Osiem cztery

Mirosław Nahacz

Osiem cztery

fragment

— O Boże, a na początku była prazupa. Chciał coś powiedzieć, ja rozumiem, wyjść poza, ale w zasadzie niewiele mogłem z tego złapać. Podobne traktaty zaczynały się już od pierwszej flaszki. Czasami też na trzeźwo, jak nuda stawała się już niemożliwa. Andrew się nakręcał i z podniecenia mieszał sens, niby o coś mu chodziło, krążył wokół sedna. Patol się nie zgadzał. Nigdy nie kończyli, nie wyciągali żadnego wniosku, temat w końcu umykał, rozpływał się w śmiechu i zmęczeniu.

— Nie może być nie ustalone. Jak to, kurwa? Wstaję, i to jest przypadek? Dupa, a nie! Wszystko by się jebało — podsumowywał Patol, lapidarnie i po swojemu. Aż poczerwieniał i trochę się spluł. Zastanawiałem się, co miało być ustalone, a co nie. Krążyli po prostu, jak ja teraz. O nic im nie chodziło, albo właśnie chodziło im o wszystko, ale nie wiedzieli, od czego zacząć, nie widzieli początku włóczki, żeby rozwinąć cały splątany kłębek. Albo wiedzieli to wszystko, a tylko mnie zdawało się, że nie, bo byłem zmęczony, wyzuty z sił i śpiący. Marzyłem o śnie. Jak się chce spać, nic już nie ma znaczenia. Pragnienie snu przychodziło do mnie falami. Mimo wszystko tliła się we mnie jeszcze chęć przezwyciężenia go, chciałem myśleć i przypominać sobie. Zawsze na imprezach dopadały mnie retrospekcje.

I znowu, mimo że jestem wśród nich, jest miasto i deszcz. Dużo się myśli, trzeba wyjść, odejść, być samemu i z dala od. Miasto. Kiedy pada deszcz. Ono puchnie. Bo nic nie paruje, nie spływa. Tylko wsiąka w rzeczy i rozpuszcza je od środka. Łącznie z ludźmi. Rzeczywistość zamienia w galaretę. Ci, co chodzą, czerwienieją i pocą się. Rozmawiają na ulicach, mówią, łażą, coraz ich mniej. Bo mokro, wilgoć. My możemy się chować u Andrewa w garażu. Między samochodem i rupieciami. Dym, nie można oddychać. Siedzimy, ubrania przylepione do skóry parują i czuć je wilgocią. Wciąga się dym, wypuszcza. Czasami ktoś przechodzi, też słychać. Czasami go zaczepiamy, bo deszczu nie można słuchać w nieskończoność. Oni czasami się boją, jak są młodsi, a są, bo starszych już nie ma. Poszli do wojska. Ale jesteśmy mili, najczęściej. Tylko jeden raz ktoś musiał się wyładować. Przypadkowo zupełnie. Ale to przez telewizję i komputery. Na pewno. Bił go, ja patrzyłem i nic. Musiałbym wyjść i zmoknąć. W końcu się nie znęcał. Sceneria była nierzeczywista, szara i rozmazana, więc być może pomyślałem, że to nie jest naprawdę. Ten chłopak nic nie miał, nie chodziło zresztą o żadną materialną rzecz. O nic nie chodziło. Przemoc czasami jest bez sensu. Strach też. Powiedziałem, żeby zostawili. Bo nic mi się nie chciało, tylko dlatego.

Ja zawsze miałem spokój, mnie nie zaczepiali. Muko tak wyglądał, że dawniej dostawał dość często. Teraz ci, co biją, to koledzy. Czasami bardzo śmieszni. Przekazują bagaż doświadczeń młodszym, żeby wiedzieli, jak się zachowywać w odpowiednim wieku. Bo nic nie ginie.

Zmieniamy się, ale osobowości zostaną. Domyślają się, że przed nimi zawsze ktoś jest, i po nich również. Że są po prostu wrzuceni w sam środek czegoś, co już było. Że to jest płyta, która stale się zacina. I ma mnóstwo rys. Do tego piracka. Za to spis utworów jest tak czytelny, że od jego wyrazistości aż chce się rzygać.

