Wizyta arcybiskupa

W mieście oczekiwano wizyty arcybiskupa Zilavy. Właśnie dlatego wszystkie niepożądane osoby, a przede wszystkim przebywających na wolności chorych, należało jak najszybciej pochwycić. Za ich ujęcie wyznaczono nawet nagrodę — roczny kupon żywieniowy/kupon na żywoność, który szczęśliwy znalazca mógł odebrać w naturze, najczęściej w herbatnikach, śliwkach i skwarkach — lub, wedle życzenia, w żywej gotówce. Nagroda wynosiła ładnych parę milionów, a zasłużył sobie na nią Gábriel Ventuza, który tego właśnie ranka sprowadził przywiązane do postronka siostry Senkowitz do kolonii Izolda.

Kiedy dotarliśmy z fryzjerką Natalią Vidrą do parkanu prewentorium, gapie już się rozchodzili. Wcześniej może nawet i było na co patrzeć, teraz jednak na miejscu została tylko kupka śmieci, nad którą kłóciły się mewy.
Mieszkańcy Doliny nie należeli do zbyt rozmownych ludzi, mimo to jednak zdołaliśmy dowiedzieć się, że uciekinierki najprawdopodobniej trafiły tu prosto ze śmietniska, że strasznie od nich śmierdziało, dlatego kiedy tylko zamknięto je w zbudowanym z cienkich listewek i zwykłej drucianej siatki kurzym kojcu, natychmiast zleciały się nienażarte mewy. Zaczęły stukać w deski i wtykać dzioby do klatki, jakby upominając się o swoje. Widząc to, chorzy zaczęli rzucać kamieniami — rzekomo, żeby je odpędzić. W końcu zostały tylko dwie czy trzy szufelki śmieci. W przetykanej strzępami gałganów, wiórami i drzazgami parującej mięsnej miazdze trudno się było dopatrzyć nie tylko dwóch, ale nawet jednego trupa. Mewy niewiele zostawiły.
Tak więc, kiedy dotarliśmy z Natalią Vidrą do parkanu, większość chorych wpatrywała się w niebo lub spacerowała po dziedzińcu z rękami w kieszeniach. Rzecz jasna, widzieli zbierających się od ulicy gapiów, nie podchodzili jednak do parkanu — nie leżało to tu w zwyczaju. Pośród chorych był także nauczyciel geografii Sebastian Vidra, mąż Natalii Vidry. Stał bezczynnie. Czekałem, aż spojrzy w naszym kierunku, on jednak wodził tylko obojętnie wzrokiem po dziedzińcu.
— Pomachaj mężowi — powiedziałem do Natalii Vidry — może choć raz na nas spojrzy.
— Po co? — odpowiedziała. — Przecież niedługo się spotkamy.
— Chyba nie myślisz, że go wypuszczą?
— Nie. Ale i tak już niedługo będziemy razem.

Natalia Vidra była ulubioną fryzjerką mojej przybranej matki. Minęło już dobre dziesięć lat, odkąd po raz pierwszy przyjęła ją jako uczennicę na okres próbny, a potem co i rusz zwalniała. Opadały ją jakieś humory i nagle ją wypędzała. Potem słała jej słodkie listy, nęcąc, by ponownie przyszła na okres próbny.
Odkąd jej męża, nauczyciela geografii Vidrę, zamknięto w Izoldzie, Natalia Vidra spędzała każde lato na Bogdańskiej Wyżynie u eremitów z Brzeziny. Dawniej prowadzono tam eksploatację kopalń. Ziemia była bogata w rudę, która ściągała chmury. Przez całe lato miejsce to nawiedzały najdziksze burze z piorunami i mało który z górali nie nosił na sobie śladu tych niebieskich wojen. W końcu piorun trafił i Natalię Vidrę — wypadły jej od tego wszystkie włosy, nie został nawet najmniejszy puszek. Odtąd każdego ranka malowała sobie brwi kredką, zawsze w nieco innym miejscu, i zjawiała się w pracy z coraz to nową twarzą. Nie można się było nasycić jej widokiem. Księża najchętniej u niej się czesali, a niektórzy zaglądali do zakładu wyłącznie ze względu na nią. Kochała się w niej także moja przybrana matka Colentina Dunka.

Tego poranka wszyscy w zakładzie czekali, aż zjawi się Gábriel Ventuza i opowie, co się właściwie stało. Wynajmował on niewielki pokoik na zapleczu. Przed wielu laty przybył do Bogdańskiej Doliny, by zabrać stąd prochy swego ojca, ale koniec końców sam tu został. Zaraz pierwszego dnia po przyjeździe zgubił wszystkie pieniądze, no i, rzecz jasna, dokumenty, i gdyby moja przybrana matka nie przyjęła go pod swe skrzydła, trafiłby pewnie między internowanych do palarni wapna lub w najlepszym wypadku do gruźlików z kwartału Izolda. Dawno już pewnie stracił nadzieję, że z pensji kapelana obozowego zdoła uzbierać pieniądze na ekshumację, opłacenie kosztów transportu oraz bilet. Teraz jednak zdobył potrzebną kwotę. Wyglądało na to, że jeśli uda mu się dogadać z grabarzami i archimandrytą Tizmanem oraz kupić na targu fałszywe papiery, będzie mógł niebawem wyjechać z miasta.

Gábriel Ventuza zniknął na parę dni z Bogdańskiej Doliny. Na tydzień przed świętym Medárdem wyłonił się o świcie z welonu mgieł nad wysypiskiem śmieci, prowadząc na postronku siostry Senkowitz.
— Powie pan, dokąd zawędrowały — spytał komendant obozu, ojciec Eronim, sięgając po protokół, by wypisać Gábrielowi Ventuzie kwit na odbiór nagrody — czy sam mam zgadywać?
— Były w pobliżu. Już dawno wpadłem na ich trop.
— Strasznie od nich śmierdzi. Jak one wyglądają!
Siostry Senkowitz były szare, mokre, niemal jakby same były ze śmieci, nawet ich głos ciągnął się klajstrowato w powietrzu. Zresztą wiele to one nie mówiły. Kiedy ojciec Eronim zwrócił się do nich: — Od czego by tu zacząć? Może od samego początku. Tylko nie odpowiadajcie chórem — spojrzały na siebie i odrzekły:
— On nas molestuje. Dlatego nic mu nie powiemy. Ani jednego słowa. Wyobraź sobie, ojcze Eronimie, że oniemiałyśmy. Nie piśniemy już nawet słówka.
I rzeczywiście, były to ich ostatnie słowo.
Ojciec Eronim nie stracił jednak cierpliwości. Wysłał dwóch ludzi do pomieszczeń gospodarczych,żeby rozejrzeli się, gdzie można by je umieścić. Chwilę później wrócili z kurzym kojcem.