LEKCJE Z WIETNAMU

 

Naród może narzucić swoją wolę innemu narodowi poprzez interwencję sił zbrojnych, ale nie po tym, gdy się one wycofają.

W naszych czasach obywatele nawet najmniejszych państw są silnie zdeterminowani, by decydować o własnej politycznej przyszłości. Działając w obrębie własnych granic, przez ostatnie czterdzieści lat zrobili więcej dla zmiany politycznej mapy świata niż supermocarstwa.

To, że narody same decydują o swojej przyszłości, nie oznacza, że decydują mądrze (patrz Iran).

Istnieje w naszym świecie potęga silniejsza niż siła – nazwijmy ją wolą ludu, nazwijmy działaniem politycznym. Dysponenci przytłaczająco większej siły – Stany Zjednoczone w Wietnamie, szach w Iranie, Ferdinand Marcos na Filipinach – wielokrotnie, ku swemu zaskoczeniu, nie potrafili tej potędze sprostać.

W naszym świecie zmniejszył się zakres okoliczności, w których użycie siły bywa skuteczne. Teorię wojny ograniczonej, dyktującą przebieg wojny w Wietnamie, zapoczątkowało założenie, że broń jądrowa przestała być przydatnym instrumentem siły. Wojnę częściowo prowadzono, aby „zademonstrować”, że instrumenty siły poniżej progu wojny jądrowej nadal są użyteczne. Ta demonstracja się nie powiodła. Tezę obalono. Siły wojny ograniczonej napotkały siły miejscowe – z których te najważniejsze miały charakter polityczny, a nie militarny – i nie potrafiły im podołać. Lew nie powstrzymał epidemii stopy okopowej. (Jednakże, jak już dziś wiemy, przyćmienie siły wojskowej, zagranicznej i miejscowej, przez siłę polityczną w wielu częściach świata nie musi być dla Stanów Zjednoczonych powodem do rozpaczy. W wielu państwach – między innymi w Hiszpanii, Portugalii, Grecji, Argentynie, na Filipinach – zwycięskie miejscowe siły polityczne ustanowiły demokrację. Prawicową dyktaturę nie zawsze zastępuje jej lewicowy odpowiednik).

Rząd demokratycznego państwa nie powinien iść na wojnę, nie uzyskawszy wpierw poparcia swego społeczeństwa. Zdobycie tego poparcia nie jest „problemem”, który decydenci mogą rozwiązać po fakcie, składnikiem, który można dodać do mikstury już po rozpoczęciu wojny. To podstawa wysiłku wojennego, a gdy jej brakuje, do wojny w ogóle nie powinno dojść.

Kiedy brakuje społecznego poparcia, wojny prowadzone dla zabezpieczenia wolności za granicą podkopują wolność w kraju.

Potęga i prestiż Stanów Zjednoczonych opierają się na poważniejszych fundamentach niż w ostatnich latach wydawało się naszym decydentom wyczulonym na kwestie wizerunku. Są oni podatni na dramatycznie pesymistyczny punkt widzenia, wedle którego porażka amerykańskiej potęgi gdziekolwiek na świecie musi prowadzić do jej upadku wszędzie. To. Właśnie to pesymistyczne spojrzenie na globalną sytuację – połączenie lekcji z Monachium z teorią strategii jądrowej przełomu lat pięćdziesiątych i początku sześćdziesiątych, podsumowane obsesyjną troską o „wiarygodność” amerykańskiej potęgi – a nie błędny optymizm odnośnie do sytuacji w Wietnamie zatrzymało tam Stany Zjednoczone na ponad dekadę. Rozwój wydarzeń pokazał, że spojrzenie to było błędne. Wietnam Południowy upadł, lecz Stany Zjednoczone wciąż stoją.