Dziś wolałabym siebie nie spotkać

Zostałam wezwana. Czwartek, punkt dziesiąta.
Jestem wzywana coraz częściej: wtorek punkt dziesiąta, sobota punkt dziesiąta, środa albo poniedziałek. Jakby lata były tygodniem, zaczyna mnie już dziwić, że po późnym lecie wkrótce znowu jest zima.
Na drodze do tramwaju krzaki z białymi jagodami znowu zwisają przez płoty. Niczym guziki z masy perłowej, przyszyte od spodu, być może daleko w głąb ziemi, albo niczym kulki z chleba. Jak na białe głowy ptaków z wykręconymi dziobami jagody są o wiele za małe, mimo to nie mogę nie myśleć o białych głowach ptaków. Robi się od tego słabo. Chętniej myślę o cętkach śniegu w trawie, ale to grozi zagubieniem, a od kredy chce się spać.
Tramwaj nie ma stałego rozkładu jazdy.
Wydaje mi się, że to on szumi, jeżeli nie są to twardolistne topole. Już nadjeżdża, dzisiaj chce mnie zabrać od razu. Postanowiłam przepuścić przy wsiadaniu starego mężczyznę w kapeluszu. Kiedy przyszłam, stał już na przystanku, kto wie jak długo. Nie jest wprawdzie ułomny, ale chudy jak własny cień, przygarbiony i matowy. W spodniach nie ma tyłka, bioder, tylko kolana są wypchane. Ale skoro zachciało mu się spluwać na ziemię właśnie teraz, kiedy otwierają się drzwi, wsiądę jednak przed nim. Prawie wszystkie miejsca są wolne, on przebiega po nich oczyma i nie siada. Że też tacy starzy ludzie nie są zmęczeni i nie poczekają ze staniem, aż nie będzie można usiąść. Czasem słyszy się, jak starzy ludzie mówią: jeszcze sobie poleżę na cmentarzu. Przy tym wcale nie myślą o umieraniu, i mają rację. Nigdy przecież nie odbywało się to po kolei, również młodzi umierają. Ja siadam zawsze, jeżeli tylko nie muszę stać. Siedzieć w jadącym tramwaju, to tak jakby iść siedząc. Mężczyzna mierzy mnie wzrokiem, w tym pustym wagonie czuję to od razu. Nie mam głowy do rozmów, w przeciwnym razie spytałabym, co takiego jest we mnie do oglądania. Nie obchodzi go, że przeszkadza mi, kiedy się tak na mnie gapi. Na zewnątrz, za oknem, przesuwa się pół miasta, drzewa naprzemiennie z domami. Mówi się, że tacy starzy ludzie wyczuwają więcej niż młodzi. Może nawet to, że mam dzisiaj w torebce mały ręcznik, pastę do zębów i szczoteczkę. Chusteczki nie mam, ponieważ nie chcę płakać. Paul nie wyczuł, jak bardzo się boję, że Albu mógłby mnie dzisiaj zaprowadzić do celi pod swoim biurem. Nic mu nie powiedziałam, jeżeli tak się stanie, dowie się o tym wystarczająco szybko. Tramwaj jedzie powoli. Słomkowy kapelusz starego ma poplamioną taśmę, prawdopodobnie od potu albo od deszczu. Na powitanie Albu, jak zawsze, złoży mi na ręce pocałunek mokry od śliny.

Major Albu unosi moją rękę za opuszki palców i ściska mi paznokcie tak, że mam ochotę krzyczeć. Dolną wargą całuje moje palce, górną pozostawia wolną, żeby móc mówić. Pocałunek składa zawsze w ten sam sposób, ale w trakcie mówienia zawsze ma coś innego do powiedzenia:
No, no, masz dzisiaj zaczerwienione oczy.
Wydaje mi się, że rosną ci wąsy, trochę za wcześnie jak na twój wiek.
