Jest noc

Miałam telefon – jakaś kobieta powiedziała:
– Przepraszam, że pani przeszkadzam, ale tutaj po mamie –
umilkła na chwilę – po mamie zostały rękopisy. Myślałam, że
może by pani przeczytała. Mama była poetką. Wiem oczywiście,
że pani jest zajęta. Aha, ma pani dużo pracy. Rozumiem.
W takim razie przepraszam.
Po dwóch tygodniach dostałam kopertę z rękopisem, zakurzoną
teczkę z mnóstwem zapisanych kartek, zeszytów szkolnych,
nawet blankietów telegraficznych. Podtytuł brzmiał:
Notatki na krawędzi stołu. Nadawcy ani adresu zwrotnego
nie było.
7
Nie wie, że jak się jest u kogoś, to nie wolno rzucać się do stolika
pod lustrem i chwytać wszystkiego w ręce, wazoników,
figurek, flakoników, a już na pewno pudełeczka z biżuterią.
Nie wolno przy stole prosić o jeszcze. Kiedy przychodzi do
czyjegoś domu, to myszkuje po wszystkich kątach, dziecię
głodu, wyciąga spod łóżka autko, które tam wjechało, i jest
przekonany, że ono teraz należy do niego, szczęśliwy, przyciska
je do piersi, promienieje i oświadcza pani domu, że to
znalazł, a gdzie – a pod łóżkiem! Na to moja przyjaciółka Masza,
której wnuk tam zostawił pod łóżkiem ten samochodzik,
amerykański, zresztą prezent od niej, no więc ta Masza wylatuje
z kuchni, zaalarmowana dziką kłótnią swojego wnuka
Dieniska i mojego Timeczka. Ładne powojenne mieszkanie,
przyszliśmy, żeby dopożyczyć trochę do emerytury, a oni tu
wszyscy już wytaczali się z kuchni, oblizując usta lśniące od
tłuszczu, i Masza musiała przez nas wrócić do owej kuchni
i pomyśleć, co by nam dać takiego, żeby się nie wykosztować.
No więc jej Dienisek dalej wydzierać mu ten samochodzik, ale
Timek uczepił się paluszkami nieszczęsnej zabawki, a przecież
Dienisek ma pełno tych autek, cały pawilon wystawowy, dziewięć
lat ma, takie wyrośnięte chłopaczysko. Odrywam Timka
8 9
od Dienisa i jego samochodzika. Timeczek jest wściekły, w dodatku
więcej nas tu nie wpuszczą, Masza i tak wahała się, czy
otworzyć, kiedy mnie zobaczyła przez judasza! Kończy się tym,
że prowadzę Timka do łazienki, żeby go umyć, słaniającego
się z płaczu, taki atak histerii w cudzym domu! To dlatego nas
nie lubią, właśnie z powodu Timka. Bo ja na przykład przestrzegam
etykiety jak królowa angielska, wszystkiego sobie
odmawiam, czego? no wszystkiego: podali herbatę z cukrem
i z sucharkami! A ja piję ich herbatę tylko ze swoim przyniesionym
z domu chlebem, mimo woli podskubuję z reklamówki,
bo męka głodu przy cudzym stole jest nie do zniesienia. Timek
zaś przypiął się do sucharków i pyta, czy można z masłem
(na stole zapomniana maselniczka). „A tobie?” – pyta Masza,
ale ja chcę tylko wykarmić Timofieja. Nie, mówię, dzięki,
posmaruj grubiej Timeczkowi, chcesz, Timek, jeszcze? Przechwytuję
krzywe spojrzenia stojącego w drzwiach Dieniska,
że już nie wspomnę o zięciu Władimirze, który wyszedł na
schody zapalić, i jego żonie Oksanie, która wchodzi zaraz do
kuchni, doskonale wiedząc, gdzie mnie boli, i w obecności
Timka (a sama tak ładnie wygląda) mówi:
– No i jak tam, ciociu Aniu (to ja), Alona was odwiedza?
Timeczku, mama przychodzi do was?
– Coś ty, Dunieczko (Dunia to taka ksywka z lat dziecięcych),
Duniaszko, przecież ci kiedyś mówiłam, że Alona jest
chora, ma chroniczne zapalenie sutków.
– Zapalenie sutków??? (Prawie takim tonem, że jak to, gdzie,
jakie zapalenie, skoro nie ma mleka?)