Jak deszcz pada już jakiś czas, miasto rozkleja się na tysiące nie pasujących do siebie kawałków. Aż dziw, że potem wszystko stapia się ze sobą bez widocznych pęknięć. Składniki trzymają się razem dzięki jakiemuś cudownemu spoiwu.

Miasto jest pozakrzywiane. Żadną uliczką nie można iść prosto dłużej niż przez kilka minut, później, chcąc nie chcąc, trzeba skręcić. Jest kilka takich rogów, wokół których zagęszczenia powszedniości wypierają wszelką metafizykę. Gdzieniegdzie stoją starzy żule, najczęściej obok zakładu fryzjerskiego, którego właścicielem jest ich dawny kolega z podstawówki. Wyglądają jak z pewnej dawno utraconej epoki, kiedy jeszcze Lwów, Wilno i Kraków wraz z Warszawą należały do jednego państwa. Na ich twarzach nie widać żadnej tragedii, to przewrotna hipokryzja, bo być może mają rodziny i żony, i dzieci. Ale mają też kraciaste czapki i wieczny katar, spodnie prasowane w kant i Himilsbachowskie głosy. Sposób bycia, który dzisiejsi żule już dawno utracili, tę lekkość, z jaką można poruszać się w rzeczywistości, ślizgać się po znaczeniach, nie dociekając ich sedna. Jeden z nich często, prawie nerwowo, spogląda w miniaturowe lusterko, przyczesując brązowym podręcznym grzebieniem, który zazwyczaj tkwi w tylnej kieszeni spodni lub przedniej koszuli, to, co jeszcze zostało. Ale twarze mają pomarszczone jak papier toaletowy, który najpierw ktoś zmoczył, potem błyskawicznie wysuszył, a na koniec podmalował wszystko ledwie widoczną czerwienią, która nie przykrywa poprzedniego koloru, tylko go dopełnia.

I jeszcze pan Stefan, który nazywa się Król, człowiek­‑orkiestra, człowiek dawnej ulicy, w sensie duchowym, a nie miejsca, człowiek wesel i przyjęć okolicznościowych, człowiek­‑muzyka. Rach ciach. Chodzi i śpiewa, czasami do siebie mówi, w dupie ma innych, co się na niego gapią. Nosi marynarkę uszytą jakby z zielonego pasiastego koca i trampki albo buty ze szpicami. Chyba dawno już przekroczył sześćdziesiątkę. Nosi na plecach akordeon i denerwuje wszystkie nauczycielki zajmujące się młodszymi dzieciakami w mieście. Bo dzieciaki widzą, że to nieprawda, co wygadują o papierosach, że umiera się na raka i nie można mówić, skoro pan Stefan wydziera się głośniej od tłumu, że nadużywanie alkoholu jest złe i prowadzi do wyprania świata z radości i szczęścia, pan Stefan co dzień radosny jak święty Franciszek spaceruje i pogrywa na ustnej harmonijce, przerywając sobie lirycznymi dygresjami, a czasami mimo wieku dźwiga na plecach wielką harmonię. Kiedy przyjechał zespół złożony z południowoamerykańskich Indian, czerwieńszych nawet od najstarszych żuli, pan Stefan przekabacił ich, pokazał i nauczył, tak że po kilkunastu godzinach wszyscy razem grali „Hej, sokoły”.

Miasteczko jest prowincjonalnie dziurowate, niewielkie i zapadłe, czy raczej zapadające się, bo to się jeszcze nie dokonało, proces jest w trakcie. Ale wizualnie nie następuje żadna degradacja, bo ciągle coś budują, nową drogę, nowy sklep. Można to podciągnąć pod zmiany wynikające z przekwalifikowania ustroju. Ale mimo że wizualnie coś może się i zmienia, staje się to tak wolno, że w zasadzie nie naprawdę, lecz na niby.

