Drżące kadry

Rozmowy o życiu filmowym w PRL-u

Mogłabym zostać lekarką

Rozmowa z Agnieszką Holland

Pierwsze kroki w zawodzie stawiała pani jako asystentka Krzysztofa Zanussiego na planie Iluminacji (1972). Przyznam, że trudno wyobrazić sobie współpracę dwójki ludzi o tak silnych i jednocześnie tak odmiennych osobowościach.

Bo rzeczywiście nie było to proste. Zanussi trochę wkurzał nas, czyli grono swoich młodych współpracowników, bo byliśmy zachwyceni sobą i sądziliśmy, że wiemy wszystko lepiej. Szybko zaczęliśmy Krzysztofowi dokuczać.

W jaki sposób?

To się wiązało między innymi z tym, że Zanussi był bardzo antyalkoholowy, nie tolerował na planie ani kropli, przez co sprawiał wrażenie, jakby spadł z księżyca. Kiedyś zrobiłam taką prowokację, że za dolary w peweksie kupiłam – co przecież wymagało pewnego poświęcenia – fiołkowy likierek bolsa, a potem dokupiliśmy do tego butelkę denaturatu, który miał identyczną barwę. W końcu przelaliśmy bolsa do butelki po denaturacie i przemyciliśmy ją na plan. Podczas kolejnej z wielu długich narad moj przyjaciel Staszek Latałło, który grał w Iluminacji główną rolę, powiedział do mnie: „Kurwa, nie masz czegoś, żeby sobie walnąć?” (nie muszę dodawać, że Krzysztof nienawidził przekleństw), a ja mu na to: „No chuj, nie mam. Ale  czekaj… Mam ≫jagodziankę≪”. Wyjęliśmy butelkę i pociągnęliśmy z gwinta po solidnym łyku

tego niby-denaturatu. Mina Krzysztofa była wtedy bezcenna.

Świetna historia.

Dziś jest mi z jej powodu trochę wstyd. W końcu dręczyliśmy człowieka, tylko dlatego, że był inny niż my.

Pamiętam, że w jednym z późniejszych wywiadów sama narzekała pani na pijaństwo peerelowskich ekip technicznych.

To był duży problem, zwłaszcza że niektórzy koledzy po fachu, reżyserzy czy operatorzy, ośmielali technicznych, bo chlali z nimi równo. Plus PRL-u był jednak taki, że ekonomia była właściwie fikcyjna, a budżet był umowny, więc mieliśmy sporo dni zdjęciowych. Jeśli ktoś pod tym względem nie przeginał, jak Żuławski przy filmie Na srebrnym globie (1987), mógł pracować we względnym komforcie.

No i pod warunkiem, że umiał w końcu tych technicznych zdyscyplinować.

Sama próbowałam wszystkiego – próśb, gróźb, brania na przetrzymanie. Najbardziej zalazł mi za skórę pirotechnik z Gorączki (1980), bo jego brak odpowiedzialności prowokował sytuacje po prostu niebezpieczne.

Nie wystarczyło go zwolnić?

Nie było to takie proste. Podjęłam próbę, ale okazało się, że on jest na etacie w Ministerstwie Spraw Wewnętrznych – oni wszyscy wtedy byli tam na etatach. W końcu udało mi się go wywalić, ale niestety jego następca też za kołnierz nie wylewał…

Czy właśnie takie absurdy życia codziennego doskwierały pani w komunizmie najbardziej?

Tak. Gdy doświadczałam ich raz za razem, nie mogłam nadziwić się temu, jaka byłam naiwna jako nastolatka, kiedy myślałam, że zawodzą ludzie, ale sama idea jest w porządku. Liczyłam wtedy, że wybuchnie rewolucja, z której zakiełkują jakieś piękne kwiaty.

Osoby zainteresowane przedrukiem tego lub innego fragmentu książki prosimy o kontakt z działem promocji: zofia@czarne.com.pl.