Na to ja szybko łapię kilka sucharków, dobre sucharki, śmietankowe,
i wyprowadzam Timka z kuchni do dużego pokoju,
żeby sobie obejrzał telewizję, idziemy, mówię, zaraz będzie
dobranocka, chociaż do dobranocki tak naprawdę zostało
jeszcze pół godziny.
A ta lezie za nami i mówi, że może warto dać znać do zakładu
pracy Alony, że zostawiła dziecko na pastwę losu. Aha,
to niby ja mam być tą pastwą losu, tak? Ciekawe!
– Do jakiej pracy, Oksanka, przecież ona siedzi w domu
z dzieckiem przy piersi!
Wreszcie pyta, z kim to dziecko, pewnie z tym, o którym
Alona jej kiedyś mówiła przez telefon, że nie miała pojęcia, że
coś takiego jest możliwe i że to jest niemożliwe, więc ona tylko
płacze, przebudzi się i płacze ze szczęścia? Z tym? Wtedy, kiedy
Alona prosiła, żeby jej pożyczyć na spółdzielnię, ale oni nie
mieli, bo zamieniali właśnie mieszkanie i remontowali daczę?
To z tym, tak? Odpowiadam, że nie wiem z kim.
Wszystkie te pytania zadaje po to, żebyśmy już więcej do
nich nie przyszli. A przecież jako dzieci się przyjaźniły, Dunia
i Alona. Jeździłyśmy wtedy na wczasy nad Bałtyk, ja młoda,
opalona, z mężem i dziećmi, a Masza z Dunią, Masza wracała
wtedy do siebie po tym, jak się niesamowicie uganiała za
facetem, z którym potem miała skrobankę, a on został z rodziną,
niczego się nie wyrzekł, ani modelki zwanej Tomikiem,
ani Tusi w Leningradzie, Masza znała je wszystkie, ale ja dolałam
oliwy do ognia, bo znałam jeszcze jedną panią z Instytutu
Kinematografii, słynącą z szerokich bioder i z tego, że
kiedy wyszła za mąż, to wtedy do domu przysłali jej wezwanie
z przychodni skórno-wenerologicznej,
że opuściła kolejny zastrzyk
na rzeżączkę, i właśnie z tą kobietą zerwał przez opuszczoną
szybę w wołdze, a ona, jeszcze studentka, biegła w ślad
za samochodem i płakała, on jej wtedy przez uchylone okno
rzucił kopertę, w kopercie zaś (przystanęła, żeby ją podnieść)
były dolary, ale niedużo. Był profesorem od leninizmu. Masza
została z Dunią, a ja i mój mąż ją pocieszaliśmy, chodziła
z nami ponuro do knajpy obwieszonej sieciami na łotewskiej
stacji Majori, myśmy płacili za Maszę, a co nam szkodzi, raz
10 11
się żyje, chociaż ona nosiła kolczyki z szafirami. A na moją
czeską plastikową bransoletkę, taki zwykły nowoczesny wzór
za rubel dwadzieścia, powiedziała: „To pierścień do serwetek?”
– „Tak” – odpowiedziałam i włożyłam na rękę.
A czas minął, nie mówię tutaj o tym, jak mnie zwolnili
z pracy, mówię o tym, że ja i ta Masza byłyśmy na różnych poziomach
i będziemy na różnych, no i właśnie jej zięć Władimir
siedzi i gapi się w telewizor, dlatego co wieczór są tacy agresywni,
bo teraz Dienisek będzie wojował z ojcem, żeby przełączyć
na dobranockę. A mój Timeczek ogląda ten program
raz na rok, więc mówi do Władimira: „No proszę! Ja bardzo
pana proszę!” i składa rączki, i mało nie uklęknie przed nim,
tu już niestety mnie naśladuje. Niestety.
Władimirowi Timek w czymś widać zawadza, a już Dienisa
Władimir goni jak psa, tutaj muszę zdradzić tajemnicę, że zięć
wyraźnie już się szykuje do odlotu, już niknie w oczach i stąd
właśnie ta zjadliwość Oksany. Zięć jest też asystentem od leninizmu,
widać ta tematyka przylgnęła do rodziny, chociaż sama
Masza wydaje wszystko co popadnie, jest redaktorką w redakcji
kalendarzy, w której z wyniosłą rezygnacją także mnie pozwalała
dorobić, chociaż to akurat ja jej pomogłam, szybciutko
napisałam artykuł o dwustuleciu Mińskiej Fabryki Traktorów,
ale honorarium wyznaczyła mi zaskakująco małe, musiałam
nie zauważyć, że figuruję jako współautorka z kimś, z głównym
technologiem, u nich są takie zwyczaje, bo potrzebny jest ktoś
kompetentny. No a potem zrobiło się zupełnie ciężko, tak że
powiedziała mi, że przez najbliższe pięć lat masz się u nas nie
pokazywać, bo ktoś napisał polemikę, że co to za dwustulecie
traktorów, niby jak to – że w tysiąc siedemset którymśtam wyprodukowali
(zszedł z taśmy) pierwszy rosyjski traktor czy co?
