rodziną – nawet po najgorszych tragediach.

Osoby zainteresowane przedrukiem tego lub innego fragmentu książki prosimy o kontakt z działem promocji: zofia@czarne.com.pl.