Jeszcze rok

Dla towarzystwa
Odkąd Ilona Siegal przyjechała do Ameryki i się rozwiodła, trzykrotnie umawiano ją z mężczyznami. Pierwszy nie był zwykłym sobie facetem, lecz uczonym z Moskwy. Znajoma, która zaaranżowała tę randkę, twierdziła, że on ma nawet doktorat. Kiedy Ilona otworzyła drzwi, stał na schodkach, ubrany w żółte szorty, cienkie jak bibułka. Był chudy, istny głodomór; tak chude bywają stepowe zwierzęta i sportowcy, którzy uprawiają dyscypliny wytrzymałościowe; skórę wokół rzepek kolan miał pofałdowaną, a wewnętrzną stronę ud oplatały mu żylaste, jakby królicze mięśnie. Pod pachą trzymał butelkę. Zdezorientowana Ilona pomyślała w pierwszej chwili, że to wino, lecz gdy wszedł do mieszkania, zobaczyła, że to tylko litrówka wody, którą przyniósł dla siebie. Mieli pójść na spacer do pobliskiego parku, a później gdzieś razem zjeść lunch. Ale on już zaliczył park. Twierdził, że nie ma tam nic ciekawego. Poszedł po prostu pobiegać. Niechętnie rezygnował z biegania, a ponieważ jechał autem półtorej godziny dłużej niż zwykle, nakładając drogi, żeby się zobaczyć z Iloną, postanowił najpierw się przebiec. Podała mu szklankę soku z grejpfruta i wysłuchała opowieści o pracy w Bell Labs. Rozsiadł się w fotelu, rozkraczając nogi, i nie zdawał sobie sprawy, że zza brzeżka siateczki wyściełającej szorty wymsknęło mu się jądro. Ilona utkwiła spojrzenie w jego twarzy, starając się nie patrzeć w dół.
 Drugi był Amerykaninem, czyimś kolegą z pracy; przyprowadzono go na imprezę specjalnie po to, żeby ją poznał. Miał siwiejące rude włosy, a na jasnych rzęsach coś jakby łupież. Zabrał Ilonę na koncert pod gołym niebem, zorganizowany na terenie miejscowej państwowej uczelni. Potem czekała, podczas gdy on przetrząsał szafki w swojej kuchni, aż znalazł paczkę krakersów i zeschły trójkąt sera brie. Z jego mieszkanka zapamiętała tylko oślepiające światło, bijące z pustej lodówki.
 Ostatni był dla niej za młody i najwyraźniej wolał chłopców. Zgodził się z nią spotkać, bo wyobrażał sobie, że ona nie ma zezwolenia na pobyt i musi wyjść za mąż, żeby móc zostać na stałe. Ledwie usiedli przy stoliku przed jakąś kawiarnią, oznajmił jej, że w normalnych okolicznościach w ogóle nie brałby pod uwagę takiej oferty, ale zachorowała mu matka, więc potrzebował pieniędzy na leczenie. Ilona ze współczuciem pokiwała głową i poprosiła, żeby powtórzył, tylko trochę wolniej. Jej sprawę najwidoczniej przekazano już tak odległym znajomym znajomych, że ludzie, którzy podają innym jej numer telefonu, już nie wiedzą, kim ona jest ani czego chce.
Nie zawsze tak było. Pamiętała szczęśliwsze czasy, kiedy miała i męża, i kochanka; ona i jej mąż wydawali wówczas w swoim mieszkaniu w Tbilisi przyjęcia, które trwały do późnej nocy: wznoszono coraz dłuższe toasty, a zapach potu i przenikliwa woń perfum zagłuszały nawet odór papierosów. Nic tak nie dodawało jej ducha, jak towarzystwo mężczyzn. Uwielbiała ich ochrypłe głosy i to dyletanckie zadufanie, z jakim mówili o problemach współczesnego świata oraz innych sprawach, na które nie mieli najmniejszego wpływu. Najbardziej jednak kochała pochlebny blask ich zainteresowania. Nigdy tak łatwo nie przychodziła jej skromność, jak wtedy, gdy ostatnia spośród przybyłych z wizytą pań powiedziała już dobranoc, a ona znów grała elektryzującą, nieco ryzykowną rolę jedynej kobiety w męskim gronie. Wszystkie rysy jej osobowości zyskiwały w takich chwilach spójność, toteż mogła nareszcie być sobą w najzabawniejszym, najbardziej rozbrajającym wydaniu. Działo się to jednak w jakimś nieistniejącym już świecie. Starała się jak najmniej myśleć o tamtych czasach, teraz bowiem co wieczór wracała do cudzego mieszkania i do mężczyzny, który nie był ani jej mężem, ani kochankiem, a jednak żądał od niej więcej, niż mógłby żądać mąż lub kochanek.