Każda droga wylotowa prowadzi w inne miejsce, w przeciwne strony, bo tak naprawdę to miasteczko jest w samym środku świata całego. Nie tylko Europy, która w tym kraju wszędzie jest środkowa, wyłączając kilka miejsc na wskroś wschodnich. Wszędzie tak samo blisko i daleko. Odległości są nieistotne, bo stają się ważne dopiero kiedy ktoś chce gdzieś jechać, a stąd nie chce nikt. Ludzie siedzą tu, jakby w centrum, gdzieś pod rynkiem, znajdował się ogromny magnes i w dziwny sposób ich przyciągał. W dni wolne od pracy na miasto opada płaszcz niebytu. Wypłukuje ulice z ludzi, my siedzimy w parku, a powietrze traci zdolność przenoszenia dźwięków i wypełnia się pustką. Brak wydarzeń hamuje czas, który rusza dopiero w następnych dniach, kiedy puszczona zostaje w ruch cała ta maszyneria, szkoły razem ze sklepami, samochody na ulicach i szum pomiędzy tym wszystkim. A kiedy ludzie chodzą, nie ma wcale tłoku, spacerują jak na pierwszych widokówkach sprzed I wojny. Zawsze znajdzie się jakaś pani trzymająca parasol, jakiś starszy kolo w kapelusiku. Nie mam pojęcia, dlaczego nowoczesność nie wdarła się z tą swoją brutalnością, dlaczego nie przygniotła całej historii i nie ukryła jej pod plastikową warstwą.

Bo na ulicach, od ziemi, ciągnie zwyczajność i spokój. Może to przypadłość prowincjonalnych miast, że nie trzeba się bać, a może tylko my nie musimy, bo wszystkich znamy. Marazm jest a priori obecny w materii, kryje się w jej wnętrzu i powoli odparowuje, czasami jednak coś się zatka i wtedy powstaje iluzja wydarzenia.

Ale czasami jest tak, że nic, tylko rzygać. Jakby ci wszyscy ludzie zmówili się wcześniej, żeby mnie wkurwiać.

Ulica, którą wypluwa rynek w kierunku wschodnim, powoli zaczyna się zapadać, zawijać i sięgać niższego świata. Wypluta z impetem, wyhamowuje przed przejściem dla pieszych i światłami, a jedna z kilku możliwych dróg prowadzi do parku.

Charakterystyczne, że brak jest wielkiej płaskiej powierzchni. To może być jeden z kluczy. To, co powinno być okręgiem, jest nie wiadomo czym, a horyzont, gnąc i uwypuklając się w każdym możliwym miejscu, usiłuje dostać się do nieba, które zwisa, niemal zawsze prawie dotykając ziemi i ludzi. W tej pofalowanej linii brak jest jakichkolwiek ostrych kątów, jej łagodność i doskonałość przypominają wykresy sinusoid i cotangensoid. Myśl, że gdzieś tam, kilkanaście kilometrów dalej, linia robi się płaska i monotonna, wydaje się barbarzyństwem.

Mieszkańcy miasteczka są różni. Zależy to od pogody, ciśnienia i ogólnej atmosfery. Bo jak pada, trudno utrzymać na nich wzrok i trzeba chodzić z oczyma utkwionymi w zaplutym bruku. Ale jeśli jest sucho i nie za gorąco, nawet zachęcają. Swoim podobieństwem do wszystkich mieszkańców tego miasta niezależnie od czasu i epoki. Czasami wydaje się, że zawsze tak wyglądali, że w takim miejscu w żadnej sytuacji, nawet najbardziej sprzyjającej, nic się nie mogło zmienić. Ludzie przecież są jak przedmioty albo pamiątki.

A kiedy nie pada deszcz i robi się noc, ulice pomarańczowieją. Latarnie usuwają szarość i metafizyczny brud z ulic. Dwie albo i trzy wyglądają jak nie stąd, reszta jest bardziej zwyczajna. Im dalej od rynku, tym gorzej.

