Afganistan

Odpowiedzieć ogniem

Pierwsze wrażenia żołnierzy po przyjeździe do Afganistanu często są zawarte w jednym słowie – „średniowiecze”. I to wrażenie zostaje na długo, nawet jeśli stacjonują przy drogach, po których suną samochody. Trzymając się określeń historycznych – okolice Giro od pierwszych widoków ze śmigłowca po ostatnią noc w bazie sprawiają wrażenie wyrwanych ze starożytności: wozy ciągnięte przez osiołki, lepianki z gliny, brak mechanicznych dźwięków czy źródeł sztucznego światła, absolutnie ciche i ciemne noce. Zdaje się, że w tę scenerię zaraz wjedzie Chrystus na osiołku lub pojawi się któryś z apostołów. Ale w tę scenerię wjeżdżamy my ze swoimi śmigłowcami, rosomakami, kamerami na masztach i bezzałogowymi samolotami.

Do bazy dolatują ostatni żołnierze, wśród nich Jarek „Maciek” Maćkowiak. Maciek to tenisista stołowy, rozgrywał w kraju turniej wojskowy, dowództwo zdecydowało, aby ten turniej dokończył. Nie dało się przesunąć terminu turnieju ani terminu misji, więc doleciał ostatnim transportem. Maćkowi jak zwykle dobrze poszło na tym turnieju. A szkoda, byłoby lepiej, gdyby sobie coś złamał.

Z Maćkiem jest pewniej, bo drużyny patrolowe są już pełne, Maciek to dowódca drużyny, koledzy go lubią i ufają mu. Bardzo rozsądnym pomysłem był wcześniejszy przyjazd kierowców. Szkolenie w kraju to jednak nie to samo. I nie chodzi tylko o to, że w kraju nie mamy mrapów. Uczenie się od kierowców wcześniejszej zmiany to przede wszystkim nauka terenu. Bez tego pierwsze wyjazdy na patrol kończyłyby się kilkaset metrów za ogrodzeniem i odgrzebywaniem pojazdów zakopanych w piachu i błocie. W okolicach bazy Giro nie ma dróg. Są nieliczne słabo utwardzone szlaki, raczej ścieżki wytupane nogami rolników i kopytami osłów. Niewiele pojazdów się po nich porusza, stąd też to utwardzenie nie jest najmocniejsze. Bo też na ile koń czy osiołek może utwardzić drogę. A grząska nawierzchnia daje duże możliwości miejscowym rebeliantom – zakopanie w takiej drodze miny zajmuje chwilę. Miejscowi za to sprawnie poruszają się wyschniętymi korytami rzek – wadi. Ale ich środkiem transportu są często motory, lekkie konstrukcje w typie komara. Nasi kierowcy, nauczeni przez poprzednią zmianę, wolą tam nie wjeżdżać.

Z wcześniejszego rekonesansu i przekazywanych doświadczeń wiemy, że poprzednia zmiana dostawała się pod ogień, gdy tylko patrol wyjeżdżał z bazy. Ostrzeliwano ich, jak tylko pojawiali się przy helipadzie za ogrodzeniem bazy, by rozładować zaopatrzenie. Wiemy więc, że miejscowi poczynają sobie śmiało.

Nasze pierwsze patrole także kończą się kilkaset metrów za bazą, przed najbliższą wioską. Na nasz widok miejscowi rozpoczynają strzelaninę. Wiedzą, że jesteśmy nowi, chcą pokazać, kto tu rządzi. Odpowiadamy, nie celując w wioskę, lecz obok, zgodnie z zasadami postępowania, gdy przeciwnika nie widać wyraźnie i nie można zdjąć pojedynczym strzałem. Takie wymiany ognia trwają po kilkanaście minut, kończymy my, mając zawsze więcej amunicji, ale do wioski nie wjeżdżamy. Pod wieczór miejscowi też dają znać o sobie. Odpalają w stronę bazy granaty moździerzowe lub pociski z radzieckich wyrzutni rakietowych BM-21. Nie są zbyt precyzyjni, ale nie możemy im pozwolić na swobodne strzelanie. Raz, że kolejnym strzałem mogą w nas trafić. Dwa – jesteśmy tu po to, by pokazać, że wola ustanowienia nowych porządków jest stanowcza – dlatego kolejna zasada, jaka nas obowiązuje, brzmi: to my kończymy strzelanie. Prowadzimy ogień tak długo, aż napastnicy ucichną. Wieczorny ostrzał staje się tradycją – po kilku dniach wywieszamy w bazie ogłoszenia: „zakaz biegania po 16”.

Nieprzyjazne powitanie zmusza nas do przemyślenia taktyki i celów naszej obecności w Giro. Jeśli jesteśmy tu tylko po to, by bronić bazy, to chyba rzeczywiście niepotrzebnie tę bazę wystawiano. Ale przecież nie wysłano nas w celu ochrony budynku na pustkowiu i dla niezwykłych widoków afgańskich gór i rozgwieżdżonego nieba w kompletnie ciemnej okolicy. Miejscowi muszą poczuć, że państwo działa, jest obecne w ich życiu i nie jest ich wrogiem. Chcemy to pokazać, ale nie poprzez najazd wioski przez wzmocniony patrol, lecz przez bardziej przyjazne działania. Tu jest pole do popisu dla CIMIC oraz afgańskiej policji i armii, które stacjonują obok nas.

Aktywne wyjście z bazy to nie tylko wymóg operacji. To konieczność dla żołnierskiej psychiki. Ponad stu chłopa i jedna kobieta stłoczeni w ciasnym budynku, z przestrzenią prywatną wielkości łóżka to potencjalnie konfliktogenna sytuacja. Choć możliwości rozrywki i kontaktu z rodziną są już dużo lepsze niż podczas pierwszych zmian w Iraku i Afganistanie – już każdy ma komórkę (choć akurat z siecią komórkową jest prawie cały czas problem), laptop, jest internet, siłownia, stół do ping-ponga, sala telewizyjna – to zamknięcie i nużąca rutyna mogą być zgubne.