„Chaos się nadyma, by wypluć sens" – śpiewał Lech Janerka w 1985 roku, a zaledwie kilka lat później przyszła transformacja, która skonfrontowała z chaosem całe społeczeństwo. Nadejściu wolności towarzyszył niepokój. Niepewność jutra na jednych działała wyzwalająco, innych paraliżowała. W muzyce niezwykły czas przełomu wywołał eksplozję i jak w soczewce skupił najciekawszych undergroundowych artystów i najdziwniejsze alternatywne zjawiska.
Apteka, Armia, Brygada Kryzys, Houk, Izrael, Kazik, Kinsky, Kormorany, Max i Kelner, T.Love. Schyłek festiwalu w Jarocinie i pierwsze rave'y. Wiejskie komuny i miliardowe kontrakty. Queerowi wokaliści, oświeceni punkowcy, początki hip-hopu. Pionierskie teledyski, nowatorskie audycje radiowe, legendarne kluby i przełomowe koncerty.
Rafał Księżyk przeprowadza nas przez pierwsze lata transformacji, koncentrując się na undergroundzie, który umiał cieszyć się wolnością i z natury był z chaosem za pan brat. Bo to właśnie na polskiej scenie muzycznej spontanicznie realizowała się idea społeczeństwa obywatelskiego, ale też bez żadnych hamulców eksplorowano możliwości, które nadeszły wraz z nową epoką.
[...] Może to był właśnie taki osobliwy moment historii, który
funkcjonował tylko na chwilę, aby zniknąć i pozostać we wspomnieniach? Może więc trzeba się pogodzić, że okres ten był nie tylko rzeczą dziką, ale i ulotną? Warto poszukać odpowiedzi na te pytania z tą książką.
Rafał Księżyk w bardzo szczegółowy i barwny sposób opisuje wszystkie aspekty życia kulturalnego: biografie zespołów[(nie tylko tych mainstreamowych], przełomowych koncertów, działalność grup artystycznych [Kormorany, Prafidata] i klubów [Fugazi, Sfinks, Filtry], programy telewizyjne [kultowy „Lalamido”], audycje radiowe, rynek prasy muzycznej. Dowiadujemy się także o procesie powstawania pierwszych,
profesjonalnych videoklipów.
„Dzika rzecz. Polska muzyka i transformacja 1989-1993” to fascynująca opowieść o erupcji artystycznej i obyczajowej wolności, która pozostawiła po sobie niezapomniane płyty, koncerty czy audycje.
Hucznie obchodzono rocznicę Jesieni Narodów, kiedy obywatele„demokracji ludowej" obalali reżimy w Pradze i Berlinie, zaś Rafał Księżyk przypomina, że polska alternatywa też mogła mieć w tym udział.
Głównymi bohaterami książki są muzycy, którzy niekoniecznie
zakosztowali dobrodziejstw kapitalizmu, ale tworzyli muzykę najbardziej wyzwoloną.
[...] „Dzika rzecz” stanowi rozległy, wielowątkowy fresk. Opowiada o czasie przemian ustrojowych z perspektywy studiów nagraniowych,efemerycznych klubów muzycznych, artystycznych domów kultury, tras koncertowych, nielegalnych miejscówek, szemranych kontraktów z „biznesmenami” przynoszącymi pieniądze w plastikowych torbach, alternatywnych komun wiejskich, przemytniczych pociągów do Berlina…Rafał Księżyk jest doświadczonym przewodnikiem po tym terytorium.
Jest to ciekawa lektura, za sprawą której jedni mogą przypomnieć
sobie ówczesne realia i sytuacje, a inni dowiedzieć się czegoś
nowego o tym pełnym chaosu i tytułowej „dzikości” okresie przemian.
Jednak nie oszukujmy się, „Dzika rzecz” nie fascynuje dlatego, że jest wartościową, kulturoznawczą pracą. To książka, która wciąga nieprawdopodobnymi opowieściami, zabawnymi anegdotami i budzącymi zazdrość wspomnieniami. Czysta frajda, motywująca do działania w równie dynamicznie zmieniającej się, ale bardziej smutnej współczesności.
W swojej barwnej „kronice” autor „Wywracania kultury” oddaje głos inicjatorom i uczestnikom opisywanych przez siebie wydarzeń muzycznych i okołomuzycznych. Ze względu na swoją wiedzę i potężne zaangażowanie w polską w kulturę lat 90. XX wieku Księżyk mógłby z pewnością sam poprowadzić narrację na cały cykl książek o kulturze niezależnej tamtego okresu.
