„Początkowo kandydatką ojca
na bacza pusz była Mehrangis, ale ponieważ jest starsza i prędzej
musiałaby stać się kobietą, postanowiono inaczej. Mehran mogła być synem
dłużej” – tak zaczyna się opowieść o „chłopczycy z Kabulu”, córce afgańskiej
parlamentarzystki. Zaskakująca przemiana córki w syna nie jest odosobnionym
zjawiskiem. Dziewczynki czasowo udające chłopców to ukrywane, ale społecznie
akceptowane zjawisko w kraju, gdzie brak męskich potomków stanowi hańbę dla
rodziców i jest wyraźnym sygnałem niewystarczającego zaangażowania kobiety.
Rodziny obdarzone wyłącznie córkami pod silną presją społeczną decydują się na
uznanie jednej z nich za syna z nadzieją na magiczną moc przebrania. Dziewczynka
odgrywająca rolę syna, ubierana i wychowywana jak chłopiec, może w pełni
cieszyć się dzieciństwem i wolnością. Tym większym dramatem staje się chwila
osiągnięcia dojrzałości płciowej, która dla bacza pusz oznacza powrót do
roli kobiety, zamążpójście i oddanie wszystkich przysługujących chłopcom
przywilejów.
Jenny Nordberg przedstawia
współczesne oblicze starej afgańskiej tradycji, a jednak jej opowieść o tym,
jak przybranie męskiej tożsamości daje kobiecie wolność, jest uniwersalnym
tematem, zrozumiałym na całym świecie.
Książka roku 2014 według „Publishers Weekly” oraz portali Business Insider i Truthdig. Znalazła się także w finale nagrody czytelników portalu Goodreads w kategorii literatura faktu oraz w finale Nagrody im. Ryszarda Kapuścińskiego za reportaż literacki 2015.
Ten poruszający i prowokujący zbiór intymnych portretów to efekt pięciu lat intensywnej pracy, która pozwoliła Nordberg dokładnie uchwycić niuanse i złożoność opisywanego problemu. Za każdym razem gdy zdaje się nam, że rozumiemy fenomen afgańskich chłopczyc, autorka zręcznie odwraca karty, zmuszając nas do refleksji nad własnymi uprzedzeniami i normami społecznymi oraz do zadania sobie pytań, na które być może nie ma odpowiedzi.
Wciągające reportaże Jenny Nordberg składają się na zdumiewająco czytelny portret pomysłowego, choć niedoskonałego rozwiązania problemu pozycji kobiet w społeczeństwie, w którym mają one bardzo mało praw i przytłaczająco wiele ograniczeń.
Nordberg świetnie ukazuje zarówno siłę, jak i słabość swoich bohaterek. Cenę ponoszoną przez te, które decydują się na przybranie męskiej tożsamości, jak i kobiecą zdolność przystosowywania się do ograniczeń nakładanych na nie przez społeczeństwo.
Delikatność, ale i przenikliwość autorki sprawiają, że jej książka jest jednym z najbardziej przekonujących literackich portretów kultury Afganistanu.
Jenny Nordberg mówi, że prawa kobiet stanowią podstawę „cywilizacji pokoju”, a poruszające historie jej bohaterek sprawiają, że wniosek pisarki staje się najmocniejszym przekazem tej zniewalającej książki. Wnikliwe i bardzo aktualne studium współczesnego Afganistanu.
Autorka z szacunkiem i zrozumieniem opowiada o kobietach, które dopuściły ją do swojego życia. Jej książka zainteresuje zarówno tych, którzy pragną dowiedzieć się czegoś o Afganistanie, jak i tych, którzy chcą zrozumieć, czym jest gender.
„Chłopczyce z Kabulu” to niesamowita książka. Otwiera oczy nawet Afgańczykom.
Portretując historie indywidualne, Nordberg kreśli wielobarwny i wyjątkowo przygnębiający obraz egzystencji kobiet w tym górzystym kraju. "Chłopczyce z Kabulu" są w końcu zapisem samego procesu wnikania autorki w tkankę społeczną Afganistanu, w niuanse jego kultury czy zakamarki tradycji. Szwedka robi to z niebywałym taktem i delikatnością, wyzbywając się europocentryzmu, czy powielania feministycznych klisz kulturowych, charakterystycznych dla naszego kręgu cywilizacyjnego. Nic dziwnego, że na całym świecie książka zdobywa nagrody i wyróżnienia, jest to bowiem dzieło wybitne, zasługujące na szeroką uwagę odbiorców.
„Chłopczyce z Kabulu” to niezwykły przewodnik po złożonym i skomplikowanym świecie afgańskich kobiet i fenomenie bacza pusz – przebierania dziewczynek za chłopców po to, by w patriarchalnym społeczeństwie miały szansę na lepsze życie.
Poza świetnie ujętym tematem, rzetelnymi badaniami oraz celnymi opisami, niekwestionowaną zaletą „Chłopczyc z Kabulu…” jest prowadzenie fabuły. Choć autorka zastrzega, że jej bohaterki i bohaterowie są fikcyjni, a opowiadane przez nią historie bazują na wydarzeniach rzeczywistych (dla bezpieczeństwa bohaterów), Nordberg pozwala poznać współczesny Afganistan. Jej zamiłowanie do szczegółu owocuje niezwykle plastycznymi opisami miejsc i ludzi, a jej talent do prowadzenia fabuły nie pozwala oderwać się od „Chłopczyc z Kabulu…”, choć nie jest to lektura przyjemna czy krzepiąca. W płaszczyźnie literackiej i dziennikarskiej jest to absolutny majstersztyk.