Ach, rączka jest dzisiaj zimna jak lód, miejmy nadzieję, że to nie krążenie.
Ojej, twoje dziąsła się kurczą jakbyś była własną babką.
Moja babcia nie zestarzała się, mówię, nie miała czasu stracić zębów. Jak to było z zębami mojej babci najlepiej wie Albu, dlatego je wspomina.
Jako kobieta wiem, jak dzisiaj wyglądam. I że pocałunek w rękę po pierwsze nie boli, po drugie nie jest mokry, po trzecie jego miejsce jest na grzbiecie dłoni. Jak powinien wyglądać pocałunek w rękę mężczyźni wiedzą lepiej niż kobiety, Albu z pewnością też. Cała jego głowa pachnie Avril, francuskimi perfumami, jakich używał również mój teść, perfumowany komunista. Nikt z wszystkich innych ludzi, których znam, nie kupiłby ich. Na czarnym rynku kosztują więcej niż garnitur w sklepie. Być może też nazywają się wrzesień, wszędzie jednak rozpoznam ten gorzki, nasycony dymem zapach płonącego listowia.
Kiedy siadam przy małym stoliku, Albu widzi, że pocieram palcami o spódnicę, nie tylko, aby je znowu poczuć, lecz także, aby wytrzeć ślinę. Przekręca swój sygnet i uśmiecha się zjadliwie. A jeśli nawet, ślinę można wytrzeć, wyschnie nawet sama i nie jest trująca. Ślinę ma każdy w ustach. Inni plują na chodnik i rozcierają plwocinę butem, ponieważ nawet na chodniku nie wypada jej zostawić. Albu z pewnością nie pluje na chodnik, w mieście, gdzie jest nieznany, odgrywa wytwornego pana. Bolą mnie paznokcie, ale nigdy jeszcze nie ścisnął ich tak, żeby posiniały. Znowu zaczynają tajać, jakby lodowate ręce znalazły się nagle w cieple. To, że mam wrażenie, iż mój mózg przesuwa się do przodu, na twarz, to działa jak trucizna. Upokorzenie, jak inaczej można to nazwać, kiedy ma się uczucie, jakby się było bosym na całym ciele. Tylko co z tego, jeśli słowem niewiele można powiedzieć, jeśli najlepsze słowo jest złe.

Dziś od trzeciej nad ranem nasłuchiwałam jak tyka budzik: wezwana, wezwana, wezwana... Paul kopie we śnie w poprzek łóżka i wzdryga się nerwowo, tak gwałtownie, że nadal śpiąc, sam jest przestraszony. To przyzwyczajenie. Koniec ze spaniem. Leżę czuwając i wiem, że musiałabym zamknąć oczy, żeby znowu zasnąć. Ale nie zamykam ich. Już wielokrotnie oduczyłam się spania i na nowo musiałam uczyć się, jak to jest. To przychodzi bardzo łatwo, albo w ogóle. Wszystko śpi nad ranem, nawet koty i psy tylko przez pół nocy wałęsają się po śmietnikach. Jeżeli wiadomo, że nie da się zasnąć, łatwiej jest myśleć w ciemnym pokoju o czymś jasnym, niż nadaremnie zaciskać powieki. O śniegu, pobielonych pniach drzew, białych pokojach, piasku – spędzałam tak czas częściej, niż bym chciała, aż robiło się jasno. Dzisiaj rano mogłam była pomyśleć o słonecznikach, co też zrobiłam, ale zapomnieć o tym, że jestem wezwana na punkt dziesiątą, nie potrafiłam. Odkąd budzik tykał: wezwana, wezwana, wezwana, musiałam myśleć o majorze Albu, zanim jeszcze pomyślałam o mnie i o Paulu. Dzisiaj, kiedy Paul wzdrygnął się nerwowo, nie spałam już. Jak tylko okno zrobiło się szare zobaczyłam na suficie wielkie usta Albu, różowy koniec języka za dolnym rzędem zębów i usłyszałam drwiący głos:
Po co tracić nerwy, dopiero zaczynamy.
