Legenda żeglujących gór

Ruszam w stronę Kranjskiej Gory. Na brukowanych zakrętach rower cały drży, znów zaczyna padać, droga wygląda jak z wyścigu Paryż–Roubaix. Góry znikają w chmurach, w trakcie zjazdu robi się coraz cieplej, a następnie wielka ucieczka kończy się na łąkach, parujących jak w tureckiej łaźni. Wszystko śpieszy się powiedzieć mi, że Słowenia nie należy już do Bałkanów, że najmniejsza z alpejskich ojczyzn nie ogląda się więcej na południowy wschód, ale na liczącą się teraz Europę. Powiewające wszędzie gwiaździste flagi UE, kwitnące pelargonie w oknach, ścieżki rowerowe, szpitalna czystość, banki oświetlone jak choinki na Boże Narodzenie. Wszystko jest niesamowicie uporządkowane, jak w Austrii. A jednak to nie jest Austria. To coś zupełnie innego. Nerwowe pragnienie żeby być do niej podobną.

Zatrzymuję się w hotelu w Radovljicy, alpejskiej stolicy uli i miodu. Goście przyglądają mi się, próbując zgadnąć skąd przybywam. Nie mam tablicy rejestracyjnej, dociera do mnie, że jestem tu kimś w rodzaju bezpaństwowca. Dobrze ubrany mężczyzna pyta mnie o przebytą drogę, patrząc na mój ubłocony rower. Jest agentem teatralnym, pracuje w Lublanie.

– Ma pan szczęście, że jest Włochem.

Odpowiadam, że nie rozumiem, podejrzewam, że może w tym stwierdzeniu ukryty jest jakiś podstęp.

– Przynajmniej wszyscy wiedzą, gdzie leżą Włochy na mapie.

Teraz rozumiem. Wychodzi na wierzch syndrom, który napotkałem już gdzie indziej, w Belgii i Czechach. Lęk przed zniknięciem małych narodów.

– Pan dzwoni do Londynu i proponuje wystawę w Mediolanie. Nikt nie pyta, gdzie jest Mediolan, prawda?

– Prawda.

– A tymczasem nagminnie zdarza mi się dzwonić, żeby zaproponować wystawę na Słowenii, a po drugiej stronie słuchawki zapada kłopotliwa cisza. Nie wiedzą, gdzie leży mój kraj.

– I co pan wtedy robi?

– Muszę tłumaczyć, że to na północny wschód od Włoch.

Perfidnie zauważam, że za czasów Jugosławii było łatwiej. Wszyscy wiedzieli, gdzie ją umieścić na mapie Europy.

On przyjmuje cios.

– Nie mogę zaprzeczyć. Chcieliśmy rowerka i teraz musimy pedałować. Musimy szybko wszystko nadrobić.

Żegnam go, wstydząc się trochę mojej złośliwości.

Przy wjeździe do Lublany policja drogowa wlepia mi mandat za brak świateł i kasku. Wokół pełno miejscowych, którzy jeżdżą na rowerach w ten sam sposób, ale nie ma sensu z nimi dyskutować. „To są normy europejskie” – mówią przedstawiciele prawa wyniośle, specyficznym angielskim. Pokazują mi, jako Włochowi, że Słowenia jest w Europie, i do tego gra w niej w pierwszej lidze. Robili tak i za czasów Tity: stosowali zasady samodzielnie zarządzanego komunizmu z nieomal komiczną skrupulatnością, wyżywając się przy okazji na obcokrajowcach.