Matka wynalazku

Jak uprzedzenia hamują postęp

Mawia się czasem, że szwedzkie lato to najlepszy dzień w całym roku. Przez długie zimowe miesiące Aina Wifalk, jak prawie wszyscy w Västeras, raz po raz spoglądała na jezioro Mälaren. Czekała na głośne skrzypienie, które zwiastuje, że lód wkrótce pęknie. Sześć miesięcy ciemności sprawia, że Szwed rzeczywiście tęskni za słońcem. Już od 1938 roku przysługiwało Szwedom prawo do trzech tygodni urlopu, a po wojnie zostało na lotniskach wiele samolotów. Nikt za bardzo nie wiedział, co z nimi począć. Aż jakiś rzutki biznesmen odkrył, że można je przerobić na czartery, i już wkrótce grupy zadziwionych Szwedów pielgrzymowały do światła i ciepła na południu Europy. Hotele na Majorce zaczęły serwować kawę po szwedzku, greckie tawerny urządzały pląsy w takt starych szwedzkich szlagierów, a zespół ABBA dał swój pierwszy koncert gratis w zamian za zniżkę na czarter na Cypr.

            Także Aina Wifalk marzyła o Hiszpanii. Ale miała problem. Na jej balkoniku nie było gdzie umieścić walizki. Jak więc poleci do Hiszpanii? Aina Wifalk potrzebowała balkonika z jakąś półką, gdzie mogłaby postawić bagaż. Prosić innych o pomoc na lotnisku nie było w jej stylu. Chciała podróżować sama. Sama sobie radzić. Być sama.

            Któregoś dnia w miejscowej bibliotece w Västeras Aina Wifalk zobaczyła wózek na książki, którego personel używa do transportu książek między regałami. Aina Wifalk zamówiła samą ramę wózka i z czyjąś pomocą przykręciła do niej kółka wózka inwalidzkiego. Zbudowała tym samym jeszcze jeden balkonik. Może ten będzie w stanie zabrać ją do Hiszpanii? Testowała z zapałem, ale gdy stawiała walizkę na nowej konstrukcji, kółka przestawały się kręcić. Ciężar walizki na przerobionym wózku bibliotecznym był za duży. I wtedy Aina Wifalk otworzyła lodówkę. Bo równolegle do wszystkich innych zajęć tego dnia rozmrażała zamrażalnik. Wyjęła jedną z półek z lodówki i przytwierdziła ją do balkonika. Umieściła walizkę na półce – kółka się kręciły.

            W poczuciu triumfu pojechała do Hiszpanii.

            Wynalazek Ainy Wifalk przyniósł z czasem wielu starszym osobom całkiem nową wolność. Ci z osteoporozą czy artrozą bądź cierpiący na zawroty głowy zyskali teraz w domu prawie całkowitą swobodę ruchu. Nagle mieli odwagę wyjść do sklepu po mleko. Jeśli sił nie starczyło na całą drogę, mogli po prostu przysiąść na balkoniku i odpocząć. Nagle chodzili poza domem, nie bojąc się, że upadną. I nic dziwnego, że tego wynalazku dokonała kobieta, która przez piętnaście lat kuśtykała z kulami pod pachami. Gdy żyjesz w świecie, który nie jest skonstruowany dla ciebie, przypuszczalnie łatwiej odkryjesz, jak go ulepszyć. [...]

*

Rynek balkonikowy jest dziś wyceniany na 2,2 miliarda dolarów i przewiduje się, że będzie szybko rósł w ciągu najbliższych dekad, jako że ludność świata się starzeje i zmienia się nasze pojmowanie starości.

            Innymi słowy: wynalazek Ainy Wifalk okazał się bardzo istotny. Choć ona nigdy nie zbiła na nim fortuny. Ani trochę. Nie ma dziś żadnej fundacji imienia Ainy Wifalk przydzielającej stypendia dla niepełnosprawnych przedsiębiorców czy finansującej badania w dziedzinie dostępnego designu. Niewielkie sumy, jakie zarabiała, zapisała w testamencie szwedzkiemu kościołowi na Costa del Sol.

            Uwielbiała te swoje czarterowe wyprawy. Problemem Ainy Wifalk było to, że nie miała pieniędzy i dlatego nie mogła zarabiać na swoim pomyśle. Mogła wyprodukować jeden czy dwa balkoniki dla samej siebie. Mogła wzmocnić wymyśloną konstrukcję półkami z lodówki i paradować ze swym balkonikiem główną ulicą w Västeras. Lecz by uczynić z tego eksportowy produkt ze szwedzkiej stali, Aina Wifalk potrzebowała całkiem innych środków. A tych nie miała. Nie było też zbyt prawdopodobne, aby ktoś zechciał w nią zainwestować. Aina Wifalk świetnie zdawała sobie z tego sprawę:

            – I nagle ja, niepełnosprawna baba, tam, wśród tych wszystkich mężczyzn.

            Aina Wifalk nigdy nie opatentowała swojego balkonika. Sprzedała pomysł tylko jednemu producentowi – za dwa tysiące koron plus tantiemy w wysokości dwóch procent od sprzedaży.

            – Byłam chyba trochę za skromna – stwierdziła.

            No cóż. Tak można by to określić.

            Są pewnie tacy, którzy dzisiaj wysłaliby Ainę Wifalk na kurs kobiecego przywództwa. Tam nauczyliby ją „korzystać z szansy”, „walczyć o swoje” i „wierzyć w siebie”. Daliby jej podręcznik o technikach negocjacji, a do tego poradnik, jak tworzyć skuteczne prezentacje w PowerPoincie. Nie o to jednak tu chodzi. Chodzi o system finansowy.

            I o to, jak ten system konsekwentnie eliminuje kobiece pomysły.

Osoby zainteresowane przedrukiem tego lub innego fragmentu książki prosimy o kontakt z działem promocji: zofia@czarne.com.pl.