Jedynie kiedy przez dwa, trzy tygodnie nie jestem wzywana, budzą mnie nogi Paula. Wtedy jestem szczęśliwa, najwyraźniej znowu nauczyłam się, jak to jest ze spaniem.
Kiedy znowu potrafię spać i pytam Paula rano: co ci się śniło, on nie może sobie niczego przypomnieć. Pokazuję mu, jak wierzga z rozczapierzonymi palcami, potem szybko cofa nogi i podkula palce. Odciągam krzesło od stołu na środek kuchni, siadam na nim, trzymam nogi w powietrzu i prezentuję, jak to było. Paul śmieje się przy tym, a ja mówię:
Śmiejesz się z siebie.
No cóż, może jechałem we śnie na motorze i wziąłem cię ze sobą, mówi.
To wzdryganie się jest jak szarża i w połowie niej ucieczka, uroiłam sobie, że to od picia. Ale nie mówię tego. Ani tego, że noc zabiera chwiejność z nóg Paula. Tak właśnie musi się to odbywać, łapie ją w kolanach, ciągnie wpierw do palców u nóg, potem do pokoju, w którym jest ciemno jak w worku. A nad ranem, gdy miasto jest pogrążone w swoim własnym śnie, na zewnątrz w czerń ulicy. Gdyby tak nie było, Paul nie mógłby stać prosto po obudzeniu. Jeżeli noc od każdego zabiera alkoholowe zamroczenie, musi być nad ranem zalana aż po gwiazdy. Tak wielu pije w tym mieście.
Tuż po czwartej przyjechały na dole, na ulicę ze sklepami, samochody dostawcze. Rozrywają ciszę, warkotu przy tym wiele a towaru mało, kilka skrzynek z chlebem, mlekiem i warzywami i dużo z wódką. Kiedy tam na dole skończy się jedzenie, kobiety i dzieci muszą się z tym pogodzić, kolejki się rozchodzą, drogi prowadzą do domu. Ale kiedy skończą się butelki, mężczyźni przeklinają swoje życie i wyciągają noże. Sprzedawcy przemawiają im do rozsądku, ale pomaga to tylko na tak długo, dopóki nie znajdą się znowu na zewnątrz. Udają się na poszukiwanie, włóczą się po mieście. Do pierwszych bijatyk dochodzi, ponieważ nie znajdują wódki, do następnych, ponieważ są zalani w trupa.
Wódka rośnie między Karpatami a suchą równiną w pagórkowatym kraju. Stoją tam takie śliwy, że prawie nie widać malutkich wiosek między nimi. Całe lasy, późnym latem skąpane w granacie, gałęzie wygięte od ciężaru. Wódka nazywa się tak jak pagórkowaty kraj, jednak nikt nie używa nazwy z etykietki. Nie potrzebowałaby zresztą żadnych nazw, ponieważ w kraju jest tylko jedna wódka i ludzie nazywają ją od obrazku na etykietce: „Dwie śliwki”. Obie śliwki z opartymi o siebie policzkami są mężczyznom tak bliskie, jak kobietom święta Maryja z dzieciątkiem. Mówi się, że śliwki pokazują miłość między pijakiem a butelką. Według mnie śliwki z opartymi o siebie policzkami bardziej przypominają zdjęcia ślubne niż Maryję z dzieciątkiem. Na żadnym obrazie w kościele głowa dziecka nie jest na wysokości głowy matki. Dziecko opiera czoło o policzek świętej, swój policzek o jej szyję, a brodę na jej piersi. Poza tym z pijakiem i butelką jest tak, jak z parami na zdjęciach ślubnych, niszczą się nawzajem i nie pozwalają sobie odejść.
