Ręka, której nie kąsasz

Podróżując, zrozumiałam do głębi, że nie jestem podróżniczką.
Nie żebym wcześniej tego nie wiedziała. W wyobraźni
zawsze chciałam podróżować – po całym świecie i jeszcze
dalej, gdyby to tylko było możliwe. Przemieszczanie się
w przestrzeni nie przychodziło mi jednak łatwo. Później
wpadłam na pomysł, że jeśli zmuszę trochę moje ciało, być
może zacznie ono odczuwać przyjemność pod wpływem
myśli, która lubi podróżować. Może zresztą w grę wchodziło
jedynie lenistwo. Tak więc wyruszyłam w drogę.
Ja i samolot to nie jest historia miłosna. Prawdę powiedziawszy,
nigdy nie lubiłam sytuacji bez wyjścia – nie
mówię już o ratowaniu życia, ale o ratowaniu się choćby
przed nudą, urodziwą damą, która odnajduje mnie wszędzie
i z której uścisku nie potrafię się wyswobodzić.
Nuda jest czymś w rodzaju samolotu, kołysze cię, jak chce,
podczas długich lotów – wpadasz w mglisty letarg, ciało
i umysł zaczynają szarzeć i, zupełnie jak w samolocie, nie
ma żadnej ucieczki, chyba że podróż się skończy.

S. Kierkegaard, Powtórzenie. Przedmowy, przeł. i oprac. B. Świderski,
Warszawa: W.A.B., 2000, s. 67.

Bernanos i ja zgodzilibyśmy się co do nudy. W swoim Pamiętniku
wiejskiego proboszcza tak pisze na jej temat: „Mówiłem
więc sobie, że świat jest pożerany przez nudę. To jest
jakby rodzaj kurzu, chodzicie tam i z powrotem nie widząc
go, oddychacie nim, zjadacie go, pijecie, a on jest tak delikatny,
tak drobniutki, że nawet nie zgrzyta pod zębami.
Lecz gdy się tylko zatrzymacie na chwilę, pokrywa waszą
twarz, wasze ręce. Musicie ruszać się ustawicznie, by strząsnąć
z siebie ten deszcz popiołu”.
Najlepszym sposobem, na jaki wpadłam, aby strząsnąć
z siebie trochę kurzu i uciec przed straszliwymi propozycjami,
które może nam złożyć życie, jest pewien zwyczaj
kultywowany przeze mnie wszędzie: gdziekolwiek jestem,
staram się usiąść obok drzwi.
Świetne rozwiązanie, zwłaszcza w podróży samolotem.
Kiedy wesołe zielone światełko wyjścia awaryjnego zaczynało
do mnie mrugać, oddychałam z ulgą.
Na początku przed każdym lotem szykowałam się na
śmierć. Na własnych nogach zmierzałam prosto do grobu.
Tak, sama podjęłam tę decyzję, to mój wybór, mogłam
przecież odmówić, wystarczyłoby wypowiedzieć wyzwolicielskie
NIE, nie chcę wyjeżdżać, nie chcę podróżować,
nie potrzebuję podróżować! Takie myśli zaczynały mnie
nachodzić na tydzień przed wylotem.
W ostatnich dniach niepokój opanowywał mnie niczym
Grecy zdobywający Troję, w równie podstępny sposób. Nie
zauważałam nawet, jak bardzo rosło we mnie napięcie.

G. Bernanos, Pamiętnik wiejskiego proboszcza, przeł. W. Rogowicz,
Warszawa: PAX, 1970, s. 6.

Śmierć pozostaje czymś poważnym. Trudno traktować
ją lekko, potrafi wymusić respekt i domaga się absolutnego
szacunku.
W dzień wyjazdu ubierałam się byle jak (No bo po co?
W tej sytuacji?). Nie osiągnęłam jeszcze stanu Sokratesa, aby
pragnąć i móc umrzeć pięknie, daleko mi do tego wzniosłego
dystansu wobec własnej śmierci, a zatem w sam raz,
myślałam, będzie stary dres i para tenisówek, nie próbowałam
ukryć wrodzonej bladości. Ale niepokój zatroszczył
się o to, aby z mojej twarzy zniknęły ostatnie krople krwi.
Kształt oczu ulegał zmianie, coś ściągało ich kąciki w dół
(czyżby ziemskie przyciąganie zwiększało swoją moc?), wargi
wysychały i pierzchły bardziej niż zwykle. Nie jest łatwo
iść na spotkanie ze śmiercią, szczególnie kiedy możesz jej
uniknąć.
Czy warto ryzykować wszystko tylko po to, aby znaleźć
się w Barcelonie, Kioto, Tiranie? Albo, jak tym razem, polecieć
do Sarajewa jedynie, by podnieść na duchu smutnego
przyjaciela? Mirsad jest smutny, ponieważ Zachód nie zna
prawdy o nas ze Wschodu, z byłego Wschodu. „Ponieważ
nasze prawdy są inne niż ich” – powtarza mi wciąż przez
telefon.
Czy rzeczywiście trzeba koniecznie wybrać się w podróż,
aby pocieszyć przyjaciela, który źle się czuje, od pięciu miesięcy
nie wychodzi z domu, przestał jeść i pić, który chce
i nie chce umrzeć, tylko dlatego że głos literatury udręczonych
krajów nie jest słyszalny tak, jak być powinien? Tak,
trzeba, ponieważ Mirsad naprawdę źle się czuje. Potrzebuje
obecności przyjaciół, choćby tylko po to, aby podali mu
zupę i wysłuchali jego narzekań.
(...)