Śladami Steinbecka W poszukiwaniu Ameryki
Przekład z języka niderlandzkiego Małgorzata Diederen-Woźniak
23 września 1960 roku John Steinbeck wraz ze swoim psem Charleyem wybrał się na wyprawę po Ameryce, by na nowo przyjrzeć się swojemu krajowi i jego mieszkańcom. Pięćdziesiąt lat później, z dokładnością co do godziny, Geert Mak wyrusza z dawnego domu Steinbecka w podróż śladami pisarza i jego psa, by obejrzeć Stany Zjednoczone z perspektywy roku 2010. Jak przez pół wieku zmieniły się amerykańskie miasta i miasteczka? Czego pragną i o czym marzą dziś Amerykanie? Co pozostało z mitu ziemi obiecanej? Czy to w Ameryce jest teraz centrum świata? Co w XXI wieku łączy Europę i Amerykę?
Tak jak Steinbeck Geert Mak unika utartych szlaków. Mila za milą przemierza ziemniaczane pola Maine i niekończące się prerie Środkowego Zachodu, zasiada do stołu z rolnikami, rybakami i nauczycielami, zagląda na lśniące przedmieścia, mija zabite deskami sklepy, wytrwale szukając korzeni tego kraju, który od wieków rozbudza wyobraźnię.
-
Mak podąża śladami Steinbecka, pisarza, który u schyłku kariery postanowił na nowo „poszukać Ameryki”. Ale w odróżnieniu od gawędziarza kochającego słowa i czasem nonszalancko obchodzącego się z faktami, Holender jest dziennikarzem i historykiem. Oczytanym i doskonale do tej wyprawy przygotowanym. Jako osoba z zewnątrz, przyglądając się „potworowi”, często zauważa to, czego sami zainteresowani zobaczyć nie chcą lub nie potrafią. Przede wszystkim dostrzega sprzeczności, z którymi ten zbudowany z wyobrażeń kraj zmaga się od początku istnienia. „Czuć tu lekki i szybki krok” – pisze o Ameryce, która z otwartymi ramionami przyjmuje wszystko, co nowe, ale „maszyna szczęśliwości” często się zacina. Dziś, podobnie jak na początku lat sześćdziesiątych, gdy w drogę wyruszał Steinbeck, Ameryka znów konfrontuje się z głębokimi zmianami. Dla tych, którzy próbują je zrozumieć, wystrzegający się prostych diagnoz, ale stawiający celne pytania Mak będzie wyśmienitym kompanem i przewodnikiem.
-
Opowieść Steinbecka i książka Maka to nakładające się na siebie obrazy najpotężniejszego państwa na świecie i jego kryzysu.
-
Świetny reportaż o złożonej strukturze – oryginalna, erudycyjna wędrówka w czasie i przestrzeni.
-
Holenderski podróżnik sprawnie przeskakuje od historycznych wątków do współczesnych obserwacji. Steinbecka interesowało to, co wspólne dla wszystkich mieszkańców kontynentu. Szukał jądra amerykańskiej tożsamości.
Mak wprost przeciwnie – szuka różnorodności. -
Ten dziennikarski majstersztyk, w którym Geert Mak wybrał sobie Steinbecka za przewodnika po Stanach Zjednoczonych, boleśnie konfrontuje dawne mity o potędze z obecną sytuacją schyłku mocarstwa. Ameryka jako Ziemia Obiecana to budzące politowanie określenie rodem z taniej gadki telewizyjnego hochsztaplera. Świat nie stoi w miejscu.
-
[Geert Mak] napisał książkę właściwie o wszystkim: o ludziach i o menu przydrożnych knajpek, o pieniądzach i o społecznych nierównościach.
-
[Geert Mak] Próbuje, podobnie zresztą jak autor „Gron gniewu”, dotrzeć do jądra „amerykańskości”, wszystkimi zmysłami zrozumieć i pojąć Stany Zjednoczone Ameryki. I jakże wspaniale mu się to udaje.
-
„Śladami Steinbecka” to po części reportaż, a po części esej o wszystkim, co amerykańskie – od taśmy samoprzylepnej przez nierówności klasowe po wojnę w Iraku.
-
Pięćdziesiąt lat po Steinbecku holenderski historyk i dziennikarz wybiera się w podróż jego śladami po Stanach Zjednoczonych i, w przeciwieństwie do noblisty, imponuje warsztatem reportera. Czytając Geerta Maka warto inaczej spojrzeć na „spór” między literaturą faktu a literaturą piękną.
-
To fascynujący esej o współczesnej Ameryce i kopalnia wiedzy na temat jej historii.