Na moim zdjęciu ślubnym z Paulem nie trzymam kwiatów, nie mam welonu. Miłość lśni mi nowym blaskiem w oczach, a przecież na tym zdjęciu już po raz drugi wychodzę za mąż. Nasze policzki opierają się o siebie jak dwie śliwki. Odkąd Paul tak dużo pije, zdjęcie ślubne jest przepowiednią. Kiedy Paul przepada do późnego wieczora na pijackich eskapadach w mieście, boję się, że już nigdy nie przyjdzie do domu i wpatruję się tak długo w zdjęcie na ścianie, aż spojrzenie się rozmyje. Wtedy nasze twarze pływają, położenie policzków zmienia się, między nimi jest trochę powietrza. Zazwyczaj jego policzek odpływa od mojego policzka, jak gdyby Paul przyszedł późno do domu. Ale przychodzi, Paul zawsze do tej pory przychodził do domu, nawet po wypadku.
Czasem rzucają polską żubrówkę, słodko-gorzką, żółtą. Ona sprzedaje się najpierw. W każdej butelce stoi długie, utopione źdźbło, które podczas nalewania drży, ale nigdy się nie przewraca ani nie wypada. Pijacy mówią:
Źdźbło trawy zostaje w butelce jak dusza w ciele, dlatego strzeże duszy.
Do piekącego smaku w ustach i migotliwego rauszu w głowie należy też ta wiara. Pijacy otwierają butelkę, przy polewaniu bulgocze w kieliszku, pierwszy łyk spływa do gardła. Dusza, która zawsze drży, nigdy nie upada i nigdy nie opuszcza ciała, zaczyna być strzeżona. Paul też strzeże swojej duszy i nie ma takiego dnia, którego musiałby sobie wyznać, że nie może wziąć swego życia we własne ręce. Może byłoby mu dobrze beze mnie, ale jesteśmy chętnie razem. Wódka zabiera dzień, a noc alkoholowe zamroczenie. Z czasów, kiedy wczesnymi rankami musiałam jeszcze jeździć do fabryki tekstylnej pamiętam, że robotnicy mawiali: mechanizm maszyn do szycia oliwi się przez kółka, napęd człowieka przez gardło.

Wtedy jeździłam jeszcze z Paulem codziennie punkt piąta motorem do pracy. Widzieliśmy samochody dostawcze przed sklepami, kierowców, tragarzy, sprzedawców i księżyc. Teraz słyszę tylko hałas i nie podchodzę do okna, i na księżyc też nie patrzę. Pamiętam jeszcze, że niczym gęsie jajo wychodzi on z miasta po jednej stronie nieba, a z drugiej strony przychodzi słońce. Pod tym względem nic się nie zmieniło, i nawet zanim jeszcze poznałam Paula i chodziłam pieszo do tramwaju, było tak samo. Po drodze czułam się nieswojo, że na górze, na niebie, jest coś pięknego, a na ziemi, na dole, nie ma żadnej ustawy, która zakazuje patrzenia w górę. Wolno więc było podkraść coś z dnia, zanim stał się nędzny w fabryce. Marzłam, ponieważ nie mogłam się napatrzeć do syta, a nie ponieważ byłam za cienko ubrana. Księżyc jest wyżarty o tej porze, na końcu miasta nie wie, dokąd ma pójść dalej. Niebo musi puścić ziemię, kiedy robi się jasno. Ulice biegną stromo w dół i w górę po płaskim globie. Wagony tramwajów jeżdżą tam i z powrotem jak oświetlone pokoje.