Coś mnie trąciło. Otrząsnąłem się, za dużo było tych rojeń. Wódka ze wszystkich robi filozofów. Specjalistów od rzeczywistości. Nieświadomie wypiłem kilka kieliszków tequili. Po chłopakach widziałem, ze są już nieźle oddaleni od świata. Zauważyłem, że zostaliśmy tylko my i Hajdi. Reszta nie wytrzymała napięcia. Zamienili się w zespoły cech, charakterystycznych dla pewnych używek. Ja zmieszałem wódkę i trawę, więc dopadały mnie przemyślenia, Muko głównie pił, więc wszystkich kochał, Euzubiuszowi po używkach włączał się agresyw, na Tępego działały klasycznie, a Andrew i Patol, mimo że trochę przyhamowali, byli jeszcze bardziej nie tu niż ja. Ale teraz zaczęło się katharsis. Pierwszy na poważnie zaczął rzygać Andrew. Uruchomił efekt domina, ale nie za sprawą obrzydzenia, czy coś. Bezpośredni kontakt z rzyganiem wywołuje jedynie doping i zadowolenie. Chodzi raczej o to, że jeśli już ktoś zaczął, to nareszcie można, i nie będzie się posądzonym o słabą głowę czy niedostatecznie wytrzymały organizm. Może zresztą chodzi nie tyle o posądzanie, ile o pewien rodzaj solidarności z kolegami. Jeśli trzech już się oczyściło, to ja też. Poza tym miało się zdecydowanie mniejszego kaca. Bo jego widmo zbliżało się jak komunizm w XIX wieku. Był niemożliwy do objęcia rozumem, znajdował się na końcu tunelu zamiast światła, nie wierzyliśmy, że może nastąpić, ale on wisiał i tak, gdzieś nisko, zaraz nad nocą, i czekał, aby spłynąć na nas razem ze słońcem. Ale w odróżnieniu od niego był czarny jak cholera. Tak go sobie wyobrażałem, nadawałem mu formę, bo jeśli coś możemy sobie wyobrazić, powoli przestajemy się tego bać.To nie było wymiotowanie, tylko prawdziwe pijackie rzyganie. W żołądku robił się tłok, silniejszy od woli i mięśni. Coś się pomyliło i trawienie, cały ten brzuszny mechanizm, zaczął działać w drugą stronę i na przyśpieszonych obrotach.

Ale potem czuło się niemal duchową czystość. Pustka nie dokuczała. Pożartowaliśmy trochę, zauważyłem, że rozmawiam o czymś z Mukiem, nawet trochę dyskutuję, ale nie mogłem się skupić i nic nie rozumiałem. Schodziłem w głąb siebie, bojąc się, żeby już nic sobie nie przypomnieć. Bo to się narzucało, myśli same się pojawiały, jakby ktoś czytał mi je głośno prosto do głowy, z pominięciem uszu. Przez chwilę myślałem nawet, że mogą to być telepatyczne zdolności Muka. Ale w takim stanie nie mógłby ich używać, zwykłe funkcje przychodziły mu z trudnością, a co dopiero ­telepatia.

Chodzili za wiatrochron zbudowany z leszczynowych kijków, powiązanych razem i wkopanych w ziemię. Wyglądało, jakby wyrastały. Chwytali się jedną ręką, drugą utrzymy­wali równowagę. Podszedł do mnie Patol. Wytarł usta jednorazową chusteczką. Palił tak łapczywie, że przypominał dziadków, którzy przez lufkę okadzają swoje płuca popularnymi.

— Boże, ale noc, słuchaj, może ona się nie skończy. W zasadzie jest chyba za gęsta. Powietrze nie może takie być, że najpierw zbite, lepkie i ciężkie, a potem dup, że słońce i już. Zrobiło się za dużo czarnego na decymetr sześcienny. Masa krytyczna. Wszystko powoli zapada się w siebie. A dnia nie będzie. Za chuja. Chcesz, możemy się założyć. Ja mówię, że nie będzie.

Patol złapał nastrój katastroficzny. Rzeczywiście wyglądał, jakby zapadł się w siebie. Ale to, co mówił o nocy, wydało mi się podejrzane, być może zawiązał się chytry spisek, mający na celu przedsięwzięcie czegoś wobec mnie. Patol wyglądał jednak niesamowicie wręcz niewinnie. Mogło mi się wydawać.

— Skończy się, skończy, o nic się nie bój. Wytrzeźwiejesz, to wszystko się skończy — powiedziałem i przybiegł za­aferowany Andrew, przerwał nam rozmowę i nic nie zauważył.