Jeśli chodzi o zięcia Władimira, to w opisanym czasie Władimir
ogląda z wypiekami telewizję, bo jest akurat jakiś ważny
mecz. Jak w dowcipie! Dienis usiadł na podłodze, płacze, rozdziawił
usta. Timek idzie mu z pomocą, podchodzi do telewizora,
ale się nie zna, naciska coś na chybił trafił, telewizor
gaśnie, zięć zrywa się z wrzaskiem, ale ja od razu na posterunku
gotowa na wszystko, Władimir leci do kuchni po żonę
i teściową, sam nie interweniuje, na całe szczęście opamiętał
się i nie tknął porzuconego dziecka. A tu już Dienis odgonił
wystraszonego Timka, włączył wszystko jak trzeba i już siedzą,
spokojnie oglądają bajkę, a Timek zaśmiewa się z wyjątkowym
zapałem.
Ale na tym świecie nic nie kończy się tak zwyczajnie: Władimir
doniósł kobietom detalicznie o wszystkim, domagając
się krwawej zemsty i grożąc, że odejdzie (tak się domyślam!),
więc Masza przychodzi z miną człowieka, który zrobił dobry
uczynek, a odpłacono mu niewdzięcznością. Za nią podąża
Władimir o twarzy goryla. Ładna męska twarz, ma coś z Karola
Darwina, tyle że nie w takiej chwili. Widać w niej coś
podłego, coś pogardliwego.
Dalej można nie oglądać tego filmu, dwie baby drą się na
Dienisa, a Timeczek nic, on nie takich krzyków już się nasłuchał…
Tylko zaczyna krzywić buzię. Taki tik nerwowy. Krzyczą
na Dienisa, ale oczywiście mają na myśli nas. Oj, sieroto
ty, sieroto, taka dygresja liryczna. Jeszcze lepiej było w pewnym
domu, dokąd wstąpiliśmy z Timkiem, to bardzo dalecy
znajomi, nie mieli telefonu. Przychodzimy, wchodzimy, a tam
siedzą przy stole. Timek: „Mamo, ja też chcę jeść!”. Oj, oj, długo
byliśmy na powietrzu, dziecko zgłodniało, Timeczku, idziemy
do domu, ja się tylko chciałam spytać, czy nie ma jakiejś
wiadomości
od Alony (to rodzina jej dawnej koleżanki z pracy,
do której Alona czasem dzwoni). Dawna koleżanka wstaje
od stołu jak we śnie, nalewa nam po talerzu gęstego barszczu
z wkładką, ach, och. No nie, nie spodziewaliśmy się. Od Alony
12 13
nic nie ma. – Jak tam, żyje w ogóle? – Nie, nie odwiedzała nas,
nie mamy telefonu, a do pracy nie dzwoni. Zresztą w pracy
człowiek też tak to tu, to tam… To składki zbieram, to coś
innego. – Ach, co też pani, chleb… Dziękuję. Nie, drugi raz
nie przyjdziemy, widzę, że pani z pracy, zmęczona. No chyba,
że dla Timofieja. Timku, chcesz mięsa? Tylko dla niego, tylko
dla niego (nagle zaczynam płakać, to taka moja słabość).
Wtem spod łóżka wyskakuje owczarek suka i gryzie Timka
w łokieć. Timek wrzeszczy wniebogłosy z ustami zapchanymi
mięsem. Ojciec rodziny, też jakieś dalekie podobieństwo
do Karola Darwina, wypada zza stołu z krzykiem i groźbami,
oczywiście udając, że to pod adresem psa. No i koniec, już
więcej nas tam nie wpuszczą, a ja przecież ten dom trzymałam
w ostatecznej rezerwie, w razie jakiejś absolutnej konieczności.
A teraz przepadło, jeśli zajdzie taka absolutna konieczność, to
trzeba będzie szukać całkiem innych kanałów.
Hop, hop, Alono, moja daleka córko. Myślę, że tym, co najważniejsze
w życiu, jest miłość. Ale za co mnie to wszystko
spotkało, przecież kochałam ją do szaleństwa! Andriuszę też
kochałam do szaleństwa! Bezgranicznie.
(...)