Elizabeth Catte, Czysta Ameryka. Przemilczana historia eugeniki
- Kurier
- 11,79 zł
- paczkomat
- 12,70 zł
- poczta
- 12 zł
- odbiór osobisty (Warszawa)
- 0 zł
- pliki
- 0 zł
W pierwszych dekadach XX wieku Amerykanie reklamowali eugenikę na jarmarkach, uczestniczyli w konkursach na „najsprawniejsze rodziny” i oglądali filmy zachwalające właściwy dobór małżonków dla uzyskania jak najzdrowszego potomstwa. Setki uniwersytetów w całym kraju kształciły lekarzy i pracowników opieki społecznej tak, by mniej skupiali się na leczeniu, a bardziej na izolacji i kontroli „niepożądanych”: biednych, chorych psychicznie, niezaradnych, „mieszańców”. Kraj na oszałamiającą skalę zaakceptował dogmat, który koił amerykańskie niepokoje: choroby społeczne, podobnie jak te fizyczne, da się wyleczyć.
Elizabeth Catte kreśli historię ruchu eugenicznego w USA, biorąc za przykład stan Wirginia i łącząc perspektywę badaczki z osobistym zaangażowaniem: tuż obok jej domu, w Western State Hospital, dokonano przymusowej sterylizacji tysiąca siedmiuset osób. Dziś trudno znaleźć wzmianki na ten temat – podobnie jak o przymusowych wysiedleniach osób uznanych za „zdegenerowane genetycznie” czy obozach pracy, do których kierowano chorych psychicznie. Szpital przekształcono w luksusowy hotel.
Czysta Ameryka to wciągająca opowieść o tym, co kierowało wyznawcami ruchu eugenicznego: zbiorowym lęku przed światem, w którym bogactwo i biały kolor skóry nie gwarantowałyby władzy.
-
Największą dumą miasteczka Staunton jest kompleks różowych budynków z XIX wieku, który obecnie mieści elegancki hotel. Mijając go w drodze do pracy, Elizabeth Catte czuje, że powinna wtargnąć do sali weselnej i krzyknąć: „Czy wy wiecie, co tu było?”.
Elizabeth Catte tego nie robi. Jest wszak historyczką. Pisze książkę, która jest tym krzykiem. Poczęta w pasji, podana bez znieczulenia.
Elizabeth nie było na świecie, kiedy w tych salach lekarze przecinali jajowody ubogim kobietom. Niektóre przymuszali, innym kłamali, że to wyrostek robaczkowy. Western State Hospital był epicentrum eugeniki w Stanach Zjednoczonych. Ale dzisiaj próżno w miasteczku szukać o tym wzmianki.
Catte nie chce słyszeć, że eugenicy miewali szczytne cele. Uzdrowić ludzkość, wytępić ułomności i choroby dziedziczne. Po owocach ich osądza. Jeśli w coś wierzyli, to w swoją wyższość nad czarnymi, nad „białą biedotą” i imigrantami, która dawała im prawo ich używać. A także w sadystyczną satysfakcję, jaką daje władza nad życiem. Ale przede wszystkim wierzyli w opłacalność. Elizabeth Catte odkrywa bodajże najpodlejszą kartę eugeniki. Pół wieku po zniesieniu niewolnictwa eugenicy w Virginii obiecywali stworzyć nową klasę podludzi do najniższych posług. Z młodych kobiet, które pozbawili płodności, twierdząc, że maja złe geny – co ma tłumaczyć ich biedę. Taka gosposia nie odejdzie ze służby, bo do kogo. I będzie pokorna, bo nie zapomniała jak było w przytułku.
To książka gniewu i wstydu, nawołująca do pokuty i, powiedziałbym, moralnego odwetu. Żeby przywrócić godność ofiarom, Elizabeth Catte odziera z niej sprawców: czcigodnych patriotów i zasłużonych mężów stanu.
Książka z tych nieodzownych. Uczy, że prawdziwy patriotyzm musi boleć. Tak długo, jak krzywdziciele stoją na cokołach, ich ofiary pozostają upodlone.
-
W przejmującej analizie związków polityki ekonomicznej z myślą eugeniczną Catte przygląda się pracy przymusowej w zakładach psychiatrycznych Wirginii, zniszczeniu całej dzielnicy Charlottesville – niegdyś zamieszkanej przez czarnych – pod pretekstem rewitalizacji miasta oraz przemianie szpitala Western State w luksusowy kompleks hotelowo-apartamentowy. Ta prowokująca i bezbłędnie udokumentowana historia pokazuje, jak dawne traumy umacniają dzisiejsze nierówności.
-
Catte nie przyszła się cackać. Oto przykład badań historycznych w najbardziej przejmującym i najprzystępniejszym wydaniu. Autorka, stuprocentowa badaczka, jest zarazem w stu procentach ludzka. Nadaje osobisty wymiar temu, co historyczne, łącząc przeszłość z własnymi współczesnymi doświadczeniami. Swoją pierwszą książką udowodniła, że potrafi dać swój głos historii rozpaczliwie potrzebującej dobrego narratora, a w „Czystej Ameryce” zrobiła to znowu.
-
W tej rzetelnej, świetnie napisanej, wstrząsającej książce Catte opowiada o tym, co działo się w szpitalu psychiatrycznym Western State od końca lat dwudziestych XX wieku do 1979 roku. […] To umiejętnie zbadana i opatrzona bogatym kontekstem analiza przerażającego epizodu w historii Ameryki
-
Przerażająca, ale potrzebna opowieść o tym, jak eugenika ukształtowała i wciąż kształtuje lokalną społeczność autorki, oraz o tym, jak bardzo niektórzy chcieliby zostawić przeszłość za sobą.
-
Napisana po mistrzowsku „Czysta Ameryka” to książka zakorzeniona w przeszłości, która jednak nie odwraca wzroku od tego, co tu i teraz.
-
Pasjonująca […] precyzyjnie uargumentowana i nieposkromiona.
Wydanie I
- Kategoria: Literatura faktu
- Seria wydawnicza: Amerykańska
- Tłumaczenie: Rafał Lisowski
- Data publikacji: 18 września 2024
Okładka twarda
- Wymiary: 133 mm × 215 mm
- Liczba stron: 184
- ISBN: 978-83-8191-962-3
- Cena okładkowa: 49,90 zł
E-book・Czysta Ameryka
- ISBN: 978-83-8191-985-2
- Cena okładkowa: 39,90 zł