Czystka

Jestem owocem interesującego społecznego eksperymentu. Zostały mu poddane dzieci ludzi należących do pokolenia powojennego awansu, którzy stanęli przed koniecznością odcięcia się od swojej przeszłości. Wraz ze zdobyciem wykształcenia, przeprowadzką do miasta, podjęciem pracy w nieznanych w ich starych domach zawodach dla ludzi o chłopskim pochodzeniu stało się jasne, że odtąd wszystko muszą robić inaczej. Mówić, ubierać się, jeść, inaczej meblować mieszkania, wypoczywać, a przede wszystkim inaczej wychowywać własne dzieci. W rodzinnym domu mojej mamy lekarza wzywało się jedynie do krowy i do konia. Dwaj moi wujkowie zmarli jako noworodki. O jednym wiem, że „babka” – chłopka wołana na wsi w charakterze akuszerki – zaraz po urodzeniu włożyła go do niecki z zimną wodą. Przypuszczalnie była pijana. Za usługę pobierała dwie butelki wódki, a pracowała dla kilku wsi. Jako dorośli ludzie moi rodzice musieli z pewnym niedowierzaniem odkryć, że rodzicielstwo to temat audycji w radiu i w telewizji, a o pielęgnacji niemowląt powstają książki. Zrozumieli, że dziecko jest czymś bezcennym. Wielkomiejskie środowisko, w którym zamierzali budować swoje wspólne życie, było wciąż nieoswojone. Na wszelki wypadek więc, choć pochodzili z rodzin tradycyjnie wielodzietnych, zdecydowali się wydać na świat tylko jednego potomka. Wyszli z założenia, że lepiej stworzyć jeden byt, maksymalnie uzbrojony do walki o przetrwanie, niż choćby dwa, ale wyposażone siłą rzeczy ubożej, obarczone większym ryzykiem porażki. Instynkt podpowiedział im także, że pielęgnowanie rodzinnych wspomnień czy, nie daj Boże, zwyczajów, będzie dla niego tylko kulą u nogi. Moja babcia ze strony mamy, Karolina, przeszła przez życie w pozycji zgiętej. Pielenie grządek, zrywanie szyszek chmielu, podbieranie zboża spod kosy, mieszanie w korycie śruty z parującymi kartoflami dla świń, ubijanie masła w maselnicy. Uginanie się pod ciężarem worka z kartoflami na plecach i dziecka w brzuchu. Klęczenie w kościele, kłanianie się dziedzicowi, kłanianie się księdzu. Zawsze blisko ziemi. Prostowanie się musiało być dla babci podejrzane. Kiedy człowiek się prostuje? Czy nie wtedy, kiedy chce okazać krnąbrność? Może to od tej nienaturalnej dla homo erectus postawy na starość jej sylwetka lekko się zniekształciła? Odtąd wyprostowanie się nie było możliwe czysto fizycznie. Zatarła się różnica pomiędzy stylem życia a budową ciała. Pomiędzy wyborem a koniecznością. W dzieciństwie moja mama, Stenia, ciężko zachorowała. Bardzo bała się, że umrze. Lekarza nie wezwano. Leżała w łóżku, a w sąsiedniej izbie za niedomkniętymi drzwiami jej matka, Karolina, mówiła o niej z sąsiadką. Do uszu mamy dobiegło zdanie: „Eee, ze Steni to już nic nie będzie”. Nie łudziłabym się, że babcia nie zauważyła uchylonych drzwi. Wypowiadając tę kwestię, machnęła pewnie ręką albo nabożnie pokiwała głową. Myślę, że takie podsłyszane słowa matki zostają w uszach na całe życie. W pewnym stopniu wyznaczają jego bieg.

Moja Babunia – czyli bezwarunkowa miłość, wrażliwość, ciepło, dom. I omlety z konfiturą malinową i cukrem pudrem. Wszystko, co najpiękniejsze w byciu dzieckiem.

Trzydzieści dziewięć lajków.

Moja Babcia. Odeszła dziś, miała 94 lata. Myślę sobie, że to taki wiek, moment, że nie trzeba płakać, a jednak płaczę… Myślę też o tym, jak robiła mi frytki, które tak lubiłam, jak uczyła grać w brydża….

Sto trzy lajki.

Babcia cudowna. Kochana, najwspanialsza. Taka jest moja. Nauczyła mnie wielu pięknych rzeczy. To z babcią czytałam pierwsze książki. To babcia nauczyła mnie liczyć. To babcia nauczyła mnie szyć, gotować, wyszywać i wielu, wielu rzeczy. Kocham moją babcię.

Dwadzieścia trzy lajki.

Czytam te facebookowe posty zauroczona. Żadna z moich babć niczego mi nigdy nie ugotowała i niczego nie nauczyła. Ze strony babci Karoliny nie spotkała mnie najmniejsza przykrość, ale nie pamiętam też szczególnego zainteresowania. Nie wykluczam, że ma to związek z awansem społecznym jej najmłodszej córki, która przebyła drogę z wiejskiej chaty do stolicy, wyszła za mąż za inteligenta. Nie byłam wnuczką, której ona mogłaby objaśniać świat. Wolała dyskretnie się wycofać, może nawet było jej to na rękę – oprócz mnie miała w końcu gromadkę wnucząt i prawnucząt mieszkających w jej okolicy, w jej naturalnym środowisku. Tylko raz sięgnęła wobec mnie po swoje uprawnienia. W latach osiemdziesiątych przez pewien czas mieszkała z nami w Warszawie i kiedyś wpadła rozgniewana do mojego pokoju. Był Wielki Piątek, a ja tańczyłam sama przy ryczącym na cały regulator magnetofonie z kasetą AC/DC.

Umierając, dała mi pięćdziesięciodolarowy banknot. Było to już po reformie Balcerowicza. Siedem, osiem lat wcześniej taki banknot oznaczał kupę pieniędzy. Przypuszczam, że dostała go od innego swojego wnuczka, mieszkającego od lat w USA. Czy podarunek był wyrazem miłości, czy tylko wypełnieniem kościelnego zalecenia: przed śmiercią zostaw coś wnukom, będą się za ciebie modlić? Wsparła się na łokciu, wysupłała papierek z lakierowanej torebki na bigiel i wcisnęła mi w dłoń. Dorzuciłam kilkaset złotych i kupiłam sobie w artystycznej galerii srebrny wisiorek z dziwnymi znakami. Nie przypadkiem wybrałam coś ekscentrycznego, czego babcia nigdy by nie polubiła ani nie pochwaliła. A może nawet przeklęłaby mnie, bo wisiorek miał podejrzany kształt, jakby zdeformowanego krzyża. Ale przepadło, zasponsorowała. Ta ozdoba to próba przeniesienia babci trochę na siłę do mojego świata. Zawiązanie nitki, którą przecięto.

Osoby zainteresowane przedrukiem tego lub innego fragmentu książki prosimy o kontakt z działem promocji: zofia@czarne.com.pl.