Dreamland

Opiatowa epidemia w USA

Co roku więcej osób padało ofiarą przedawkowania narkotyków, niż ginęło w wypadkach drogowych. Do tego czasu proporcja ta była odwrotna. Większość zgonów wynikłych z przedawkowania narkotyków była następstwem przyjmowania opiatów – środków przeciwbólowych wydawanych na receptę lub heroiny. Jeśli za miarę przyjąć liczbę ofiar śmiertelnych, to ówczesna fala nadużywania opiatów była największą plagą narkotykową, jaka kiedykolwiek nawiedziła Stany Zjednoczone.

Epidemia objęła większą grupę osób i pozostawiła za sobą więcej trupów niż plaga cracku z lat dziewięćdziesiątych lub heroiny z lat siedemdziesiątych XX wieku. Towarzyszyła jej natomiast niemal całkowita cisza. Umierały dzieciaki z pasa rdzy w Ohio i pasa biblijnego w Tennessee. Najgorzej było w enklawach ekskluzywnych ośrodków wypoczynkowo-rekreacyjnych w Charlotte. Plaga dotknęła też Mission Viejo i Simi Valley w przedmiejskiej południowej Kalifornii, Indianapolis, Salt Lake City, Albuquerque, Oregon, Minnesotę, Oklahomę i Alabamę. Na każdy tysiąc umierających w danym roku przypadały kolejne tysiące uzależnionych.

Opiatowe tabletki przeciwbólowe okazały się nośnikiem, za pomocą którego heroina trafiła do głównego nurtu życia społecznego Wśród uzależnionych pojawili się futboliści i cheerleaderki, a sam futbol okazał się niemal pewną drogą do uzależnienia od opiatów. Wracający z Afganistanu ranni żołnierze brali tabletki garściami i marli już w domu. Młodzież nadużywała ich na uczelniach i tam też umierała. Część uzależnionych pochodziła z wiejskich zakątków regionu appalaskiego, jednak większość należała do amerykańskiej klasy średniej. Mieszkali w domach z zadbanymi podjazdami, mieli nowe samochody, a w okolicznych centrach handlowych był Starbucks, Home Depot, CVS i Applebee’s. Znajdowały się wśród nich córki pastorów, synowie gliniarzy i lekarzy, dzieci przedsiębiorców, nauczycieli, właścicieli firm i bankierów.

Niemal wszyscy byli biali.

Dzieci najbardziej uprzywilejowanej grupy społecznej w najbogatszym kraju w historii świata uzależniały się i umierały na skalę niemal epidemiczną od środków, które przede wszystkim miały służyć uśmierzaniu bólu. „Jakiego bólu?”, zapytał retorycznie gliniarz z Karoliny Południowej, gdy pewnego wieczora krążyłem z nim po bogatych okolicach na południe od Charlotte, gdzie aresztował dzieciaki za posiadanie prochów i heroiny.

Wskaźnik przestępczości był rekordowo niski, a liczba zgonów spowodowanych przedawkowaniem środków odurzających biła kolejne rekordy. Pozornie szczęśliwa fasada przesłaniała zatrważającą rzeczywistość.

Pochłonęła mnie ta historia. Dotyczyła Stanów Zjednoczonych i Meksyku, uzależnienia i marketingu, bogactwa i ubóstwa, szczęścia i dróg do jego osiągnięcia. Postrzegałem ją jako opowieść uplecioną z wątków pochodzących właściwie zewsząd. Poprowadziła mnie ona też przez historię naszego stosunku do bólu i przeprowadzonej na tym tle rewolucji w amerykańskiej medycynie. Śledzenie jej zawiodło mnie do meksykańskiego miasteczka plantatorów trzciny cukrowej w Nayaricie i podobnej wielkości miasta w pasie rdzy w południowym Ohio. Powiodła mnie ona przez appalaskie Kentucky i bogate przedmieścia miast, które najbardziej skorzystały na epoce nadwyżek z końca lat dziewięćdziesiątych XX wieku. Starając się podążać za poszczególnymi wątkami, rozmawiałem z gliniarzami i ćpunami, profesorami i lekarzami, pielęgniarkami z publicznej służby zdrowia i aptekarzami.

Spotykałem się też z rodzicami.

W Nowy Rok 2013 byłem w Covington w stanie Kentucky, gdzie zaczynałem zakrojone już na pełną skalę przygotowania do napisania tej książki. Jedynym otwartym lokalem, w którym mogłem zjeść lunch, była Herb and Thelma’s Tavern – przytulna, zaciemniona knajpka, w której można było zamówić sobie chili. W środku było kilkunastu członków rodziny obchodzącej urodziny dziewczynki. Usiadłem w kącie, jedząc i pisząc przez jakąś godzinę w poświacie telewizora nadającego relację z uniwersyteckich rozgrywek futbolowych i zawieszonego na ścianie neonu reklamującego bawarskie piwo.

Wstałem, żeby wyjść, gdy na widok mojej bluzy z napisem Berkeley jedna ze starszych pań zapytała: „Nie jesteś stąd, prawda?”.

Odpowiedziałem jej, że jestem z Kalifornii. Spytała więc, co robię tak daleko od domu. Powiedziałem, że zaczynam gromadzić materiały do książki o heroinie i nadużywaniu tabletek wydawanych na receptę.

Impreza zamarła i w tawernie zapanowała cisza.

– No dobrze, podsuń się tu z krzesłem – powiedziała po krótkiej pauzie. – Mam ci coś do powiedzenia.

Nazywała się Carol Wagner. Zaczęła opowiadać o swoim przystojnym, mającym wyższe wykształcenie synu Chadzie, któremu przepisywano OxyContin na ból wywołany zespołem cieśni kanału nadgarstka. Wpadł w uzależnienie, z którego nigdy nie wyszedł. Stracił dom i rodzinę, a pięć lat później zmarł wskutek przedawkowania heroiny w ośrodku resocjalizacji w Cincinnati. Synowa Carol miała bratanka, którego także zabiła heroina.

– Nie potępiam już narkomanów – powiedziała Carol. – Nie potępiam już też prostytutek.

Opuściłem Herb and Thelma’s i jechałem ulicami, zaskoczony tym, że przypadkowe spotkanie w sercu Ameryki może przynieść opowieść o tak osobistym doświadczeniu związanym z heroiną.

Później spotykałem innych rodziców, których dzieci wciąż żyły, choć przeobraziły się w kłamiących i kradnących niewolników niewidzialnej molekuły. Oni sami zaś każdej nocy bali się telefonu, że w ubikacji McDonald’sa znaleziono zwłoki ich dziecka. Plajtowali, płacąc za odwyki, i odbierali wezwania z więzienia. Przenosili się tam, gdzie nikt nie wiedział o wstydzie, jaki ich spotkał. Modlili się, żeby ich dziecko z powrotem stało się takim, jakim je niegdyś znali. Niektórzy myśleli o samobójstwie. Cierpieli na silną nerwicę i byli zupełnie nieprzygotowani na nagły koszmar związany z nadużywaniem opiatów, który sponiewierał i zniszczył ich życie.