Po kalifacie

Nowa wojna w Syrii

Co jakiś czas spoglądałem na Cana proszącym wzrokiem. Chociaż ledwie się znaliśmy, wiedział, o co chodzi. Miał mnie chyba trochę dosyć, bo ciągle go wypytywałem o kolejne kurdyjskie słowa, których sam nie był pewien, a przede wszystkim o cephe, linię frontu. Tego dnia powiedział tylko „sibe”, czyli jutro. Nie wiedziałem, że w Rożawie „jutro” zazwyczaj oznacza kiedyś lub nigdy.

Już nie panował skwar, ale wciąż było ciepło. Spaliśmy na dworze na rozłożonych kocach, przykrywaliśmy się drugim kocem albo cienkim śpiworem. Can spał zupełnie odkryty, nawet zdejmował bluzę od munduru. O dziwo, nie męczyły nas komary ani muchy. Te ostatnie pewnie udały się na żer do centrum miasta, gdzie było pełno gruzowisk i wciąż niebezpiecznych ulic. Tam czekało na nie sporo rozkładających się ciał.

Niebo było pełne gwiazd. Nic poza dronami nie zakłócało ich rytmicznego migotania. Obudziłem się wcześnie. Wkrótce przebudzili się inni i zaczęli dobudzać tych najbardziej opornych. Powoli wytaczali się na zewnątrz ci, którzy nie znajdowali przyjemności w przyglądaniu się gwiazdom, tylko wybrali nocleg w budynku. Can często przyrządzał śniadanie. To było proste jedzenie – za co bojownicy przepraszali mnie kilkukrotnie. Mielony drób z puszki zwany mortadelą, który prześladował mnie przez cały pobyt w Syrii, pomidory, ogórki, ostra papryka, serek śmietanowy, krem orzechowy, dużo naan, chleba, i herbata, a czasami kawa.

W ciągu dnia niebo było intensywnie niebieskie, sporadycznie pojawiały się na nim chmury. Znikał jednak spokój nocy. Chociaż nie było nic widać, to dochodzący dźwięk sugerował, że dzieje się tam więcej niż na ziemi.

„Sibe” rzeczywiście nastąpiło jutro. Po śniadaniu Can – jego pseudonim po kurdyjsku oznacza „duszę” – powiedział, że się zbieramy. Na miejsce podwiózł nas bojownik zajmujący się logistyką. Rozwoził jedzenie w tej części miasta. Trafiliśmy do zajętego przez bojowników domu. W korytarzu zdjęliśmy buty i weszliśmy do dużego pokoju. Klasycznie. Dywan, a na nim materace i poduszki. Siedział tam też dowódca Sîpan. Miał ponad czterdzieści lat. Niczym modelowy kurdyjski rewolucjonista nosił bujne wąsy. Bardzo chętnie mówił o polityce, a jedno z pierwszych pytań, które mi zadał, brzmiało: „socjalista czy anarchista?”. Jego pseudonim to kurdyjski zapis nazwy góry Süphan leżącej przy jeziorze Wan w tureckim Kurdystanie. Poza nim są jeszcze trzy inne Kurdystany. Każdy z nich znajduje się w innym kraju: Iranie, Iraku i Syrii. Kurdowie są przywiązani do gór. Popularne pseudonimy wśród bojowników to Zagros czy Qendîl, jak nazywają się pasma górskie na terenie różnych Kurdystanów. Często pojawia się też Çiya, czyli po prostu góra. W trakcie walk i prześladowań to góry dawały im schronienie przed kolejnym falami najeźdźców i zaborców. Jak mawia popularne powiedzenie, Kurdowie nie mają innych przyjaciół niż góry. Sîpan pochodził z Efrînu, jak członkowie jednostki, którą dowodził. To miasto i region o tej samej nazwie. Najbardziej górzysta część syryjskiego Kurdystanu, która znajduje się w północno-zachodniej Syrii. Dla mieszkańców Efrînu góry były chlubą.

Gdy zobaczyłem Sîpana, przeglądał coś na tablecie. To atrybut każdego dowódcy, bo poza sprawdzaniem mediów społecznościowych i wysłaniem wiadomości mieli na nich precyzyjne

mapy, na których zaznaczano pozycje swoich oddziałów i przeciwnika. Mogli też określić dokładne koordynaty i potem wezwać nalot przez krótkofalówkę. To dzięki nalotom kampania posuwała się szybko, choć niosło to też poważne konsekwencje.

Nie widziałem miasta tak zniszczonego jak Ar-Rakka. Opancerzony humvee był jedynym środkiem transportu, dzięki któremu dziennikarze mogli się dostać do centrum miasta. Miejscowe bojówki chuchały i dmuchały na pracowników mediów, by nic im się przypadkiem nie stało. Chociaż nie przeszkadzało im to wepchnąć do jednego humvee z czterema miejscami siedzącymi ponad dziesięciu osób. Dbanie o bezpieczeństwo przez struktury siłowe ma też zawsze drugie dno. Jest ono pretekstem, by nie pokazać zbyt wiele. Tak było w tym przypadku. Wychodzenie i wysiedzenie zgody na wyjazd na front trwało bardzo długo, bo ze wszystkimi trzeba było się poznać i nie wypaść źle. Czasami jednak się nie udawało, bo dowództwo akurat nie chciało widzieć dziennikarzy pracujących w mieście.

Szeregowi bojownicy jeździli też w półciężarówkach lub pick-upach, które nie zapewniały żadnej ochrony. Humvee było mało. Miałem szczęście, bo przez to, że zebraliśmy się z samego rana, nie przyjechali jeszcze żadni reporterzy, którzy w czasie trwania ofensywy na Ar-Rakkę licznie zjawili się w północnej Syrii. Sîpan więc wydzielił humvee i kierowcę, by zawiózł mnie na pozycje wewnątrz miasta.

Osoby zainteresowane przedrukiem tego lub innego fragmentu książki prosimy o kontakt z działem promocji: zofia@czarne.com.pl.