Również tramwaje znam od środka. Kto o tej porze wsiada, ma krótkie rękawy, niesie swoją wytartą skórzaną torbę i na obu ramionach gęsią skórkę. Ociężałe spojrzenia osądzają go. Sami swoi, klasa robotnicza. Lepsi ludzie jeżdżą do pracy samochodem. A w swoim gronie dokonuje się porównań: ten ma lepiej, ten gorzej. Tak samo nie ma nikt, to niemożliwe. Czasu jest mało, zaraz będziemy przy fabrykach, taksowani zaczną po kolei wysiadać. Wyczyszczone bądź zakurzone buty, koślawe albo proste obcasy, świeżo wyprasowany lub pognieciony kołnierzyk, paznokcie, pasek od zegarka, sprzączka u pasa, przebieg przedziałka, wszystko woła o zawiść lub o pogardę. Przed zaspanymi spojrzeniami nawet w tłoku nic się nie ukryje. Klasa robotnicza szuka różnic, rankami nie ma równości. Słońce też jedzie w środku, a na zewnątrz ciągnie w górę chmury, na biało i czerwono, dla żaru południa. Nikt nie nosi kurtki, poranne marznięcie oznacza świeże powietrze, gdyż w południe nadejdzie gęsty pył i piekielny upał.
Teraz, jeżeli nie jestem wezwana, śpimy jeszcze o tej porze. Sen za dnia traci swą głęboką czerń, jest płytki i żółty. Śpimy niespokojnie, promienie słońce padają nam na poduszkę. Można jednak w ten sposób skrócić dzień. Wystarczająco wcześnie zaczniemy być obserwowani, dzień nam nie ucieknie. Zawsze można nam coś zarzucić, nawet jeśli śpimy prawie do południa. I tak zarzuca się nam zawsze coś, czego nie można już zmienić. Śpi się, ale dzień czeka, również łóżko nie jest innym krajem. W spokoju zostawią nas dopiero wtedy, kiedy będziemy leżeć koło Lilli.
Oczywiście Paul musi odespać również swój rausz. Dopiero koło południa jego głowa tkwi solidnie na karku, jego usta mogą znowu mówić, nie memłają słów głosem pożyczonym z pijackiego bełkotu. Tylko jego oddech, kiedy Paul wchodzi do kuchni, pachnie jeszcze tak, jakbym przechodziła na dole koło otwartych drzwi baru. Od wiosny czas picia jest uregulowany ustawowo, dopiero po jedenastej wolno pić. Ale bar nadal otwierają o szóstej, do jedenastej wódka stoi w filiżankach do kawy, potem są kieliszki.
Paul pije i nie jest sobą, odsypia swój rausz i jest znowu sobą. Koło południa wszystko mogłoby być znowu dobrze i zostaje znowu popsute. Paul tak długo strzeże swojej duszy, aż trawa stanie na suchym dnie, a ja rozmyślam, kim jesteśmy, ja i on, aż w końcu nie wiem już nic. Kiedy koło południa siedzimy przy kuchennym stole źle jest mówić o wczorajszym pijaństwie. Mimo to mówię czasem to, czasem owo:
Wódka niczego nie zmienia.
Dlaczego utrudniasz mi życie.
Twój rausz wczoraj był większy niż ta kuchnia.
Tak, mieszkanie jest małe, a ja nie chcę Paula unikać, ale jeśli zostajemy w domu, za często siedzimy w dzień w kuchni. Po południu jest już pijany, a wieczorem jeszcze bardziej. Przesuwam rozmowę na później, gdyż robi się drażliwy. Czekam przez noc, aż znowu usiądzie trzeźwy w kuchni, ze szklistymi oczami w czole. Tego co mówię słucha jednym uchem. Chciałabym żeby Paul raz przyznał mi rację. Jednak pijacy nie czynią wyznań, ani tych niemych dla siebie samych, ani tych wymuszonych dla innych, którzy na nie czekają, już od dawna tego nie robią. Paul budząc się myśli o piciu i zaprzecza temu. Dlatego nie ma prawdy. Jeżeli nie puszcza w milczeniu moich słów mimo uszu, mówi mi jedno zdanie na cały dzień:
Nie martw się, nie piję z rozpaczy, tylko dlatego, że mi smakuje.
Możliwe, mówię, ty myślisz językiem.
