Czerwona strzała

Zaczęło się od sukcesu. Sukcesu w dziedzinie opowieści. Dopiero teraz dociera do mnie, jakie to sensowne, że tylko wydobywając na światło dzienne jedną opowieść, zdołam zakończyć piekło rozpętane przez inną. Mój los przypieczętowały opowiadania, które napisałem, choć wcale nie miałem takiego zamiaru. Od zawsze planowałem zostać malarzem. Już w dzieciństwie widać było, że ciągnie mnie do sztuki. Wcześnie nauczyłem się rysować, a potem malować. W szkole średniej zwalniano mnie z matematyki, żebym mógł ozdabiać ściany sal lekcyjnych muralami, co niezmiernie mnie cieszyło, bo uczniem byłem średnim, a na matematyce szło mi fatalnie. Po ukończeniu szkoły wyjechałem studiować malarstwo na północnym wschodzie kraju, gdzie zdobyłem tytuł magistra. Przeprowadziłem się do Nowego Jorku, bo tak wypada, wynająłem zbyt małą i zbyt drogą pracownię w Bushwick, bo tak się robi, i rozpocząłem nieudaną karierę.
 Uwielbiam malować. Bardzo za tym teraz tęsknię. Za fizycznym zmęczeniem, za ohydnym kombinezonem roboczym, za plamami farby na dłoniach, za tym, że przyjaciele mogli wpadać do studia, pić piwo i patrzeć, jak maluję, co pozwalało mi za jednym zamachem pracować i prowadzić życie towarzyskie. Mimo to, odkąd w moim życiu pojawiły się opowiadania, nigdy nie poczułem, że mógłbym wrócić do malarstwa. Sam nie wiem, czemu tak jest. Teraz jednak – być może dlatego, że od czasu kuracji potrafię być ze sobą bardziej szczery – jestem już gotów przyznać, że jako malarz nigdy nie byłem zbyt dobry. Owszem, jako dziecko miałem talent, ale nietrudno uchodzić za zdolnego w miejscu takim jak Wirginia Zachodnia. Potem, na akademii, chyba nauczyłem się sprawiać wrażenie utalentowanego: mówiłem to, co należało, chwaliłem tych, co trzeba, współczesnych malarzy, przekrzywiałem głowę w prawo, gdy słuchałem krytyki swoich dzieł, oraz – co najważniejsze – wypracowałem styl „kwestionujący kanony estetyczne”. Tę frazę zdarzało mi się zresztą wypowiadać na głos i zapisywać. Słowem: dałem fantastyczny występ. Tak dobry, że zdołałem nabrać sam siebie. Tyle że zrobić coś takiego na uczelni artystycznej jest równie łatwo, jak w Wirginii Zachodniej.
            Po studiach sprzedałem kilka prac, większość temu samemu kolesiowi, koniec z końcem wiązałem zaś jako przewoźnik dzieł sztuki – wieszałem obrazy artystów, którzy odnieśli sukces w świecie sztuki, na ścianach nowojorczyków, którzy odnieśli sukces finansowy. Z czasem zrobiło się naprawdę kiepsko. Przez pięć lat sprzedałem tylko dwie własne prace. Można by powiedzieć, że nie zawdzięczam malarstwu niczego dobrego, ale to nie do końca prawda, bo gdyby nie ono, nigdy nie poznałbym Annie.
            Stało się to sześć lat temu, późnym latem 2013 roku, kiedy Annie właśnie znalazła pierwszą pracę w branży technologicznej, a konkretnie w brooklyńskim start-upie zajmującym się sztuczną inteligencją, którego specjalnością były wirtualne awatary. Przyjaciel artysta polecił mnie firmie, mówiąc, że mógłbym przygotować dla niej kilka cyfrowych portretów. W rzeczywistości nie malowałem ani portretów, ani autoportretów – z tych ostatnich przez całe życie nie zdołałem dokończyć choćby jednego – ale oczywiście nie pisnąłem o  tym ani słówka. Po  prostu poszedłem na spotkanie, żeby wypić darmową kawę w  sterylnej skandynawskiej kawiarni niedaleko mojej pracowni. Firma wysłała na spotkanie właśnie Annie.
