Guguły

Wieczornica proporczyków

W roku, w którym poszła fama na Hektarach, że papież przejedzie szosą obok wioski, ojciec przejął rządy na gospodarce i ku niezadowoleniu babci zaczął wprowadzać swoje reformy, zamieniając stopniowo nasz dom i obejście w nieokiełznany zwierzyniec. Pojawiły się w nim nie tylko ule, klatki ze szczygłami, kanarkami i królikami, czy też gołębnik na strychu, w którym z jaj delikatnych jak pingpongowe piłeczki wylęgały się pokraczne pisklęta. Na dodatek w połowie lutego, zaraz po moich urodzinach, chcąc mnie pocieszyć po utracie Czarnego, tata przyniósł pod kurtką piszczącą i rozmokłą kulkę watoliny, która przy piecu zaczęła stopniowo zmieniać się w kilkutygodniowego owczarka podhalańskiego. Nazwaliśmy go Miśkiem. Na wiosnę ojciec załatwił koparkę i poszerzył staw za domem od strony szosy. Matka nie pozwalała mi się tam zbliżać, ale gdy wychodziła do pracy, wymykałam się nad tę jakby gliniankę w kształcie trapezu. Kucałam przy hałdzie wykopanej ziemi i przytrzymując się kikutów pobielonych drzewek i pęczków tataraku otoczonych skrzekiem, przyglądałam się marszczonej przez nartniki wodzie.

Pewnej niedzieli, tuż przed przyjazdem papieża, ojciec podał mi lornetkę i kazał obserwować pole.

– Nadarzyła się okazja, to wykupiłem ci numer za dwie półlitrówki – wyszeptał, wskazując najdalszą łąkę nakrapianą kwiatami mleczów. – Tam zbudujemy nowy dom.

Nie wiedziałam, na czym polegało to „wykupienie numeru”, ale domyśliłam się, że tata od powrotu z wojskowego aresztu mieszkał w dwóch domach: jeden kamienny i zrujnowany chwiał się na wapiennych fundamentach, a drugi czysty, ceglany z centralnym ogrzewaniem, strychem pachnącym żywicą i łazienką wyłożoną błyszczącymi kafelkami aż po sam sufit powstawał latami w jego głowie.

Wieczorem zauważyłam, że babcia naszykowała ciasto i umyła podłogę wodą z octem, a to zwykle zapowiadało rychłe nadejście gości. I rzeczywiście wkrótce zaczęły się schodzić kobiety ze wsi: dwie babci siostry, Zofia i Salomea, prawie wszystkie nasze sąsiadki z Hektarów i, co mnie zdziwiło, krawcowa Stasikowa, która rzadko do kogokolwiek zaglądała, bo była zarobiona po uszy. Razem z moją mamą w domu było chyba ze dwanaście kobiet. Wszystkie przyniosły przetaki przykryte chustkami i płócienne woreczki.

Pomyślałam, że to jakaś wieczornica wyskubków, choć na Hektarach nikt nie skubał pierza w czerwcu. Jednak zamiast pierza kobiety zaczęły wyrzucać z przetaków skrawki kolorowych materiałów, sukien, podomek, kapek chrzcielnych, zasłon, makatek, frędzli pozostałych po Turkach Wielkanocnych, co tam która miała w domu, i pod kierownictwem Stasikowej szyły proporczyki, mające ozdobić pobocze szosy na przyjazd papieża Jana Pawła II do Polski.

Gdy sznur proporczyków był już prawie gotowy, wił się po dwóch izbach, sieni i na ganku, babcia zaczęła rozkładać na parapetach i kredensie poczęstunek, a mama wyjęła z kuchennej skrytki owiniętą w szmatkę jajcówkę.

– No to co, baby, wypijemy po jednym za zdrowie Ojca Świętego? – zaproponowała. Dwa razy powtarzać nie musiała. Kobiety odłożyły naparstki, nici, szmatki, rozsiadły się wygodnie i popijając swojski ajerkoniak, snuły swoje opowieści.

– Odkąd stary umarł, nie chce mi się już topić karmelu, żeby usuwać nim meszek pod nosem – zaczęła się zwierzać swoim niskim głosem krawcowa, obrębiając ostatni bok proporczyka. – Nie szoruję już pięt popiołem, nie płuczę włosów w rumianku, nie śnię nad ranem o spadaniu z drabiny. Nos mi się wydłużył, piersi obwisły, a to znaczy, drogie baby, że wkrótce odlecę. – Zaśmiała się chrypliwie.

– Ej tam, chcesz nas tu zostawić? I kto nas poratuje w potrzebie, kto nam będzie szył na wesela i komunie? Tyle już bez chłopa żyjesz, to jeszcze trochę wytrzymasz sama na tym świecie – powiedziała babcia.

– A twoja wnusia co? Przyjechała już do niej ciotka z Ameryki? – zwróciła się do babci jej starsza siostra Salomea.

– A bo ja ci to wim?

Kobiety przyglądały mi się badawczo, a ja się zaczerwieniłam po same uszy, bo nic nie zrozumiałam z ich tajemniczej pogawędki o ciotce z Ameryki, choć intuicyjnie czułam, że chodzi tu o coś ważnego. Zdjęłam z kolan Miśka, który pod stołem zaczął się bawić gałgankami, i zastanawiałam się, jaka krewna miałaby mnie odwiedzić. Może chodzi im o stryjenkę dziadka, która podczas epidemii czerwonki schowała carskie ruble do pończoch i uciekła do Kanady? No ale przecież ona miałaby teraz ze sto dwadzieścia lat.

– Szyjta, baby, szyjta, bo się guzdrzecie i pierdoły popychacie, a zara chłopy przyjdą po proporczyki – uratowała mnie z opresji druga siostra babci, Zofia.

Ktoś zapukał do drzwi i zrobiło się zamieszanie na ganku. Trzej panowie załadowali do jutowego worka sznur proporczyków i poszli zawiesić go przy trasie. Jak się później okazało, po drugiej stronie krzyżówki czekali ci, których zadaniem było zniszczyć dekorację.

Rano pobiegłam z Miśkiem na szosę przywitać papieża chorągiewką z nadrukiem godła Watykanu, którą kupiłam w kiosku. Z kilometrowego sznura proporczyków zostały tylko ubrudzone błotem strzępy, które mokły w rowie obok petów i butelek po wódce. Czekałam na papamobil kilka godzin. Deszcz wciąż siąpił. Misiek zaczął wyglądać tak jak w dniu, kiedy tata przyniósł go do domu. Asfalt lśnił jak skórki bakłażanów. Od strony Katowic przejechał oklejony podobiznami Ojca Świętego spóźniony autokar z pielgrzymami na Jasną Górę, potem mignęły mi przed oczami biało-niebieskie uniformy grupy kolarskiej juniorów z Poraja, Gienek Kombajnista, który zwykle o tej porze przychodził na obiad do Jowisza, dwa traktory, ciężarówka z napisem „Ubieraj się w CDT”. Gdy rozpadało się na dobre, schowałam się z Miśkiem pod daszkiem zajazdu, wdychając zapach gołąbków i bigosu, a pani bufetowa dała mi znać, żebym poszła do domu na obiad, bo w telewizorze mówili, że papież rano poleciał do Częstochowy helikopterem.

Osoby zainteresowane przedrukiem tego lub innego fragmentu książki prosimy o kontakt z działem promocji: zofia@czarne.com.pl.