Moje królestwo

Rozmowa z Edwardem Dwurnikiem

Nigdy nie chciałeś pracować na uczelni?

Dobrze, że o tym wspomniałaś – dostałem czternaście zaproszeń z Europy na profesora akademickiego. Słabo znam angielski, niemiecki, ale gdybym się uparł, tobym pojechał. Z Ameryki dostałem obszerne pismo, w którym proszono, żebym został nauczycielem malarstwa w jakiejś szkole letniej gdzieś tam w Dolinie Krzemowej. Ja to olałem, a wszyscy krewni i znajomi żałowali, że zrezygnowałem z pracy w Dolinie Krzemowej. „Miałbyś mieszkanie, pieniądze, pracownię, studentów”, mówili. Serio, nie wiedziałem, co to ta Dolina Krzemowa, owszem, nazwa obiła mi się o uszy, ale wyobrażałem sobie, że to jakiś dziki kraj pełen sterczących kamieni, więc stwierdziłem, że to pierdolę.

Nigdzie indziej też nie chciałeś?

Teresa nie dała, bo na uczelni są młode dziewczyny. Śmiała się, mówiła: „Stracisz tam wszystko, te dziewuchy urwą ci jaja”. Co kilka lat dostawałem propozycję objęcia pracowni na warszawskiej ASP. Rektor Adam Myjak mnie namawiał. Ale ta ASP to jest teraz jakaś szkółka, w której króluje wideo, na wydziałach marazm. Rządzą nowe media, bo łatwiej kupić aparat cyfrowy czy kamerkę i kręcić filmiki. To łatwiejsze niż nauczenie się porządnej grafiki warsztatowej. Gdy ja studiowałem, fotografia też była modna. Brakuje dobrych nauczycieli. Myjak to świetny rzeźbiarz, cenię go jako artystę, ale przez to, że tyle lat jest rektorem, skupił wokół siebie różne miernoty profesorskie, które go wybierają, czym załatwił akademię. Kiedyś mówili, że krakowską akademię załatwił Matejko, a potem, że Malczewski. Teraz warszawską załatwił Myjak. Do tego cała ta uczelniana biurokracja, zwariowałbym. Teresa pewnie się obawiała, że cała ta czarna robota spadnie na nią, a ja będę się bawił ze studentami. Więc nigdy nie zdecydowałem się pójść tą drogą. Dla żartu powiedziałem Myjakowi, że obejmę pracownię, jeśli wprowadzi karę chłosty.

Oszalałeś. Za co?

Dziewczynki dostawałyby za to, że się spóźniają, a chłopcy za siedzenie na ławkach, palenie papierosów i picie piwa.

Odezwał się święty. Sam siedziałeś z kolegami na ławce pod akademią i chlałeś piwo.

Przydałoby się, żeby dali nam wtedy w tyłek parę rózg. Wiesz, jak piliśmy w akademii? Był taki sport, żeby wypić butelkę alpagi bez odrywania jej od ust. Mój przyjaciel Przemysław Kwiek celebrował picie w pracowni na litografii. Po drugiej stronie Krakowskiego Przedmieścia był sklep wielobranżowo-spożywczy, gdzie kupowaliśmy dwadzieścia pięć deko świeżutkiej szyneczki, świeży chleb, kawior czerwony, jakieś pomidory i wódkę. Po piwo chodziliśmy z konewką. Ta celebracja czasami kończyła się bardzo kiepsko.

Młodzieńcze chlanie.

Taa, młodzieńcze chlanie. Chodziliśmy też do pani Stasi, takiej malutkiej kanciapki, do winiarni U Hopfera na Krakowskim Przedmieściu, blisko Dziekanki, tam to już wszyscy pili. Przychodzili różni literaci, przychodził Andrzej Partum, starsi koledzy z rzeźby i malarstwa. Gdybym zdecydował się na objęcie pracowni, tkwiłbym teraz pewnie w jakiejś knajpie, moje królestwo byłoby o wiele uboższe. Zdawałem sobie sprawę, że praca na uczelni odciąga malarza od jego własnej pracy, od sztalug.

W PRL-u miałeś sporo okazji, by wyjeżdżać – na wystawy, stypendia. Nigdy nie myślałeś o emigracji?

Nigdy. Byłem dość opornym uczniem, jeśli chodzi o naukę  języków. Oczywiście podczas wyjazdów do Londynu czy do Stanów podłapywałem angielski i wiem, że po jakimś czasie bym się nauczył. W Niemczech byłem przecież dwa razy po kilka miesięcy. Miałem tam wiele okazji poznania różnych ludzi i środowisk. Gdybym znał język, gdzieś bym wyemigrował i by mnie nie było, nie rozmawialibyśmy o malarzu Dwurniku. Słuch by po mnie zaginął. Dwurnik by nie istniał.