            Przyszedłem chwilę przed czasem, musiałem więc poczekać; usiadłem przy jednym z  przysadzistych duńskich stolików, gdzie zająłem się bazgraniem w notesie i podjąłem próbę wcielenia się w wyobrażenie o artyście, którego według mnie na pewno chciałby zatrudnić ktoś z branży technologicznej: z całych sił sprawiałem wrażenie wydajnego, skupionego i umytego. Co więcej, choć mój zwyczajowy strój dzienny składający się z poplamionych farbą spodni roboczych Carhartt i dziurawego T-shirtu był całkowicie akceptowalny na północnych krańcach hrabstwa Kings, tym razem zdecydowałem się włożyć niezapaćkane ciuchy. Czemu się odpicowałem, skoro wiedziałem, że nie dostanę tej pracy? Bo od bardzo dawna nikt nie traktował mnie poważnie, moje oczekiwania były więc naprawdę niskie.
            Ale dwadzieścia minut później nadal siedziałem sam. Tymczasem barista otwarcie piorunował mnie wzrokiem za to, że nic nie zamawiam, co stanowiłoby może łatwy do rozwiązania problem, gdybym nie zostawił portfela w pracowni, miałem bowiem absolutną pewność, że kawę dostanę za darmo. Chociaż niewiele by zmieniło, gdybym go ze sobą przyniósł; byłem spłukany.
            Czułem przez skórę, że obrzydzenie, którym darzy mnie barista, rozlewa się na klientów kawiarni. Niedaleko mnie siedział młody gość w czapce i ogromnych słuchawkach, kołysząc się na krześle i jednocześnie pisząc coś na swoim macu. Drugi facet, agresywnie wychylony w przód, miał twarz wykrzywioną gniewem i również pisał na macu, ale walił w klawisze z energią godną perkusisty, przez co wydawało mi się, że może właśnie wrzeszczeć na kogoś na czacie, a jeśli nie na kogoś, to do kogoś na czyjś temat – niewykluczone, że na mój. Widziałem też młodą brunetkę w zbyt dużych okularach i z fryzurą na boba. Zakreślała na żółto fragmenty książki w miękkiej oprawie. Tak, nie było wątpliwości: wszyscy wiedzieli, jaka jest moja sytuacja, i pragnęli tylko, żebym wyszedł. Widać to było po tym, że zerkali na mnie, kiedy ja akurat nie zerkałem na nich, choć nie mogłem być tego pewien, bo nie potrafiłem się zmusić, żeby dłużej skupiać na nich wzrok, przerażony, że poślą mi spojrzenie pełne odrazy. Myślałem o tym wszystkim coraz intensywniej, aż całkiem zgubiłem się we własnym mózgu i najwyraźniej przestałem panować nad wzrokiem, bo kiedy oprzytomniałem, pojąłem, że wciąż patrzę na kobietę z książką, a ona na mnie, dostrzegła bowiem mój natarczywy wzrok i zapewne wzięła mnie za zboczeńca. A przecież wcale jej nie obczajałem! Przeciwnie, wcześniej specjalnie starałem się nie patrzeć w jej stronę, bo rzeczywiście wydała mi się atrakcyjna, zmartwiłem się więc, że będę wyglądał na szczerze zainteresowanego, czym niechcący przyprawię dziewczynę o gęsią skórkę. Chyba jednak mi nie wyszło, pomyślałem, uderzając się pięścią w udo i patrząc, jak chwyta torebkę, wstaje od stolika i rusza w moją stronę. Rozpaczliwie próbowałem znaleźć usprawiedliwienie dla mojego nieumyślnie natrętnego spojrzenia, więc zacząłem szybko ją szkicować w nadziei, że pokażę jej rysunek i przeproszę, mówiąc przy tym coś o „inspiracji”. Jeśli mój plan wydaje się męczący i przesadnie skomplikowany, to dlatego, że właśnie taki był – ta konstatacja towarzyszyła mi, gdy dziewczyna podeszła bliżej, niczym kara chłosty w ludzkiej postaci, ubrana cała na czarno, ale nie w stylu gotyckim czy typowo nowojorskim, lecz zgodnie ze specyficzną koncepcją estetycznego minimalizmu, którą potrafiłem już wtedy wyczuć, a która zawierała się w słowach: „Jestem wykończona”.
            – Przyszedłeś na spotkanie z osobą o imieniu Annie? Wstałem, uścisnąłem jej dłoń i potrząsnąłem nią odrobinę mocniej, niż zamierzałem.
             –Przepraszam. Nie wiedziałem, że ty to ty. Wypatrywałem kogoś bardziej komputerowego. Cofnęła się i zmrużyła oczy.