— Chłopaki, nie ma czasów, poprzedniego i przyszłego. Jest tylko teraźniejszość. Nie ma tego, co było, i tego, co będzie. Jest tylko teraz.

Kolejny profesor. Już mnie to męczyło

— Capie głupi. Byłeś przedwczoraj w szkole i dostałeś dwie albo trzy klepy. Tego też nie ma? — Złamałem zasady, bo chciałem po prostu wyprowadzić go z błędu.

— Jezu, ja już nic nie wiem, bo myślałem, że…

— Że co?

— Nie wiem, no nie, właściwie wiem. Że to jest klucz, i wszystko się poukładało jak klocki. Kapujesz, takie oświecenie, rodzaj ekstazy. Jak święci mają, no, te, mistyczne doznanie. Przed chwilą mógłbym ci wytłumaczyć, ale już się nie da. Wydawało mi się, że to prawda.

— Ale co, kurwa, jest prawdą, bo nie rozumiem? Że czas jest, ale w zasadzie go nie ma, bo stoi w miejscu?

— No nie, nie tylko. Bo z tego wszystko by się brało, no ten, wynikało…

Andrew strasznie się gorączkował, chciał ominąć słowa i przekazać mi część wiedzy za pomocą komunikacji niewerbalnej. Potem przestał i popatrzył przed siebie. Nic już nie powiedział i poszedł gdzieś szybkim krokiem. Patol też się zdziwił.

Byliśmy zmęczeni, ale usiłowaliśmy nie zasypiać. Przyzwyczailiśmy się do nocy, i żaden z nas nie mógł stwierdzić, czy nadal robi się ciemniej, czy może zaczyna już świtać.

Opadała tylko coraz większa mgła, i dzięki niej można było nastawić się na niedaleki poranek.

Przestrzeń tuż nad ziemią zajmowała rozrzedzona biel. Była jak białawy osad zbierający się na dnie czegoś czarnego.

Znowu rozmawialiśmy, znowu niewiele kojarzyłem, chodziłem, obijałem się, wywracałem, stawałem, siadałem. W rezultacie podszedłem do przyczepy. Popatrzyłem chwilę i wszedłem, pewien, że zaraz wyjdę, bo po co mam tam siedzieć. Czas, jaki minął od momentu, w którym tu przyjechałem, wydawał mi się nieskończenie długi, nic nie mogło być tak stare jak on, powinniśmy wszyscy już dawno poumierać. W przyczepie spał Euzubiusz. To była jedna z zagadek. Przemieszczanie się ludzi. Najpierw go obudziłem, a potem przykryłem, żeby wiedział, jaki jestem dobry. Usiadłem w kącie, nogi wyciągnąłem na ławie, oparłem głowę o coś lekkiego, i czekałem na to, co się wydarzy, bo nie mogło cały czas nie dziać się nic. Głos brzmiał ­inaczej i tylko dzięki niemu wiedziałem, że znajduję się w jakimś pomieszczeniu. Sześć ścian dzieliło mnie od pustki. Poza mną, Euzubiuszem i przestrzenią w środku nie było już nic. Żałowałem reszty chłopaków, ale usprawiedliwiałem się, że nie mogłem przecież nic zrobić. Nie wiedziałem o niczym.

Było zimno i ciepło zarazem. Za grubo się ubrałem. Pociłem się i drżałem od wilgoci. Nie miałem papierosów, więc wyciągnąłem długopis i udawałem, że palę. Para zastąpiła dym, prawie udało mi się oszukać siebie. Słyszałem wiatr i dziwiłem się, że tak jest, bo za ścianą znajdowała się próżnia. Bałem się, że od niebytu oddziela nas jedynie ściana ze sklejki, denerwowałem się, że może nie wytrzymać ciśnienia i naporu pustki, pęknie, i my też przestaniemy być. Tak od razu, bez ceregieli.

 

Osoby zainteresowane przedrukiem tego lub innego fragmentu książki prosimy o kontakt z działem promocji: zofia@czarne.com.pl.