Za najcenniejszą lekcję „Dzikiej rzeczy” uważam właśnie to, że pokazuje okoliczności, w których niedawno odległe od siebie prądy się tasowały, w których ludzie niemający wcześniej szans się spotkać rozmawiali, tworzyli i słuchali razem, bawili się.
Czas przełomu, wywołujący nadaktywność undergroundowych oraz erupcję alternatywnych artystów, doczekał się więc bardzo wnikliwego i kompetentnego kronikarza.
Księżyk zwraca uwagę na tych, którzy próbowali czegoś więcej, opisuje trójmiejską scenę muzyczną, wraca do Wrocławia, twierdzy polskiej alternatywy. Wskrzesza legendę warszawskich klubów, takich jak Fugazi. Przypomina performerów z grupy Kinsky, polskich twórców grunge'u z InCrowd [...]. Przygląda się powstawaniu i recepcji pierwszych hiphopowych albumów Kazika. Wspomina niesamowitą atmosferę koncertów Houk.
Rafał Księżyk [...] pisze o złotym czasie wybuchu polskiej muzyki alternatywnej. Czasie, o którym dziś młodsi mogą czytać z niedowierzaniem, ale i wypiekami na twarzy.
Gotowi na podróż sentymentalno-eksploracyjną? Dla niektórych książka Rafała Księżyka Dzika rzecz. Polska muzyka i transformacja 1989-1993 będzie ożywczym haustem wspomnień z młodości, dla wielu zaś odkrywaniem nieznanych lądów. Bez względu na punkt wyjścia – wyprawa to wciągająca.
Książka Rafała Księżyka jest potwierdzeniem tego, że prawdziwe zmiany systemu zaczynają się od kultury, nawet jeśli sobie nie zdajemy z tego sprawy. Lektura obowiązkowa!
Taka książka musiała powstać, bo lata 1989-1993 to najbardziej burzliwy czas w polskim rocku. Książka znakomita i bardzo interesująca nie tylko dla tych, którzy pamiętają szaleństwa zespołów Los Loveros czy Kinsky, ale też tych, którzy się interesują kulturą i tym, co w niej fermentuje.
Rafał Księżyk w Dzikiej rzeczy pokazuje czas wielkich szans i wielkich trudności. Czas działań, które z punktu widzenia dzisiejszego rynku i kultury muzycznej jawią się jako niemożliwe, romantyczne, buńczuczne, szalone, przy tym z gruntu kontrkulturowe.
Jeśli mielibyśmy zapamiętać jedną rzecz z tej lektury, to niech będzie to świadomość, że w czasach niepewnych, groźnych, gwałtownych może wyłonić się coś niezwykłego, wiekopomnego, co ma moc zmieniania oblicza kultury, ale i zarażania swoistą magią twórczości, artyzmu i performatywną siłą oddziaływania.
Księżyk odsłania kilka dykt i zagląda pod podszewkę Wielkiej Historii, by opowiedzieć nam o historii wielkiej, choć upychanej w worku z napisem „alternatywa”.
„Dzika rzecz” to książka zupełnie niesłychana. Księżyk łączy umiejętności badacza z doświadczeniem uczestnika, dzięki czemu dostajemy wybuchową opowieść o muzyce i obyczaju czasów transformacji.
To historyczny reportaż, który powinien przeczytać każdy fan polskiego rocka!
Rafał Księżyk drobiazgowo odtwarza mapę tamtego czasu, pokazując, jaki potencjał przepadł, rozmył się czy został zaprzepaszczony. I udowadnia, że nikt nie pisze lepszych scenariuszy niż rzeczywistość.
Odwiedzamy z Księżykiem knajpy, galerie, wiejskie komuny, przyglądając się, jak między wychodzącym z podziemia undergroundem i rządzącym się zasadami interesu społeczeństwem postkomunistycznym wytwarza się nowa dynamika napięć. Świat dzikiej rzeczy wciąga - pozwala uciec z polskiej krainy samoudręki.
Autor zebrał anegdoty o podziemnych imprezach, narkotykowych modach i pierwocinach przemysłu fotograficznego. Dzika rzecz o dzikich czasach.