            – A jak konkretnie wygląda ktoś komputerowy? Chciałem powiedzieć, że nie tak ładnie, ale się powstrzymałem.
            – Wychodzi na to, że nie wiem. – Zagapiłem się na swoje buty, które chętnie wykorzystałbym, żeby sprzedać sobie kopa w łeb.
            – No tak. Cóż, na spotkanie przeznaczyłam godzinę, więc nadal mamy sporo czasu, jeśli to dla ciebie okej. – Zaoferowała, że kupi nam coś do picia na koszt firmy, i oświadczyła, że zamierza wziąć cortado, więc poprosiłem to samo i opadłem z powrotem na krzesło.
            Po chwili wróciła z kawą. Zanim usiadła, zapytała, czy podpisałem klauzulę poufności, a następnie zaczęła opisywać swoją firmę oraz jej cele z pewnością siebie, która mnie fascynowała, choć każde kolejne słowo napawało mnie również coraz większym lękiem.
            – Twój kontrakt zakładałby wykonanie jakichś dwustu portretów – powiedziała w pewnym momencie. – Byłyby to portrety dwadzieściorga różnych modeli i modelek, z których wizerunków jesteśmy w stanie, jak sądzimy, skomponować niemal każdą twarz. Naszym celem nie jest tworzenie faksymiliów, bo wiemy, że dolina niesamowitości stanowi realny problem, i właśnie dlatego, w przeciwieństwie do konkurencji, stawiamy na mniej konkretny efekt, nadal realistyczny, ale w swej ogólności bardziej figuratywny, tworzony w stylu umożliwiającym uwypuklenie dynamicznych, analogowych cech dzieła, takich jak tekstura czy ślady pociągnięć pędzla. Jakby postimpresjonizm. Rozważamy też nagranie filmu, żeby uwiecznić proces malowania każdego portretu, o ile uznamy, że jest w tym wart uwagi potencjał kinetyczny, choć dopiero szukamy dla takiego materiału możliwych zastosowań. Optymalnie byłoby, gdybyś przygotował wszystko na Q4, choć wiem, że będzie crunch, bo Q2 zaraz się skończy. Ale w tej kwestii możemy być w miarę elastyczni.
            Chciałem udawać, że zrozumiałem, co do mnie powiedziała i muszę to sobie porządnie przemyśleć, ale szybko wyznałem prawdę:
            – Nie dam rady. Przepraszam, jeśli mój przyjaciel wprowadził was w błąd, ale dwieście portretów? Nie ma mowy. Musicie znaleźć kogoś innego. I jeszcze nagrywanie… Mnie nie można filmować. Sączyła w milczeniu cortado, wznosząc między nami potężną zaporę ciszy, która jej zdawała się nie przeszkadzać, a mnie zmuszała do wiercenia się na krześle z poczuciem, że powinienem dalej się tłumaczyć.
            –Boję się, że tak czasochłonne zlecenie uniemożliwi mi pracę nad bieżącymi projektami – dodałem, choć nie miałem zbyt wielu bieżących projektów, ot, kilka płócien na sztalugach, z którymi nie byłem w stanie nic zrobić, bo wciąż nie odkryłem ich znaczenia. Brązowe włosy Annie połyskiwały jak liście kasztanowców, które rosły w ogródku mojego domu rodzinnego.
            – Nie ma sprawy – powiedziała wreszcie i rozluźniła ramiona. – Doceniam twoją szczerość. Właściwie każdy, komu proponujemy współpracę, twierdzi, że jest w stanie zrobić wszystko. A już na pewno każdy mężczyzna. Dzięki, że zaoszczędziłeś mi problemów.
            A potem uśmiechnęła się po raz pierwszy, krótko, ale szczerze, i poczułem, że wznosi się we mnie fala ciepła – coś, czego nie doświadczyłem jeszcze nigdy wcześniej; między płucami poczułem żar, jakby rozbłysnął tam płomyk zapalający gaz w piecu. Następnie sięgnęła po torebkę i się rozejrzała, jakby zamierzała już wyjść, ale ponieważ chciałem, żeby jeszcze ze mną została, zapytałem, jak to jest pracować w branży technologicznej. Czy jej biuro to wielka otwarta przestrzeń pełna długich stołów i bufetów i tak dalej? I gości w bluzach z kapturem na suwak?

Osoby zainteresowane przedrukiem tego lub innego fragmentu książki prosimy o kontakt z działem promocji: julita@czarne.com.pl.