Śmierć przychodzi nawet latem

 Rodzice byli przy mnie zawsze, po prostu i nienachalnie – w ostatnich latach nigdy nie brałam nazbyt poważnie tego, że ta obecność może się skończyć każdego dnia, a jednak jakoś się tego spodziewałam, wyczuwałam to końcówkami peryferyjnych, ukrytych głęboko nerwów. Dlatego rok wcześniej pojechałam na Węgry, żeby odwiedzić ich w letnim domu, dlatego mój brat pojechał w ubiegłym roku na Węgry, żeby odwiedzić ich w letnim domu, zabrać ojca nad Balatoni wypłynąć daleko. Na jó úszás, jak mówi się nad jeziorem, na dobre pływanie, na porządny kawałek pływania, porządny kawałek wody. Kraul i zanurkować, odwrócić się na plecy, obmacać wzrokiem niebo, a potem znów kraul, dobre, długie pływanie w jeziorze i w niebie, w wodzie i w powietrzu. Tego zwrotu nie da się precyzyjnie przetłumaczyć, jest w nim coś, czego nie ujmie żaden przekład, „dobre” w odniesieniu do jó to za mało, zbyt mizernie i zbyt jałowo. Jó úszás to istota węgierskiego lata, jego środek, punkt, do którego wszystko powinno zdążać. Człowiek wskakuje do jeziora i płynie daleko, za ostatnie boje, za ratownicze łodzie. To coś więcej niż pływanie, to sposób na oddalanie się od rzeczy, nie tylko od plaży i jej harmidru, ale też od wszystkich rzeczy, które zwykle składają się na życie, spajają je, od świata, w którym to życie się toczy, a rzeczy gromadzą. Daleko na jeziorze, gdzie błękit wody sięga błękitu nieba, rywalizuje z nim, ten świat zdaje się bez znaczenia, znika. Dlatego już rano człowiek, rzuciwszy pierwsze spojrzenie na wodę, żeby zobaczyć, czy jest zielona, niebieska czy turkusowa, spokojna czy wzburzona od wiatru, zadaje sobie pytanie: czy jezioro da mi dziś jó úszás?

 Jednego z tych popołudni w Balatonfüred wypłynęłam daleko, a gdy wyszłam z wody, ktoś na brzegu, na schodach wiodących do jeziora, zagadnął mnie z uznaniem: Ależ to było jó úszás! A ja roześmiałam się i odpowiedziałam, że tak, bez wątpienia, to było jó úszás! Ta fraza wyraża uczucie, wszystko, co wielkie, wolne i nieważkie, godziny lekkości w ciepłej od słońca wodzie, długie bycie-w-wodzie, które nie chce się skończyć, poza czasem. Ojciec wcześnie nas tego nauczył: bycia obok siebie, ze sobą w wodzie, może nawet było to pierwsze, co przekazał mojemu bratu i mnie, z czym nas zaznajomił, co połączyło nas na zawsze w naturalny sposób, bez słów, bez komentarzy. Ćwiczył to z nami tutaj każdego lata, dzielił się miłością do wody, do dobrego pływania, tego wspaniałego, fantastycznego pływania – jó úszás.

Gra teraz z nami w jakąś szaloną grę? Postanowił nas tutaj zatrzymać? Rozciągnął sieć, w którą co rusz się zaplątujemy? Gania mnie wzdłuż i wszerz tego kraju, który wcześniej był jego ojczyzną? Niedawno rozmawialiśmy z nim o śmierci, chce być pochowany na Węgrzech, ale my chcemy go mieć blisko siebie. Więc może dlatego tkwi pośrodku, w połowie drogi, między dwoma naszymi światami, jakby to sobie wymyślił, żeby w ten sposób móc na nas wpłynąć. Nie ufa mi w kwestii grobu, dlatego prosił kuzynkę, przykazał jej, żeby o to walczyła – po węgiersku brzmi to mocniej niż po niemiecku, w węgierskim harcolni jest nie tylko walka, pobrzmiewa w nim też krwawa bitwa, która może zabrać człowiekowi wszystko. W rajskim ogrodzie powiedziałam jej: nie walczmy, proszę, nie z tego powodu, ja też potrzebuję miejsca, gdzie będę mogła odwiedzać ojca po jego śmierci.

Osoby zainteresowane przedrukiem tego lub innego fragmentu książki prosimy o kontakt z działem promocji: julita@czarne.com.pl.