Imperium tajemnic

Brytyjski wywiad, zimna wojna i upadek imperium

Jeśli tajne państwo brytyjskie odniosło swoje największe wojenne sukcesy
w działaniach wymierzonych przeciwko wrogom, państwom Osi,
to jego największa porażka polegała na tym, że niedostatecznie uważnie
przyglądało się swojemu sojusznikowi Związkowi Radzieckiemu.
Brytyjskie służby wywiadowcze – MI5, SIS i GC&CS – nie były podczas
wojny ślepe na zagrożenie radzieckie, nawet po czerwcu 1941 roku,
kiedy oba kraje stały się sojusznikami. Już w 1942 roku Guy Liddell,
odpalający papierosa od papierosa wojenny szef Wydziału B MI5 ponuro kazał

zanotować w swoim dzienniku, który dyktował sekretarce pod
koniec każdego dnia pracy:

„Nie ulega wątpliwości, że Rosjanie są lepsi w dziedzinie szpiegostwa niż
jakikolwiek inny kraj na świecie. Jestem zupełnie pewien, że są tu doskonale
ulokowani i że powinniśmy prowadzić aktywniejsze dochodzenie. Po zakończeniu
wojny staną się dla nas źródłem poważnych kłopotów”.
Problem, przed jakim stanęła brytyjska społeczność wywiadowcza,
polegał na tym, że patrzenie na ręce sojusznikowi było sprawą niezwykle
delikatną. W 1943 roku Liddell zanotował w swoim dzienniku, że jeśli
MI5 będzie próbowała badać zagrożenie radzieckie, co w jego narastającym
przekonaniu było absolutnie konieczne, i zostanie na tym
przyłapana, powstanie „straszliwy smród”. Gdy tylko Związek Radziecki
przystąpił do wojny w czerwcu 1941 roku, brytyjskie Ministerstwo Spraw
Zagranicznych wprowadziło zakaz zbierania informacji wywiadowczych
na jego temat, wychodząc z założenia, że sojusznicy nie szpiegują sojuszników.
Było to przekonanie honorowe, lecz całkowicie naiwne, jeśli
żywiło się je względem Związku Radzieckiego. Obecnie dzięki radzieckim
archiwom wiemy, że Moskwa przeznaczała tyle samo środków na
zbieranie informacji o swoich wojennych sojusznikach, Wielkiej Brytanii
i Stanach Zjednoczonych, co o swoich przeciwnikach, państwach Osi.