Gomułka

Władzy nie oddamy

Kiedy 27 marca 1945 roku Sowieci aresztowali szesnastu przywódców polskiego podziemia, poważnie się obruszył. Ale powierzchownie odbierane fakty mogą całkowicie wypaczyć ich znaczenie. Gomułka protestujący przeciw aresztowaniu przywódców Polski Podziemnej – w tym odruchu wydaje się patriotą przeciwstawiającym się potężnemu Stalinowi. Niemal polskim Dawidem ścierającym się z sowieckim Goliatem. Prawda jednak kryła się w szczegółach, a detale to nie jest coś, czym żywią się legendy.

Gomułkę rzeczywiście oburzyło uwięzienie Polaków. Ale nie samo aresztowanie. Gomułkę zdenerwowało, że dokonali tego Sowieci. A powinni byli sami Polacy.

Rozumował bowiem tak: jeśli uczynili to Sowieci, to społeczeństwo umacnia się w przekonaniu, że polscy komuniści nie mają żadnego znaczenia. A to źle służy nowej władzy.

Polacy uważali, że to Rząd Tymczasowy – powołany w miejsce PKWN – i partia komunistyczna odpowiadają za wywiezienie kierownictwa wojennego podziemia do Moskwy. Odbierali to jako dowód całkowitego uzależnienia od Związku Radzieckiego. Przecież suwerenny rząd nie pozwoliłby porwać swoich obywateli za granicę i tam osądzić. Polscy komuniści nie mogli jednak publicznie przyznać, że odbyło to się za ich plecami. Polacy uznaliby to za nawoływanie do buntu przeciwko Sowietom.

Gomułka klarował to wszystko Stalinowi. Skarżył się na Iwana Sierowa, głównego radzieckiego doradcę w Ministerstwie Bezpieczeństwa Publicznego. Tłumaczył, że polscy komuniści nie zyskają większego poparcia, jeśli takie wypadki będą się powtarzać. Stalin jednak nie znosił, gdy ktoś krytykował wojsko albo NKWD. Powiedział do Gomułki: „Przemawiacie tak, jak gdybyście byli szefem wielkiego mocarstwa, a jesteście przywódcą słabej partii i słabego kraju, który my wyzwoliliśmy. Oni strzelali do naszych ludzi i my ich za to pociągniemy do odpowiedzialności”. Po czym dodał, że Polaków aresztowano słusznie. Działali przeciwko radzieckim wojskom nie tylko na terenie Polski, lecz także Związku Radzieckiego. Myślał przy tym o ziemiach na wschód od Bugu, odebranych Polsce.

Stalin kpił: „Państwa zachodnie nie rozpoczną z nami wojny o Okulickiego, a wam tylko chcieliśmy pomóc”. Bronił Sierowa: „To »dobry czekista«, lecz »mało subtelny«, »złapie rybę w garść, boi się, aby nie wyślizgnęła mu się z rąk, i szybko pakuje ją do sieci«”.

Postanowił go jednak odwołać z Polski. Sierow trafił do radzieckiej strefy okupacyjnej w Niemczech.

Stalin przekonywał, że jeśli Polacy złapią za przestępstwo na swoim terytorium radzieckiego obywatela, to przecież Moskwa nie będzie w jego sprawie interweniować. Gomułka wiedział jednak, że za tymi słowami kryje się fałsz. Choć radzieccy żołnierze nieraz zasługiwali na osądzenie, to Polacy nigdy ich nie aresztowali.

Raz zdarzyło się, że w Łodzi zatrzymano radzieckiego obywatela za nielegalne posiadanie stacji nadawczo-odbiorczej. Z miejsca ujął się za nim sowiecki doradca i w rezultacie zaniechano wymierzenia kary.

Ale Gomułka mógł to rozumieć tylko jako pewną niedogodność w świecie, który odtąd należał do niego. Spełniały się jego wszystkie marzenia. Przerabiał Polskę na kolejny raj na ziemi.

Osoby zainteresowane przedrukiem tego lub innego fragmentu książki prosimy o kontakt z działem promocji: zofia@czarne.com.pl.