Paul patrzy przez kuchenne okno w niebo albo w filiżankę. Szturcha krople kawy na stole, jakby chciał się przekonać, że rzeczywiście są mokre i zrobią się większe, jeżeli się je rozmaże. Chwyta moją dłoń, a ja patrzę przez kuchenne okno w niebo, w filiżankę, również szturcham to tą to ową kroplę kawy na stole. Czerwona emaliowana puszka patrzy na nas, odwzajemniam spojrzenie. Paul nie, gdyż wtedy musiałby na dzisiaj zaplanować coś innego niż na wczoraj. Czy jest silny czy słaby, kiedy milczy, zamiast raz powiedzieć: dzisiaj nie piję. Wczoraj Paul znowu powiedział:
Nie martw się, twój człowiek pije, ponieważ mu smakuje.
Nogi niosły go przez korytarz, za ciężkie, za lekkie, jakby przemieszał się w nich piasek z powietrzem. Położyłam rękę na jego szyi, pogładziłam jego zarost, którego tak chętnie dotykam rano, ponieważ wyrósł we śnie. Pociągnął moją dłoń do góry pod oko, osunęła się po jego policzku aż do brody. Nie cofnęłam palców, tylko pomyślałam sobie:
Niczego nie powinno się opierać o policzek, gdy zna się obraz dwóch śliwek.
Lubię kiedy późnym rankiem Paul tak mówi, i nie podoba mi się to. Kiedy się właśnie od niego odsuwam, opiera o mnie swoją miłość, która nadchodzi tak naga, że on nie potrzebuje już mówić o sobie. Nie ma na co czekać. Moja zgoda jest w pogotowiu, ślina nie przynosi mi na język żadnego wyrzutu. A ten w głowie znika szybko. Dobrze, że się nie widzę, myślę że moja twarz robi się głupia i jasna. Również wczoraj rano z kaca Paula wykluł się nieoczekiwanie koci nos, biegający na miękkich łapach. TWÓJ CZŁOWIEK, tak mówi tylko ktoś kto jest płytki w głowie i bardzo dumny w kącikach ust. Chociaż czułość w południe przeciera drogi pijaństwu wieczorem, jestem na nią skazana, i nie podoba mi się, że jej tak potrzebuję.
Major Albu mówi: Widać, co myślisz, nie ma sensu się tego wypierać, tracimy tylko czas. Ja, nie my, on jest przecież tak czy inaczej na służbie. Podciąga rękaw i spogląda na zegarek. Czas, tak, czas tam widać, ale nie to, co ja myślę. Skoro Paul nie widzi, co ja myślę, on tego z pewnością nie widzi.
Paul śpi od ściany, a ja na brzegu łóżka, ponieważ częściej nie mogę spać. Mimo to on zawsze powtarza po obudzeniu:
Leżałaś pośrodku i zepchnęłaś mnie do ściany.
Odpowiadam na to:
Nie może być, moje miejsce na brzegu było tak wąskie jak sznurek do wieszania bielizny, pośrodku byłeś ty.
Jedno z nas mogłoby spać w łóżku, drugie na sofie. Wypróbowaliśmy to. Jednej nocy ja kładłam się na sofie, następnej Paul. Obie noce przewracałam się tylko z boku na bok. Moja głowa mieliła myśli a nad ranem, w półśnie, miała złe sny. Dwie noce pełne złych snów, które nanizane jeden za drugim przez cały dzień wysuwały po mnie szpony. Kiedy leżałam na sofie, mój pierwszy mąż postawił walizkę na moście, chwycił mnie za kark i śmiał się donośnie. Potem spojrzał na wodę i zagwizdał piosenkę, w której miłość rozbija się, a woda w rzece staje się czarna jak atrament. Nie była jak atrament, widziałam ją, a w wodzie jego twarz, stromo i na opak aż do dna, gdzie leżał żwir. Potem siwek w gąszczu drzew jadł morele. Przy każdej moreli podnosił głowę i wypluwał pestkę jak człowiek. A kiedy sama leżałam w łóżku, ktoś złapał mnie z tyłu za ramiona i powiedział:
Nie spoglądaj za siebie, mnie tu nie ma.
