Czysta Ameryka. Przemilczana historia eugeniki

Czysta Ameryka
Przemilczana historia eugeniki

Premiera
18 września 2024

Elizabeth Catte, Czysta Ameryka. Przemilczana historia eugeniki
Elizabeth Catte, Czysta Ameryka. Przemilczana historia eugeniki

Kup książkę
49,90 zł
41,92 zł
Wydanie I・Okładka twarda
Najniższa cena z 30 dni przed obniżką: 34,93 zł
Kup e-book
39,90 zł
31,92 zł
Czysta Ameryka・Wydanie I・MOBI, EPUB
Najniższa cena z 30 dni przed obniżką: 27,93 zł
Dostawa od:
Kurier
11,79 zł
paczkomat
12,70 zł
poczta
12 zł
odbiór osobisty (Warszawa)
0 zł
pliki
0 zł

W pierwszych dekadach XX wieku Amerykanie reklamowali eugenikę na jarmarkach, uczestniczyli w konkursach na „najsprawniejsze rodziny” i oglądali filmy zachwalające właściwy dobór małżonków dla uzyskania jak najzdrowszego potomstwa. Setki uniwersytetów w całym kraju kształciły lekarzy i pracowników opieki społecznej tak, by mniej skupiali się na leczeniu, a bardziej na izolacji i kontroli „niepożądanych”: biednych, chorych psychicznie, niezaradnych, „mieszańców”. Kraj na oszałamiającą skalę zaakceptował dogmat, który koił amerykańskie niepokoje: choroby społeczne, podobnie jak te fizyczne, da się wyleczyć. 

Elizabeth Catte kreśli historię ruchu eugenicznego w USA, biorąc za przykład stan Wirginia i łącząc perspektywę badaczki z osobistym zaangażowaniem: tuż obok jej domu, w Western State Hospital, dokonano przymusowej sterylizacji tysiąca siedmiuset osób. Dziś trudno znaleźć wzmianki na ten temat – podobnie jak o przymusowych wysiedleniach osób uznanych za „zdegenerowane genetycznie” czy obozach pracy, do których kierowano chorych psychicznie. Szpital przekształcono w luksusowy hotel.

Czysta Ameryka to wciągająca opowieść o tym, co kierowało wyznawcami ruchu eugenicznego: zbiorowym lęku przed światem, w którym bogactwo i biały kolor skóry nie gwarantowałyby władzy.


  • Największą dumą miasteczka Staunton jest kompleks różowych budynków z XIX wieku, który obecnie mieści elegancki hotel. Mijając go w drodze do pracy, Elizabeth Catte czuje, że powinna wtargnąć do sali weselnej i krzyknąć: „Czy wy wiecie, co tu było?”.

    Elizabeth Catte tego nie robi. Jest wszak historyczką. Pisze książkę, która jest tym krzykiem. Poczęta w pasji, podana bez znieczulenia.

    Elizabeth nie było na świecie, kiedy w tych salach lekarze przecinali jajowody ubogim kobietom. Niektóre przymuszali, innym kłamali, że to wyrostek robaczkowy. Western State Hospital był epicentrum eugeniki w Stanach Zjednoczonych. Ale dzisiaj próżno w miasteczku szukać o tym wzmianki.

    Catte nie chce słyszeć, że eugenicy miewali szczytne cele. Uzdrowić ludzkość, wytępić ułomności i choroby dziedziczne. Po owocach ich osądza. Jeśli w coś wierzyli, to w swoją wyższość nad czarnymi, nad „białą biedotą” i imigrantami, która dawała im prawo ich używać. A także w sadystyczną satysfakcję, jaką daje władza nad życiem. Ale przede wszystkim wierzyli w opłacalność. Elizabeth Catte odkrywa bodajże najpodlejszą kartę eugeniki. Pół wieku po zniesieniu niewolnictwa eugenicy w Virginii obiecywali stworzyć nową klasę podludzi do najniższych posług. Z młodych kobiet, które pozbawili płodności, twierdząc, że maja złe geny – co ma tłumaczyć ich biedę. Taka gosposia nie odejdzie ze służby, bo do kogo. I będzie pokorna, bo nie zapomniała jak było w przytułku.

