A świat trwa

László Krasznahorkai

A świat trwa

fragment

O szybkości.

 

Zrobił ostrożnie krok naprzód.

Nic się nie wydarzyło.

Szybko się zorientował, że nie ma czego się bać: nie

ma tu żywego ducha.

Nabrał odwagi.

Ciężka brama była tylko przymknięta, nie miał problemów

z wejściem do środka.

Dlaczego zostawili taki… taki cudowny pałac?

Kto go opuścił?

Wstrzymując oddech, wszedł do pierwszej komnaty.

To nie był westybul, lecz wysokie, pełne sklepień pomieszczenie

z podłogą wyłożoną ciemnym marmurem z Borby,

głęboko osadzonymi oknami, ścianami aż do wysokości

półtora metra pełnymi cudownych, ręcznie malowanych

kafli z obrazami świętych, krajobrazami, scenami i napisami,

z których Pedro niczego nie rozumiał.

Przeszedł do kolejnej komnaty, potem do następnej,

a zachwyt nie schodził z jego twarzy. Wszędzie widział

namalowanych kobaltową farbą świętych, krajobrazy, sceny

rodzajowe i napisy na ścianach, wszędzie ciemne marmurowe

podłogi z kopalni w Borbie.

Być może po raz pierwszy w życiu śni.

Wszystko było poniszczone. Mnóstwo kafelków spadło

ze ściany i się potłukło. Na pieczołowicie pomalowanych

niegdyś ścianach i suficie kwitł grzyb. Framugi drzwi były

porozsychane, skrzydła przegniłe, drewniane fragmenty

walały się po podłodze. Z okien wypadły zewnętrzne żaluzje.

Wszędzie hulał wiatr, ale woń zgnilizny i pleśni była

tak silna, że nawet przeciąg nie był w stanie jej usunąć.

Wszystko niszczało.

Pałac był w ruinie.

Pałac?

Właściwie to była gigantyczna ruina.

Oszołomiony chodził od sali do sali. Wyszedł na kwadratowy

wewnętrzny podwórzec, cały zarośnięty chwastami.

Wrócił do budynku, wszedł na piętro po szerokich

schodach, przez chwilę nie mógł się nadziwić, nigdy w życiu

nie tylko nie widział takiego długiego korytarza, ale

nawet nie potrafił sobie wyobrazić czegoś podobnego.

W dodatku na samym środku korytarz pod kątem prostym

przecinał drugi. Na końcu każdego z nich przez duże

okna wpadało światło, ale jego blask oświetlał tylko kilka

najbliższych metrów, wszędzie dalej panowały półmrok

i ciemności… Z korytarzy prowadziły drzwi do cel – niektóre

mógł otworzyć, ale były też takie, których mimo wysiłków

nie udało mu się sforsować: jak gdyby od środka

zabito je gwoździami.

Wszędzie, gdzie był, na dole czy na górze, widział cudowne

azulejo, zachwycające ścienne kafle! Na jednym

z nich rozpoznał Jezusa Chrystusa dźwigającego krzyż,

na innym Anioła spieszącego z nowiną do Najświętszej

Panienki, w większości jednak nie rozumiał ich treści,

nie wiedział, co przedstawia ich nieskończony szereg, bo

znajdowały się na ścianach jedne obok drugich, niemal

bez końca, na kaflach widział nieskończoną ilość najrozmaitszych

obrazów, jak gdyby w tym ogromnym pałacu

chciano opowiedzieć wszystko, co od samych początków

aż do dziś wydarzyło się w historii ludzkości, wszystko,

i on mógł to zobaczyć, migało mu w oczach od natłoku

niebieskich świętych, krajobrazów, scen i napisów, choć

miał jasność, że opowiadają swoją historię, te kafle opowiadają

o wszystkim, od początków aż do dziś, ale ta opowieść

nie jest przeznaczona dla niego, one przemawiają

do kogoś innego.

Godzinami przechadzał się po komnatach, schodach,

wewnętrznych dziedzińcach, prosto z pałacu wyszedł na

krużganek przed kaplicą, wchodził na górę i schodził

na dół, obszedł wszystko, co tylko się dało.

I choć budowla była w ruinie, opuszczony i niemy

pałac sugerował, że nawet jeśli go opuszczono, nadal do

kogoś należy, do jakiegoś dalekiego świata, może do nieba

albo do jeszcze bardziej odległego Pana, gdzieś w bezkresnej

oddali, na wieki i na zawsze.

Nie ma tu czego szukać.

Nie umiał sprecyzować, co tak naprawdę czuje.

Jego było tylko uczucie zimnej obcości, z której to

wszystko obserwował.