Znakomite reportaże Lidii Ostałowskiej po dwudziestu latach od pierwszego wydania wciąż nie tracą aktualności. Niestety. Mimo upływu lat, zaangażowania zarówno prywatnych, jak i międzynarodowych organizacji sytuacja Romów wciąż pozostaje zła, nierzadko zmieniła się na gorsze. Żadne z postkomunistycznych państw nie wypracowało dobrego modelu współistnienia z mniejszością romską, która – na co dzień niewidoczna – przypomina o sobie niemal wyłącznie w nagłówkach alarmujących newsów.
Cygan to Cygan pokazuje złożoność środowiska romskiego, na którą nakładają się mentalność gadziów i tożsamość narodowa państw, w których żyją Limalo, Marika, Ziutek, Badzio, Romek i wielu innych, z paszportem polskim, bułgarskim, serbskim, węgierskim...
Od pierwszego wydania zbioru „Cygan to Cygan” minęło wiele lat. W naszej części Europy sporo się zmieniło. Należymy do społeczności, dla której liczą się prawa człowieka. We wspólnej, pełnej zgiełku przestrzeni publicznej coraz wyraźniej przebija się głos, że to nie my – gadziowie – mamy zadecydować o przyszłości Romów. Sami rozstrzygną, jak łączyć nowoczesność i tradycję.
Dajmy im miejsce.
Jakże niezwykły jest świat Cyganów, o którym tak przejmująco opowiada Lidia Ostałowska! Ileż tu przewija się losów najdziwniejszych, ileż zdumiewających historii. Te świetne, napisane z pasją i humanizmem reportaże odsłaniają zagadkową i fascynującą rzeczywistość, w którą książka Ostałowskiej wciąga od pierwszej strony.
Szczerze Państwu polecam niezmiernie ciekawą książkę Lidii Ostałowskiej „Cygan to Cygan”. Impresje dotyczące tajemniczego narodu, jego trudnej i tragicznej historii warte są przeczytania.
Cyganów kojarzymy przede wszystkim z problemami socjalnymi i ekonomicznymi. Patrzymy na nich jak na niezintegrowanych ze społeczeństwem outsiderów, jak na niechcianych pariasów. Bardzo rzadko natomiast zauważamy w nich ludzi, współobywateli. Lidia Ostałowska w swojej książce opowiada o ludziach, o ich marzeniach, potrzebach i tragediach. Opowiada o tym niezwykle subtelnie, bez fałszywej sentymentalności, nie uderzając przy tym ani razu w niewłaściwy ton. Mistrzowskie dzieło.
Reportaże Ostałowskiej, jak zwykle dają do myślenia, zmuszają do spojrzenia szerzej i głębiej a przy tym nie odzierają Cyganów z tej fascynującej otoczki inności, która działa na wyobraźnię.
Dobrze napisana, inteligentna książka, która skazuje mnie na dalsze trwanie w sprzecznościach. I na przemian tych bohaterów lubię, szanuję, mam ochotę udusić, gardzę nimi, wzruszają mnie, chcę się o nich bić i iść z transparentem pod Sejm. Pocieszające jedynie jest to, że pewnie Cyganie są tak samo bezradni wobec mnie, jak ja wobec nich.
„Cygan to Cygan” to wartościowa lektura. Otwiera oczy na problem tolerancji wobec Romów. Bo jakąś społeczność można nie tylko tolerować, ale można również starać się ją zrozumieć i z nią żyć. Szkoda, że łatwiej jest nienawidzić. Jedno jest pewne – Cygan umie się zasymilować.
Po Ostałowską warto sięgnąć. Jej reportaże to kolejna, całkiem niezła lekcja pokory dla nas wybitnie „nieomylnych” Europejczyków a poza tym to nieprzeciętne doświadczenie obcowania z tekstem naprawdę niebagatelnym.
Ostałowska pokazuje to, czego od stuleci nie chcieliśmy w Europie widzieć. Cygan to człowiek, który ma swój kodeks, wartości, zwyczaje i uczucia, a ponadto różni się znacznie od innych Cyganów i ma wiele do powiedzenia.
... „Cygan to Cygan” to bardzo ciekawa pozycja, której największą zaletą jest to, że nie upraszcza, a przy tym stroni od tanich morałów i paternalizmu wobec opisywanych ludzi.
