Król Warmii i Saturna

Saturn

Ojciec:
 – Dzisiaj polecę z kosmitami. Zrobię się cieniutki, cieniutki jak papierek.
Ja:
– Dokąd?
Ojciec:
– Na Saturna.

Skąd ten Saturn? Tego nie wiem, ale ojciec często odwołuje się do Saturna.
– Coraz gorzej się czuję. Saturn się pogniewał – mówi na przykład.

Albo:
– Wiatr wieje. Saturn jest zły.

Odległość od chłopca do starca wynosi dokładnie jedno wspomnienie. Ojciec tę odległość pokonuje kilka razy dziennie. Bez użycia gwiezdnej floty i teleportera.
– Jak Oma raz do mnie…

I już coś tam opowiada, już kaczki albo ryby, albo czornina.

To tak, jak gdyby początek i koniec jego życia były ze sobą dużo mocniej związane niż cała reszta. Dzieciństwo i starość są też najważniejsze, najmocniejsze, ważą więcej, to megatony, a cały środek wyblakły, nawet tak, wydawać by się mogło, wyraźne chwile jak te, kiedy ojciec jako spawacz pracował w pogotowiu kolejowym i wycinał martwych ludzi zakleszczonych w lokomotywach czy parowozach. Środek życia, jakby owinięty w folię bąbelkową – wszystkie te lata pracy na budowach w Niemczech, te ciągłe wyjazdy i rozjazdy – nie wydaje mu się teraz szczególnie istotny. Ot, po prostu był, żyło się. A dzieciństwo jest odsłonięte, żadnych folii czy ochraniaczy tu nie ma, to czas doznań wyraźnych, wielkich, mitologicznych nawet, tak samo jak starość, kiedy najmniejszy dotyk już boli i zostawia na cieniutkiej skórze ślad, wybroczyny, gdy świat się chwieje, chybocze od byle wietrzyku, wszyscy są zbyt agresywni, mówią za szybko, mają za dużo zapachu, machlują, kłócą się. Po prostu jest trudne do zniesienia, jak się to wszystko kręci.

– Gwołt kawy sobzie wleja. No, teroz to trzeba upsić – klepsie Papa.

Warmia i Mazury. Warmia i Mazury bez Warmiaków i Mazurów, których byt jest zbyt enigmatyczny, żebymożna ich było skatalogować w wartościach bezwzględnych. Proszę sobie wyobrazić Bawarię bez Bawarczyków, Szkocję bez Szkotów; no, jest to trudne. Albo może raczej coś bardziej podobnego rozmiarem i intensywnością: Luksemburg bez Luksemburczyków, Sycylię bez Sycylijczyków. Puste pudełko. No, jednak jest to dziwne.
A najdziwniejsze, że to nikogo nie dziwi.

Ojciec pokazuje małą dziurkę w koszuli.
– Takie coś.
– Małe.
– Kiedyś to miałem sposób.
– Jaki?
– Od spodu zaklejałem plastrem.
To go raduje. Na  wszystko miał swój sposób. Jego wynalazcza działalność, niezbędna wiejskiemu chłopakowi, obejmowała całe spektrum zadań i celów. Jako dzieciak ojciec zrobił sobie narty, naprawiał i budował rowery z  dziesiątków rowerowych powojennych odprysków, mocował drutem łyżwy do butów, strugał sobie i całej rodzinie kloce, czyli drewniaki ze skórzanym wierzchem, i  wiele innych rzeczy, o  których teraz już nawet nie ma co wspominać, bo się zapodziały w tamtym dawnym życiu. W PRL-u, jako dorosły, nie ustawał w swojej kreatywności i przedsiębiorczości. I tak z dzieciństwa pamiętam regały zrobione z  obudów po telewizorach (kiedyś bywały one ze sklejki drewnianej lub drewnopodobnej). Do dziś królestwo ojca rozświetlają lampy kute przez niego z miedzi w parowozowni, gdy nie było innej roboty. Jest też metaloplastyka z  okrętem dwumasztowym, wystukana starannie w miedzianej blasze, i cały system lampek w każdym pomieszczeniu, jarzeniówek ukrytych zmyślnie w segmentach lub pod blatem, latarenek zespawanych z żelaznych kółek niczym gotyckie kolczugi i wielu innych udogodnień codziennego życia w bloku. Gdyby ojciec pracował w NASA, już dawno ludzkość założyłaby kolonię na Marsie. Na Saturnie raczej nie, bo to gazowy olbrzym, jeden z tych rozdmuchańców z wodoru i tlenu. Chociaż kto wie? Może i na to znalazłby sposób? Już widzę ojca, jak popijając piwko Kasztelan, wybiera się do schowka po narzędzia, szast-prast i oto domowym sposobem zrobiony akceleratorek cząstek podklejony plastrem i sprytnie umocowany odpowiednio wygiętym drucikiem do stateczku międzygwiezdnego z fotelikiem obitym wzorzystą tkaniną z lat siedemdziesiątych, z kocem na nogi, uchwytem na piwo, jarzeniówką zapalaną przez pociągnięcie sznurka z brelokiem, małym telewizorkiem i łapaczem hadronów z funkcją parzenia kawy fest.

Echt Warmjok, richtyczny Warmjok, Warmjok fest, w którym stężenie warmińskości nasila się z wiekiem, tak jak i innych cech, jak nerwowość czy poczucie krzywdy. To ojciec. A ja, która tu sobie dziergam swój mały kraik ze snów i wspomnień tego producenta lokalnych mitów, ale i z własnego węszenia, podsłuchiwania, czytania, zwiedzania, mohikańskiego tropienia śladów; ja, która to sobie wrzucam jak gałganki na swój warsztacik tkacki, która te gałganki staram się spoić w całość, gałganki różne, niektóre pokrwawione, pobrudzone, inne lśniące czystym złotem, nicią warmińskiego czepca; ja, która sobie dziergam swoją małą ojczyznę nie tylko jako przeszłość, ale i jako przyszłość, jako moją flikedekę na następne lata – kim ja do cholery jestem, będąc Warmiaczką? Jak bardzo to dla mnie ważne? Przecież nie budzę się rano jako Warmiaczka. Najpierw jestem po prostu życiem, okiem, które ogląda świat, dopiero potem człowiekiem, jeszcze później pojawia się płeć, nie tak ważna, i dopiero Warmiaczka. Dopiero wtedy na osi zaznaczam Warmjoczkę, potrzebując jej, choć przecież bojąc się narodów i narodowych identyfikacji, etnicznych zaklęć, obłędu krwi, tego całego szajsu.

Osoby zainteresowane przedrukiem tego lub innego fragmentu książki prosimy o kontakt z działem promocji: julita@czarne.com.pl.