Klasztor. Żałoba

Wiała lekka, wilgotna bryza. Było gorąco. Długo chodziłem, po części pogubiony, między ludźmi, którzy sprawiali bez wyjątku wrażenie, jakby wędrowali w tej samej powolnej pielgrzymce. Wciąż myślałem o taksówkarzu, o jego czarnych oczach, masywnym i spoconym karku, o jego ostrych słowach. Myślałem o swoich arabskich przodkach: o swoich arabskich trzech czwartych.

Myślałem o babci od strony matki. Córka pary Syryjczyków, którzy uciekli z Aleppo i dotarli do Ameryki, a ich dzieci z powodu wędrownego życia rodziców, w którym ważną rolę odegrały karty – pradziadek, jak mi opowiadano, był nałogowym graczem, przepuszczał wszystkie pieniądze na pokera i zakłady – przyszły na świat w Meksyku, w Panamie, na Kubie, w Gwatemali. Babcia często opowiadała, że jej ojciec Syryjczyk pozwalał swoim dzieciom tylko całować się w rękę. Nic więcej. Tylko całowanie w rękę. Jakby był jakimś potężnym szachem, bogato odzianym, obwieszonym klejnotami i palącym złotą sziszę.

Myślałem o dziadku od strony ojca. Z Libanu. Wraz z siódemką braci i sióstr uciekł z Bejrutu na początku XX wieku (prababcia zmarła podczas tej ucieczki, pochowano ją na jakimś żydowskim cmentarzu na Korsyce). Co ciekawe, być może realizując jakąś handlową strategię przetrwania, rodzeństwo postanowiło, że każde z nich urządzi się w innym mieście: w Paryżu, w Gwatemali, w meksykańskiej stolicy, w Cali, w Limie, w Hawanie, na Manhattanie, w Miami (stryjeczny dziadek, którego pamiętam najlepiej, przystojny, śpiewak operowy, członek albo współpracownik włoskiej mafii w Miami, przesiedział trochę czasu we florydzkim więzieniu za żigolactwo). Mój libański dziadek, który wiele lat mieszkał w Paryżu, musiał potem ratować przed bankructwem brata z Gwatemali. Tam poznał moją babcię. I otworzył sklep w Hali Targowej. I tam kazał sobie postawić pałac.

Myślałem o babci od strony ojca. Urodzonej w egipskiej Aleksandrii. Razem z rodzicami i rodzeństwem wyruszyła stamtąd, kiedy miała siedem lat. Po wielu miesiącach oceanicznej żeglugi okręt przycumował do jakiegoś środkowoamerykańskiego portu – wedle rodzinnej legendy pradziadek sądził, że to Panama, w której mieszkał jego daleki kuzyn. Wysiedli więc. I zostali. W Gwatemali. Przypadkiem. (…)

Szedłem dalej. Szedłem wąskimi i zakurzonymi uliczkami, przez szerokie handlowe aleje, mijając sprzedawców fig i daktyli, sprzedawców shoarmy, sprzedawców falafeli, przed zbyt wieloma sklepami oferującymi tandetę dla zbyt wielu turystów. Po jakimś czasie doszedłem do schodów prowadzących na potężny plac, gwarny, pełen ludzi zbierających się w jego jednym rogu. Rozpoznałem Ścianę Płaczu. Po hebrajsku: Kotel. Lekko zakręciło mi się w głowie, przysiadłem więc na jednym stopniu, żeby z góry obserwować rojące się na placu tłumy.

Zapaliłem papierosa. Paląc, próbowałem sobie przypomnieć historię tego kawałka muru, tak dostojnego i biblijnego, tych ostatnich pozostałości świątyni należącej do Żydów, do moich przodków. Przypomniała mi się tylko piosenka The Cure.

Podniosłem się, wciąż nucąc melodię graną na flecie przez Roberta Smitha, zgniotłem papierosa na glinianym stopniu i zszedłem na dół.

Natychmiast rzucili się na mnie ortodoksyjni Żydzi ubrani w długie czarne koszule, czarne marynarki i w czarnych czapkach. Być może rabini. Łapali mnie za łokcie, ciągnęli i oferowali mi, po hebrajsku i po angielsku, nawet nie wiem co. Jeden za drugim. Osaczali mnie. Otaczali jak sępy z tej piosenki. Minąłem klęczącego faceta proszącego o jałmużnę. Potem następnego, który zdawał się krzyczeć na całe miasto z wściekłością i być może nawet roniąc łzy, w angielszczyźnie chrześcijańskiego baptysty z gęstym południowym akcentem. Wdowa, krzyczał. Niewolnica, wołał. Poddana, krzyczał. Leżysz tak samotna, otoczona tyloma ludźmi, wykrzykiwał z coraz większą furią, acz teraz patrzył już na mnie, jakbym to ja ponosił odpowiedzialność za jego udrękę, więc przyśpieszyłem kroku, przedzierając się przez tych wszystkich rabinów, kaznodziejów, turystów i żołnierzy, i w końcu dotarłem pod mur. Widziałem modlących się głośno ludzi i ludzi modlących się cicho, takich, którzy kiwali się podczas modlitw, a także takich, którzy modlili się schowani pod sporą białą chustą (po hebrajsku: „talit”), oraz takich, którzy modlili się z czarnymi skrzyneczkami na czole oraz na ramieniu (po hebrajsku: „tefilin”). Widziałem ludzi fotografujących mur i ludzi, którzy go całowali, a także takich, którzy wtykali w szczeliny i szpary zwitki papieru. Widziałem krzaki rosnące na górnej części muru: suche, nieliczne, zmarniałe. Patrząc na to wszystko, pomyślałem sobie, że nie ma i nie było ściany, która by nosiła stosowniejszą nazwę.

Podszedłem. Ostrożnie wyciągnąłem rękę, niepewnie, jakbym robił coś zakazanego, i dotknąłem muru. Chciałem coś poczuć, cokolwiek, wszystko jedno co. Ale poczułem tylko kamień.

Osoby zainteresowane przedrukiem tego lub innego fragmentu książki prosimy o kontakt z działem promocji: julita@czarne.com.pl.