Wszyscy jesteśmy cyborgami

Jak internet zmienił Polskę

Nazywam się Michał Radomił Wiśniewski, ale nie zawsze byłem znany jako Michał Radomił Wiśniewski. Przez pierwsze dwadzieścia lat życia wystarczało, że się przedstawiałem jako Michał Wiśniewski; najbliższy znany mi Michał Wiśniewski, zresztą mój kuzyn, mieszkał trzysta kilometrów dalej. Pod koniec lat dziewięćdziesiątych zacząłem a) używać internetu b) pisać o anime do magazynu „Kawaii”. „Kawaii” kulturowo wywodziło się z pism o grach komputerowych, gdzie panowały luzacka atmosfera i zwyczaj podpisywania się pseudonimami. Wzięło się to chyba jeszcze z „Bajtka”, gdzie „poważne” artykuły o komputerach znakowano nazwiskami, a te niepoważne, o grach – ksywkami. Zacząłem więc używać – w „Kawaii” i w sieci – nicka. Znało mnie mnóstwo ludzi, ale mało który z nich wiedział, jak się naprawdę nazywam (i jak wyglądam). Byłem ciągiem liter podpisanych „Shinno Michio”.

Potem trafiłem do usenetu, który był poważnym miejscem, gdzie poważni ludzie – dziennikarze, pisarki, doktoranci – dyskutowali o poważnych sprawach (czyli o Łowcy androidów i aborcji, a nie Czarodziejce z Księżyca i Pokémonie). Wielu z nich używało prawdziwych nazwisk, więc, żeby poczuć się poważniej, zacząłem podpisywać się nazwiskiem – i używać obu imion, żeby nie było wątpliwości, że chodzi właśnie o mnie. Było to zresztą bardzo szczęśliwe posunięcie – rok później eksplodowała kariera Ich Troje z charyzmatycznym i kontrowersyjnym liderem Michałem Wiśniewskim (wyszukiwarka Empiku myli nas do dziś).

Oddałem więc anonimowość za ułudę bycia poważanym. Potem – pisząc bloga – budowałem już swoją markę. Oczywiście do tego, jak pokazywał przykład choćby blogera Kominka, który przemianował się później na influencera i coacha Jasona Hunta (chciałbym to zmyślać), prawdziwe nazwisko do budowy „brandu” nie jest wcale potrzebne. Wręcz przeciwnie, może przeszkadzać w prowadzeniu działalności, jeśli się na przykład pisze o polityce, jednocześnie będąc uwikłanym w lokalne zależności. Albo jeśli się jest sygnalistą. Albo pisze o sprawach związanych z mniejszościami seksualnymi. Powodów, żeby zachować anonimowość, jest bez liku.

Anonimowy internet jest – lub raczej był – piękną utopią. Miejscem, gdzie – jak w cyberpunkowych fantazjach – liczyć się będzie tylko duch, nie ciało. W usenecie nikogo nie interesował ani wiek, ani płeć. Teoretycznie. Na początku mojej sieciowej działalności żyłem więc złudzeniem o końcu generacji. Publicyści i prasowi socjologowie co chwila próbowali zdefiniować nowe pokolenie. Od pomysłów niemądrych (kto dziś pamięta pokolenie Frugo?) po ciekawe (manifest Generacja Nic Kuby Wandachowicza), a ja zupełnie nie odnajdywałem siebie w tych opisach. Miałem wrażenie, że w 1989 roku naprawdę skończyła się historia: nie było już przełomowych wydarzeń, więc nie było wokół czego budować generacyjnej tożsamości. Dla Polaków ataki na World Trade Center z 11 września nie były takim wydarzeniem jak wprowadzenie stanu wojennego czy transformacja ustrojowa, a chociaż ich konsekwencje znacząco wpłynęły na świat i na nasz kraj, to była to raczej pełzająca przemiana w tle – to, co stało na widoku, wydarzyło się w telewizji i szybko okazało się kupką internetowych memów.

 Nastąpił koniec generacji. Wszyscy byliśmy pokoleniem otaku, technicznymi fetyszystami. Ostatnim pokoleniem. Czułem, że w tym pięknie anonimowym internecie, którego struktura oparta była o fetysze, czyli przedmioty kultu i zainteresowań (jaskrawo reprezentowane przez usenetowe grupy dyskusyjne), przeżycie pokoleniowe przestało być związane z metryką.

Nie liczyło się to, co się robiło w 1987 roku, ale że słuchało się punka w wieku jedenastu lat. Albo że w młodości miało się romans z Gwiezdnymi wojnami. Doświadczeniem pokoleniowym nie było zburzenie muru berlińskiego, tylko zniszczenie Gwiazdy Śmierci przez Luke’a Skywalkera. Swobodny dostęp do kultury sprawił, że daty przestały mieć znaczenie. Zresztą nie tylko kultury – znałem przecież urodzonych po 1989 roku fanów polityki, którzy wciąż żyli podziałami ze stanu wojennego, jakby sami zbierali lanie od zomowców). Nieważna jest historia świata, ważna jest twoja historia. Tak sobie myślałem piętnaście lat temu, zanim przyszły sieci społecznościowe, Facebook i Nasza Klasa, które odbudowały konserwatywne hierarchie. Nie wyrugowały fetyszy, ale zmieniły grawitację: teraz w centrum znajdowało się ja.

Osoby zainteresowane przedrukiem tego lub innego fragmentu książki prosimy o kontakt z działem promocji: zofia@czarne.com.pl.