Nie odwróciłam głowy, tylko zerkałam kątem oka. Palce Lilli dotykały mnie, jej głos był męskim głosem, a więc to nie była ona. Podniosłam rękę, żeby ją dotknąć. Wtedy głos powiedział:
Nie dotyka się tego, czego się nie widzi.
Palce widziałam, to były jej palce, tylko ktoś inny je sobie wziął. Jego nie widziałam. A w następnym śnie mój dziadek strzygł zasypany śniegiem krzak hortensji i zawołał mnie do siebie:
Chodź, mam tutaj jagnię.
Śnieg padał mu na spodnie, nożyczki obcinały kwiaty, które mróz pokrył brązowymi plamami. Powiedziałam:
Przecież to nie jest jagnię.
Człowiek to też nie jest, powiedział on.
Miał zdrętwiałe palce i mógł tylko powoli rozwierać i zaciskać nożyczki. Nie byłam pewna, czy to nożyczki skrzypią, czy jego ręka. Rzuciłam nożyczki w śnieg. Zatonęły, wcale nie było widać, gdzie upadły. Przeszukał całe podwórze z nosem tuż nad śniegiem. Obok bramy do ogrodu nastąpiłam mu na ręce, żeby podniósł nos i nie wyszedł za bramę, żeby nie przeszukiwał całej białej ulicy. Powiedziałam:
Przestań, jagnię zamarzło a wełna spłonęła w mrozie.
Przy płocie stała jeszcze jedna hortensja, ostrzyżona na łyso. Wskazałam na nią:
A co z nią?
Ta jest najgorsza, powiedział, będzie miała na wiosnę małe, tak przecież nie można.
Po drugiej nocy Paul stwierdził rankiem:
Kiedy się sobie nawzajem przeszkadza, ma się kogoś. Tylko w trumnie śpi się samemu, a to nastąpi wystarczająco szybko. Powinniśmy nocą być razem. Kto wie, co się jemu śniło i o czym od razu zapomniał.
Mówił o śnie, nie o snach. Dzisiaj rano, o wpół do piątej, widziałam Paula śpiącego w szarym świetle, wykrzywiona twarz z podwójnym podbródkiem. A na dole, na ulicy ze sklepami, słychać było przekleństwa i głośny śmiech z samego rana. Lilli mówiła:
Przekleństwa wypędzają zło.
Durniu, zabierz stąd nogę. Pochyl się, bo po uszy wdepniesz w gówno. Nastaw te kłapiaste uszy, to usłyszysz, tylko nie odfruń, jak powieje wiatr. Zostaw fryzurę w spokoju, jeszcze nie skończyliśmy rozładowywać. Jakaś kobieta wydawała z siebie gdaczące, ochrypłe dźwięki, jak kura. Drzwi samochodu zamknęły się z łoskotem. Trzymaj, baranie, jak chcesz odpocząć, jedź do sanatorium.
Ubrania Paula leżały na podłodze. W lustrze na drzwiach od szafy stał dzisiejszy dzień i tego dnia jestem wezwana. Tak więc wstałam, najpierw postawiłam na podłodze prawą nogę, jak zawsze, kiedy jestem wezwana. Sama nie wiem, czy w to wierzę, ale na pewno to nie zaszkodzi.
Chętnie bym się dowiedziała, czy u innych ludzi mózg jest odpowiedzialny i za rozum i za szczęście. U mnie mózg wystarcza tylko na to, żeby zrobić szczęście. Na zrobienie życia już nie wystarcza. W każdym razie na zrobienie mojego. Ze szczęściem się pogodziłam, nawet jeżeli Paul mówi, że nie jest to żadne szczęście. Co parę dni mówię:
Jest mi dobrze.