Niegdysiejsze śniegi

Wydarzyło się to nocą w naszym pokoju. Kasandra już wtedy ze mną nie spała. Światła były zgaszone, siostra paplała coś jeszcze pod nosem w ciemności, co jak zwykle miało mnie zdenerwować, zezłościć albo przestraszyć. Tym razem wspominała etap, gdy byłem nieporadnym dwulatkiem, który uczy się chodzić, rozbija wszystko, co wpadnie mu w ręce, wpycha sobie każdą rzecz do buzi, ha łasuje, robi w majtki i tym podobne. Siostra opowiadała o czasie naszego wygnania w Trieście. Złośliwie odmalowywała moją bezradność, dodając, że ona sama umiała się już wtedy bardzo grzecznie zachować i szczebiotać po włosku. Stanowiło to dla mnie tym większą udrękę, że nie miałem przecież naj mniejszego wyobrażenia o tam tym okresie naszego życia, żadnego obrazu, podług którego mógł bym sprawdzić prawdziwość albo fałszywość jej twierdzeń. Musiałem brać za dobrą monetę to, co opowiadała, przy tym zaś odnosiłem wrażenie, jakby dawna nieudolność rozciągała się aż na dzień dzisiejszy, a tym samym na całą przyszłość: zawsze byłem i będę kimś następnym, mniej rozwiniętym, słabszym, ona natomiast tą, która wyprzedza mnie w świecie wyszukanych doznań, wiedzy i umiejętności. Wszystko, co pamiętałem z czasu w Trieście – a to też jedynie mglista wizja, nie umiał bym zresztą nawet powiedzieć, skąd do mnie przyfrunęła – ograniczało się do kobiecej sylwetki na nadmorskiej rafie, w której, zdawało mi się, rozpoznaję matkę, i do nie znanego mężczyzny u jej stóp. Naiwny, szepcząc bojaźliwie w ciemności, opowiedziałem o tym siostrze, a moje bijące serce wypełniała nadzieja, że oto nareszcie poznam rozwiązanie dręczącej zagadki. Spytałem, czy sądzi, że ci dwoje ukucnęli obok siebie i zesrali się na ziemię.

Wielorakie doświadczenia z siostrą, której musiałem się wydawać uciążliwym natrętem, powinny mnie były nauczyć, że nie przepuści ona okazji obrócenia na moją niekorzyść podobnej demaskującej wypowiedzi. Zostałem poddany niezwykle drobiazgowemu przesłuchaniu, które wykazało wprawdzie, skąd znam tę niewypowiedzianie wulgarną i kompromitującą metaforę, lecz nie to, że nie mam pojęcia o jej właściwym znaczeniu. Podejrzewano u mnie aż nazbyt dokładną znajomość tematu, który skrywała. Już to wydawało się hańbą. Jeszcze gorszy był fakt, że uznałem rodzoną, czystą matkę za zdolną do tego typu poniżającego zachowania, nie mówiąc już o niechlubnej denuncjacji, która, gdyby dotarła do uszu ojca (siostra zatroszczyła się również o to), musiała skierować jego gniew nie na domniemanych złoczyńców, lecz na mnie, pospolitego oszczercę.

Kasandra również została wzięta w obroty. Jednak próba uzyskania od niej szczegółowych informacji czy też skłonienia jej do przyznania się, że i w innych okolicznościach wywierała na mnie zgubny wpływ, rozbiła się o kompletny brak zrozumienia, i to nie tylko językowej natury. Początkowo zupełnie nie pojmowała, o czym jest mowa. Ja natomiast chociaż co nieco podejrzewałem, to przecież nie rozumiałem wszystkiego do końca. Skutek był taki, że od tamtej pory za naj niewinniejszymi powiedzeniami, których sens nie wydawał mi się oczywisty, domyślałem się ukrytych podtekstów. W większym stopniu zachowałbym niewinność, gdyby nie posądzano mnie tak wcześnie o bycie winnym.

Nigdy nie przyszło mi do głowy, żeby w zjadliwościach i podłych zagrywkach mojej siostry dopatrywać się złośliwego i podstępnego charakteru. Ulegała jedynie odruchowi, by odpłacać pięknym za nadobne, jeśli coś jej przeszkadzało lub działało na nerwy, a tak się składało, że naj bardziej w życiu przeszkadzała jej i działała na ner wy moja obecność. Da się to zresztą łatwo zrozumieć: dla utalentowanej, obdarzonej wyobraźnią i szczęśliwie zajętej sobą dziesięciolatki uparty i choleryczny sześciolatek, który ustawicznie próbuje się dostać do świata jej zabaw i marzeń, musi jawić się jako znienawidzony natręt. Często dziwiłem się, że nie wykorzystała jakiejś okazji, by skręcić mi kark. Ja ze swej strony traktowałem ją jako naturalną składową życia: podobnie jak urozmaicony, nie kiedy surowy klimat naszych ojczystych stron – skwarne lata, przeszywające do szpiku kości, lodowate zimy, zapierające dech w piersiach wiosny oraz jesienie mieniące się błękitem i złotem – jak uwodzicielską, ludożerczą miłość matki, jej powaby i pokusy, wzmagającą się monotonię napomnień, ostrzeżeń, ograniczeń, zakazów, gróźb, potępień i kar, jak wszystkie bolączki wieku dziecięcego: niemoc, bezbronność, mękę egzystencji wobec niewyjaśnionego, gdy człowiek szuka po omacku, drąży i doznaje udręki. Jednak siostra nie potrafiła pogodzić się z moim istnieniem, zwłaszcza że brakowało mi tego wszystkiego, co w jej opinii mieścił w sobie pojemny termin przyzwoitości.

Osoby zainteresowane przedrukiem tego lub innego fragmentu książki prosimy o kontakt z działem promocji: jakub.nowacki@czarne.com.pl