    To książka gniewu i wstydu, nawołująca do pokuty i, powiedziałbym, moralnego odwetu. Żeby przywrócić godność ofiarom, Elizabeth Catte odziera z niej sprawców: czcigodnych patriotów i zasłużonych mężów stanu.

    Książka z tych nieodzownych. Uczy, że prawdziwy patriotyzm musi boleć. Tak długo, jak krzywdziciele stoją na cokołach, ich ofiary pozostają upodlone.

    Maciej Zaremba Bielawski
  • W przejmującej analizie związków polityki ekonomicznej z myślą eugeniczną Catte przygląda się pracy przymusowej w zakładach psychiatrycznych Wirginii, zniszczeniu całej dzielnicy Charlottesville – niegdyś zamieszkanej przez czarnych – pod pretekstem rewitalizacji miasta oraz przemianie szpitala Western State w luksusowy kompleks hotelowo-apartamentowy. Ta prowokująca i bezbłędnie udokumentowana historia pokazuje, jak dawne traumy umacniają dzisiejsze nierówności.

    „Publishers Weekly”
  • Catte nie przyszła się cackać. Oto przykład badań historycznych w najbardziej przejmującym i najprzystępniejszym wydaniu. Autorka, stuprocentowa badaczka, jest zarazem w stu procentach ludzka. Nadaje osobisty wymiar temu, co historyczne, łącząc przeszłość z własnymi współczesnymi doświadczeniami. Swoją pierwszą książką udowodniła, że potrafi dać swój głos historii rozpaczliwie potrzebującej dobrego narratora, a w „Czystej Ameryce” zrobiła to znowu.

    Sara Beth West
  • W tej rzetelnej, świetnie napisanej, wstrząsającej książce Catte opowiada o tym, co działo się w szpitalu psychiatrycznym Western State od końca lat dwudziestych XX wieku do 1979 roku. […] To umiejętnie zbadana i opatrzona bogatym kontekstem analiza przerażającego epizodu w historii Ameryki

    „Kirkus Reviews”
  • Przerażająca, ale potrzebna opowieść o tym, jak eugenika ukształtowała i wciąż kształtuje lokalną społeczność autorki, oraz o tym, jak bardzo niektórzy chcieliby zostawić przeszłość za sobą.

    Chris Hammer, „Christian Century”
  • Napisana po mistrzowsku „Czysta Ameryka” to książka zakorzeniona w przeszłości, która jednak nie odwraca wzroku od tego, co tu i teraz.

    Mary Elizabeth Williams, „Salon”
  • Pasjonująca […] precyzyjnie uargumentowana i nieposkromiona.

    Barbara Spindel, „The Wall Street Journal”
  • Przeczytaj fragment
Pobierz okładkę

Wydanie I

  • Kategoria: Literatura faktu
  • Seria wydawnicza: Amerykańska
  • Tłumaczenie: Rafał Lisowski
  • Projekt okładki: Agnieszka Pasierska
  • Data publikacji: 18 września 2024

Okładka twarda

  • Wymiary: 133 mm × 215 mm
  • Liczba stron: 184
  • ISBN: 978-83-8191-962-3
  • Cena okładkowa: 49,90 zł

E-book・Czysta Ameryka

  • ISBN: 978-83-8191-985-2
  • Cena okładkowa: 39,90 zł

Inni klienci kupili również:

Wstecz Dalej

Strona używa plików cookies zgodnie z polityką prywatności. Korzystając ze strony wyrażasz zgodę na używanie cookie, zgodnie z aktualnymi ustawieniami przeglądarki.