— Poznałaś już Thomaza? – spytała Taja. – Jest na dworze.
— Ten Gruzin? – upewniła się Ilona, podchodząc do zlewu, żeby opłukać ręce. – Mam nadzieję, że nie zaprosiłaś go dla mnie.
Palce miała oblepione miąższem arbuza, który przed chwilą pokrajała. Wsunęła dłonie pod strumień wody, a potem zaczęła po omacku szukać na blacie swoich pierścionków.
— W ogóle go nie zapraszałam. Przyszedł z Gurewiczami.
— Dosyć młody, nie?
Ilona najpierw włożyła największy z trzech pierścionków — ten z brylantem w kształcie łezki w pięciopalczastej oprawie.
— Owszem, w porównaniu z twoim współlokatorem – odparła Taja, która prawie nigdy nie mówiła o Earlu po imieniu. – Nie pogub ich – dodała, przelotnie spoglądając na pierścionki. – Kiedyś któryś zdejmiesz i spłynie ci do ścieku. Niektóre kobiety w ogóle nie noszą prawdziwej biżuterii, tylko zamawiają kopie.
— Mam urwać kawałek aluminiowej folii i owinąć nim palec?
— Rób, co chcesz – powiedziała Taja.
Ilona nie widziała powodu, żeby wypominać Taji, jak ona sama się zachowywała, nim Feliks zaczął zarabiać: była wtedy taką sknerą, że rozpruwała tubki po paście do zębów i wyskrobywała z nich resztki. Ilona postanowiła, że choćby nie wiedzieć jak ciężko jej się żyło, nigdy nie zniży się do takiego skąpstwa. Ona przynajmniej używała swoich ładnych rzeczy. Nie tak jak Taja, która miała w kuchni szafki od podłogi po sufit i wszystko ze szczotkowanej stali nierdzewnej, a glansowanych blatów z granitu dotykała tylko wtedy, kiedy wydawała przyjęcie.
— Zainstalowaliście w suficie nowe lampki? – zapytała Ilona.
— To Feliks tak wymyślił – odparła Taja, zadzierając głowę. – Doszedł do wniosku, że dostaniemy za dom lepszą cenę, jeżeli w kuchni będzie widniej.
 — Sprzedajecie?
 — Nie tak zaraz. Zwykle trwa to z rok.
 — Nic mi nie mówiłaś.
 — Właściwie nikomu jeszcze nie mówiliśmy. Prócz Koganów i Weinbergów, w razie gdyby wiedzieli o kimś, kto szuka domu. To żadna tajemnica.
 Taja zapominała jej mówić o wielu rzeczach, ale żeby aż przemilczeć sprzedaż domu? A może była to jedna z informacji, które przekazują sobie nawzajem ludzie zamożni, tak jak cynk w sprawie kursów akcji?
 — Och, nie przejmuj się. Rok to kawał czasu. Możesz tu przyjeżdżać, kiedy tylko poczujesz, że musisz odpocząć od tego człowieka. Przyjedź na najbliższy weekend. Wybieramy się do Providence na Dzień Rodziców. Wpadnij podlać kwiaty i nakarmić kota. – Taja odłożyła nóż do jarzyn i wstała. – Poszukam klucza i zaraz ci go dam.
 — Mam go jeszcze od zeszłego razu – przypomniała jej Ilona.
 Nie umiała poznać, czy Taja proponuje przysługę, czy sama prosi o pomoc, tak jak nie potrafiła wyczuć, czy znajomi nie dopuszczają jej do pewnych spraw, bo nie chcą jej urazić, czy ją po prostu lekceważą. Wiedziała, że plotkują. Przed rokiem co chwila wspominała o Earlu, opowiadając znajomym anegdoty o jego dwóch ulubionych zajęciach (najchętniej badał własne drzewo genealogiczne albo porządkował kolekcję kaset wideo), i bezlitośnie go przedrzeźniała, nawet gdy siedział w sąsiednim pokoju, a może właśnie dlatego, że tam siedział i nie rozumiał ani słowa po rosyjsku. Wprowadziła się do niego, żeby uskładać pieniądze na własne mieszkanie. Ale ostatnio zaczęła sobie uświadamiać, że jeśli nie chce przenieść się na północ do Putnam lub na południe do Bronksu i tak czy owak mieszkać o godzinę jazdy samochodem od pracy, jej sublokatorstwo musi potrwać jeszcze co najmniej rok.
