Wolna

Dzieciństwo i koniec świata w Albanii

Lea Ypi

Wolna

Dzieciństwo i koniec świata w Albanii

fragment

Stalin

Nigdy się nie zastanawiałam, co znaczy wolność, dopóki nie przytuliłam Stalina. Z bliska wyglądał na wyższego, niż się spodziewałam. Pani Nora, nasza nauczycielka, mówiła, że imperialiści i rewizjoniści lubią podkreślać, że Stalin był niski. W rzeczywistości jednak nie był tak niski jak Ludwik XIV, o którego wzroście – jak zauważała – o dziwo nie wspominali. Tak czy inaczej, dodawała poważnym głosem, skupianie się na powierzchowności człowieka, a nie na tym, co naprawdę ważne, to typowy błąd imperialistów. Stalin był gigantem, a jego czyny okazały się znacznie ważniejsze od fizycznego wyglądu.

Tym, co czyniło Stalina wyjątkowym, tłumaczyła dalej, była umiejętność uśmiechania się oczami. Dacie wiarę? Uśmiechanie się oczami? Wszystko dlatego, że sympatyczny wąs zdobiący jego twarz zasłaniał wargi, więc jeśli ktoś patrzyłby tylko na usta, nie wiedziałby, czy Stalin się uśmiecha, czy też robi coś zupełnie innego. Wystarczyło jednak spojrzeć na jego oczy, brązowe, przenikliwe, mądre, i wtedy wiedziało się wszystko. Niektórzy ludzie nie potrafią spojrzeć komuś w oczy. Najwyraźniej mają coś do ukrycia. Stalin patrzył na ludzi wprost i jeśli miał ochotę, jeśli ktoś postępował właściwie, jego oczy się uśmiechały. Nosił skromny płaszcz i zwykłe brązowe buty. Lubił wkładać prawą dłoń pod lewą połę płaszcza, jakby kładł ją na sercu. Lewą rękę często trzymał w kieszeni.

– W kieszeni? – pytaliśmy. – Czy to nie jest niegrzeczne chodzić z ręką w kieszeni? Dorośli zawsze zwracają nam uwagę, żeby wyjąć ręce z kieszeni.

– No tak – mówiła Nora – ale w Związku Radzieckim jest zimno. A poza tym Napoleon zawsze miał rękę w kieszeni. I nikt nigdy nie powiedział, że to niegrzeczne.

– Nie w kieszeni – odezwałam się nieśmiało. – W kamizelce. W tamtych czasach to była oznaka dobrego wychowania.

Nauczycielka zignorowała mnie i zamierzała przejść do innej kwestii.

– I był niski – przerwałam jej.

– Skąd wiesz?

– Babcia mi powiedziała.

– Co ci powiedziała?

– Że Napoleon był niski, ale kiedy zobaczył go nauczyciel Marksa, Hangel czy Hegel, nie pamiętam, powiedział, że była to dusza świata siedząca na koniu.

– Hangel – poprawiła mnie. – Hangel miał rację. Napoleon odmienił Europę. Wprowadził oświeceniowe instytucje polityczne. Był wielkim człowiekiem. Ale nie tak wielkim jak Stalin. Gdyby nauczyciel Marksa zobaczył Stalina, nie na koniu oczywiście, ale na przykład stojącego na czołgu, również powiedziałby, że widzi duszę świata. Stalin stał się żywotną inspiracją dla większej liczby ludzi, dla milionów naszych braci i sióstr w Afryce i Azji, nie tylko w Europie.

– Czy Stalin kochał dzieci?

– Oczywiście, że kochał.

– Jeszcze bardziej niż Lenin?

– Mniej więcej tak samo, ale jego wrogowie starali się to ukryć. Chcieli, żeby Stalin wyglądał na gorszego niż Lenin, bo Stalin był silny i bardziej im zagrażał. O wiele bardziej. Lenin odmienił Rosję, a Stalin odmienił świat. Dlatego nigdy nie mówiono o tym, że Stalin kochał dzieci równie mocno jak Lenin.

– A czy Stalin kochał dzieci równie mocno jak Wujek Enver?

Nauczycielka zawahała się.

– Czy kochał je bardziej?

– Przecież znacie odpowiedź – powiedziała z ciepłym uśmiechem.

 

Osoby zainteresowane przedrukiem tego lub innego fragmentu książki prosimy o kontakt z działem promocji: julita@czarne.com.pl.