O kotach

Fragment opowiadania Pawła Sołtysa

Dziadek Rysio i Mruczek byli w zmowie, więcej, byli jak bliźniacze gwiazdy, o których czytałem w książce Marka, tej z czarno-białymi ilustracjami tak niewyraźnymi, że wszystkie wyglądały jak abstrakcyjne gwasze, choć przecież słowo „abstrakcja” niewiele wtedy dla mnie znaczyło, miało smak i melodię i prawie nic treści, zresztą słowo „gwasz” też było tylko kwaśne, na jeden skrzywiony kęs. Kot Mruczek i dziadek byli sojusznikami w utarczkach z babcią, w leniwej wojnie z czasem, z niewielką przestrzenią bielańskiego mieszkania, więcej, byli jak człowiek i latawiec na niewidzialnej nitce, niby osobni, a mocno połączeni. Patrzyli na siebie rzadko, tak jak nie potrzebują na siebie patrzeć bliźniacy, choć ich podobieństwo było bardziej metaforą niż prawdą a przecież słowo „metafora” też nie miało dla mnie wtedy prawie żadnej treści, miało tylko metaliczny posmak i melodię podobną do „abstrakcji”, miało smak klamki, którą polizałem kiedyś w tajemnicy, w półmroku, bo dziadek Rysio powiedział: to aluminium. A kto nie chciałby wiedzieć, jak smakuje aluminium? Chyba tylko skończony głupiec.

Gdy dziadek czyścił pękatą fajkę wyciorem, a ja powtarzałem w myślach wulgarne, przepęczniałe słowo „wycior”, Mruczek mył sobie tylną łapkę, unosząc ją jak dziewczyny w kankanie na tym filmie, który oglądałem z dziadkiem, choć rodzice dawno już kazaliby mi iść spać, a dziadek Rysio nic nie kazał, tylko śmiał się bezgłośnie, pewnie, by nie zbudzić babci. Właśnie – nie uśmiechał się, tylko śmiał, aż mu się trzęsły podbródki, jakby ktoś go wyciszył pokrętłem, czarno-białe dziewczyny tańczyły w czarno-białym telewizorze Ametyst, a Mruczek siedział na oknie i skrzekotał, jak to koty, do jakichś nocnych ptaków przysiadłych na parapecie, co miało znaczyć: tak wam przegryzę karki, nocne, odważne za szybą ptaszki, ale mi się zdawało, że wtóruje dziadkowi do tych dziewczyn w kankanie, choć pewnie w myślach nazywałem je „paniami”, bo miałem osiem lat, a one osiemnaście, bo byłem kolorowy, a one czarno-białe, z innego świata, choć gdy spojrzałem na siebie w piżamie, na siebie niemal w ciemności, obsypanego tylko światłem kineskopu i dwu latarni przy dziadkowej ulicy, gdy spojrzałem na siebie, to też byłem czarno-biały, najwyżej czarno-biało-szary. I pamiętam, że pomyślałem, że mnie też ktoś ogląda w jakimś telewizorze i że nie wiadomo, co to za oczy na mnie patrzą, i naprawdę się przestraszyłem, a obaj bliźniacy wyczuli to swoim ludzko-kocim zmysłem i ten łysawy mnie pogłaskał, zmierzwił mi czarno-białe włosy, a ten puchaty i sprężysty zeskoczył z parapetu i wskoczył na łóżko polówkę, by położyć się na moich małych piszczelach, aż polówka skrzypnęła albo ja pisnąłem z ulgi, że strach uleciał, nie pamiętam.

Kiedy kot wylegiwał się w słońcu na podłodze, z dodatkową słoneczną łatą na szarym boku, dziadek czytał na kanapie. Drapał się w ucho spokojniej niż Mruczek i jednak nie tylną łapą, ale pomrukiwał, poburkiwał do siebie tak samo jak on i nagle podnosił wzrok znad książki i mówił do mnie: A ty byś chciał, kochany, zmienić sobie imię? Albo lepiej – imię i nazwisko? Wyobraź sobie, że twój imiennik Wojciech Bobowski zmienił sobie na Ali, Ali Ufki! Chciałbyś mieć na imię Ali albo Mehmed? Zmienianie imion wyszło dziś z mody, co? I znowu śmiał się bezgłośnie, choć zupełnie nie wiedziałem dlaczego, bo przecież nikt nie spał i w ogóle byliśmy sami, we trójkę z kotem. No, może we czwórkę, bo zaraz znów się coś zapalało w znużonych dziadkowych oczach i pojawiał się Wojciech Bobowski alias Albertus Bobovius alias Ali Bej i ten alias tkał się w mojej głowie jak arras, bo słowo „arras” znałem, dziadek wytłumaczył mi je wcześniej, więc tkał się ten szalony Ali-Wojciech porwany przez Tatarów, niewolnik, który stał się tłumaczem, dyplomatą, zausznikiem sułtana, człowiek, który zjeździł Egipt, Arabię, Europę i pół świata jeszcze, bo znał piętnaście języków ludzkich i język koni, i oczywiście język wielbłądów, który jest włochaty jak ich garby, i sypał mi się piasek w oczy, choć siedzieliśmy w mieszkaniu na Bielanach, obracałem w myślach drogie kamienie, tureckie szable, pergaminy spisane po arabsku, po turecku, po łacinie i po akwitańsku, mieniły mi się w oczach litery wyglądające podobnie do naszych i te jakby wycięte z odwróconych podków, i oczywiście wszystko brałem za prawdę, choć dobrze wiedziałem, że to bajka, a tymczasem Ali Ufki naprawdę spisał otomańskie pieśni, naprawdę przetłumaczył psałterz i naprawdę dotknął świata w tylu miejscach, że mógł być z nim po imieniu. W piętnastu językach. A dziadek Rysio, emerytowany urzędnik średniego szczebla, który kochał książki, kobiety i koty, kończył opowieść cmoknięciem, jakby wysyłał całusa w kierunku dawno wymarłych haremów, Mruczek odpowiadał mu miauknięciem, które znaczyło: słońce jest dobre, opowieść jest dobra, ale pora coś zjeść, i szli jeden za drugim przez cienki korytarz, trzęsły im się brzuchy w nadziei szybkiej sytości, a potem w kuchni starszy mężczyzna otwierał puszkę rybich wątróbek, mnie robiło się niedobrze, kotu dobrze, a jemu samemu nie wiem jak, bo zastygał w kuchennym oknie i patrzył długo, skupiony albo nieobecny, jakby naprawdę zamienił się w kota w rozmiarze metr sześćdziesiąt trzy, którego jakiś Ali Ufki nauczył stać na tylnych łapach, nosić tani garnitur i palić fajkę.

Osoby zainteresowane przedrukiem tego lub innego fragmentu książki prosimy o kontakt z działem promocji: zofia@czarne.com.pl.