 Wyszła na dwór, na słońce. Chmury wolno sunęły po niebie, metalicznie odbijając się w szybach okien na piętrze. W powietrzu wisiał dym z grilla. Na patio dwaj mężczyźni ubolewali nad odpływem etatów do Bangalore. Ilona minęła Koganów i Ulickich, a potem kobiety, które umościły się na białych leżakach. Była połowa września, ale Ilona czuła w powietrzu igiełki chłodu. Miała na sobie jedwabną bluzkę, chociaż wszyscy inni przyszli w bawełnianych swetrach. Postawiła kubek na stole z napojami i schyliła się, żeby znów go napełnić wodą sodową. Na trawę spadło kilka zwiędłych liści — tych najsłabszych, cytrynowo-limonkowych, wczesnojesiennych.
 Kiedy się obróciła, stanęła oko w oko z Feliksem.
 — A gdzie twój przyjaciel? – zapytał, przyglądając się rozproszonym po trawniku ludziom.
 — Jak wychodziłam, jeszcze spał przed tym swoim sześćdziesięciocalowym telewizorem.
 — Czyli Earl usnął, a ty się wymknęłaś?
 — Mam go może pytać, czy wolno mi się zobaczyć ze znajomymi?
 — Nie, ale myślałem, że przekażesz mu od nas zaproszenie.
 — A masz powody sądzić, że nie przekazałam?
 — Chyba nie zechciałby przegapić okazji, żeby się z tobą pokazać.
 Była tego dnia zanadto zmęczona, żeby podjąć zabawę. Ilekroć Feliks starał się poprawić jej humor, tylko ją jeszcze bardziej dołował. Najgorsza w tym wszystkim była jego dyplomacja: zdawał sobie sprawę, że ona może odczuć każde słowo jako obelgę. Był to stary refren skruchy, do której skłaniał go nie tyle ich romans sprzed jedenastu lat, zachowany na szczęście w ścisłej tajemnicy, ile wszystkie inne rozczarowania, jakich w życiu zaznała.
 — Earl nie mógł przyjść, bo źle się czuje. Nie wrócił jeszcze do sił po bajpasie.
 Było to kłamstwo, i to całkiem oczywiste, ponieważ od operacji Earla minęło już pięć miesięcy. Ale kto by się o to spierał? Ilona sięgnęła po talerz.
 — Wezmę sobie coś do jedzenia – powiedziała.
 — Częstuj się. – Feliks cofnął się o krok i skwitował jej unik delikatnym uśmiechem.
 Sama była temu winna, że Earl poznał jej przyjaciół. Przed rokiem zabrała go na przyjęcie z okazji Czwartego Lipca przedstawiła wszystkim jako swojego „współlokatora”. Tak jakby to cokolwiek wyjaśniało. Miał siedemdziesiąt lat, a ona czterdzieści pięć. Równie dobrze mogła zaprezentować go jako swojego kucharza lub architekta: brzmiałoby to wiarygodniej. Ledwie zostawiła go na chwilę samego, zawędrował do pustego korytarza. Po godzinie zobaczyła go w holu, gdy opowiadał Feliksowi o Hiroszimie. Z podwórka dobiegał chóralny śmiech, a Earl ględził o tym, jak Japończycy skakali do rzeki Motoyasu — tylko po to, żeby ugotować się żywcem we wrzącej wodzie.
 Czuła, jak przy każdym kroku obcasy grzęzną jej w trawniku. Większość gości była w mokasynach lub tenisówkach. Kilkoro stanęło przy grillu, żeby posłuchać opowieści Gruzina, o którym wspomniała Taja. Trudno było powiedzieć, czy jest przystojny. Ilona spostrzegła go zaraz po przyjściu; zauważyła jego jasnoszare oczy i krzywe dolne zęby: ta kombinacja wzbudziła w niej bez mała mdlące współczucie. Wydawał się młodszy od stojących wokół niego mężczyzn — mógł nawet liczyć sobie nie więcej niż trzydzieści pięć lat — ale wyglądał, jakby miał wejść niebawem w smugę cienia i to może nawet raptownie, więc gdyby już zaczął się starzeć, z dnia na dzień mocno by się posunął.
(...)