Wizja świata

Opowiadania wybrane

Ten Czechow podszyty jest Kafką, a spokojne, nudne życie suburbiów Wschodniego Wybrzeża przerywają zdarzenia czasem zgoła fantastyczne. […] Realizm miesza się w tej świetnej prozie z groteską i logiką snu.

Skarb odkryty po latach […]. Zachwyt nad Cheeverem pojawił się natychmiast, gdy tylko zagłębiłem się w lekturę „Wizji świata”.

[Cheever] to piewca chropowatości i dziwactw, siewca pesymizmu, kronikarz małych historii. Mistrz Philip Roth nazwał go „realistą zaczarowanym” i nie ma w tym przesady, bo Cheever łączył reporterski słuch absolutny ze zdolnością widzenia „sunącego się po ziemi smoczego ogona”.

John Cheever, choć sławę zdobył dzięki powieściom, pisał także znakomite opowiadania w starym dobrym stylu amerykańskich opowiadań „magazynowych”, które miały pokazywać obyczajowe historyjki z zaskakującą puentą. […] Opowiadania Cheevera z jednej strony spełniają kryteria czasopiśmienniczej konwencji, czyli prezentują scenki z życia klasy średniej, a z drugiej – jest w nich zawsze jakaś „przewrotka”, która budzi u czytelnika niepokój, czy rzeczywiście to, co widzi nie ma jakiegoś niepojącego podtekstu, czy nie prowadzi do zachowań odbiegających od normy.

Zbiór – świetnie przełożony przez Krzysztofa Majera – zawiera w zasadzie crème de la crème krótkich próz Cheevera […]. Zawartość „Wizji świata” wystarczy, by Cheever przypomniał nam, jak wytrawnym był pisarzem – oraz ile potrafił wycisnąć z dosyć spetryfikowanej już wówczas formy popularnego, czasopiśmiennego opowiadania, przeznaczonego dla masowego czytelnika. […] Cheever był prozaikiem fenomenalnie czułym, mądrym i samoświadomym.

Pro­za Che­eve­ra potra­fi uwieść, jest świet­nie napi­sa­na, czę­sto dow­cip­na. Są to opo­wia­da­nia naj­wyż­szej pró­by, bo nar­ra­cja każ­do­ra­zo­wo wsy­sa w świat tych przed­mieść, a nie­mal w każ­dej histo­rii kry­je się jakieś zwy­czaj­ne sza­leń­stwo zwy­kłych ludzi.

Wybitne opowiadania o czasach, gdy konsumpcjonizm był czymś nie tylko ekscytującym, lecz także w pewnym sensie czystym.

Cheever bowiem jak nikt inny – z humorem, a zarazem – pesymizmem, potrafi sportretować paradoksy ludzkiego istnienia. Nudę, rozpacz okrasza humorem, a w jego opowiadaniach życie to nierozerwalne połączenie cierpienia i radości.

[Cheeverowi] udało się zrobić coś, co wydaje się niemożliwe – w formule literatury popularnej stworzyć sztukę najwyższej klasy i taką, która jest trudna i bolesna dla czytelnika. Jest to ekstraklasa amerykańskiej literatury, są to opowiadania, uważane przez wielu za wzorzec opowiadania literackiego […].

Ten tom mnie zachwycił […]. W tych tekstach dominują trzy problemy, które się ze sobą splatają – problem samotności, niezwykłości i alkoholu. […] Proszę czytać i rozmyślać, bo to są teksty do głębokiej refleksji i analizy.

heever odziera z „ładności” szeregi wypielęgnowanych domów obsadzonych kwiatami, z wypielęgnowanymi trawnikami, w których mieszkają wypielęgnowani ludzie z wypielęgnowanymi dziećmi. Szesnaście opowiadań i w każdym jakieś rozczarowanie. […] Cały blichtr spokojnych, pięknych i zadbanych przedmieść zamieszkałych przez szczęśliwych i spełnionych ludzi jest jedynie ułudą, która niezwykle łatwo może zmienić się w koszmar. Przykłady? W każdym z owych kilkunastu tekstów mamy do czynienia ze zdzieraniem masek. Masek dobrego męża, spełnionej żony, szczęśliwego małżeństwa, uroczych i utalentowanych dzieci, sukcesów zawodowych, przyjaźni i intratnej w pracy czy bezpieczeństwa finansowego.

Nie znalazłem tu opowiadania, które byłoby gorsze od poprzedniego. Każde to majstersztyk, celnie punktuje codzienne życie i „zdobycze” amerykańskiej klasy średniej.

Czytasz i przepadasz.

Opowiadania Johna Cheevera to póki co chyba najjaśniejszy punkt Opowiadań Amerykańskich. Gorzkie, groteskowe i może tylko odrobinę wyolbrzymione. Należy jednak pamiętać, że celem autora jest pokazanie czegoś ważnego, więc pewna przesada jest konieczna. Wtedy po prostu widać najlepiej.

Opowiadania Johna Cheevera to lektura pasjonująca. […] Cheever jest nie tylko przenikliwym obserwatorem i psychologiem, ale ma upodobanie do żartów, tworząc komediodramatyczne minuatury z życia mieszkańców suburbiów.

Portretując amerykańskie suburbia połowy ubiegłego stulecia, z naznaczającymi życie ich mieszkańców i mieszkanek obfitością i jałowością, Cheever nie tworzy jedynie obrazu pewnej grupy społecznej w określonym momencie historycznym, satyrycznego i smutnego zarazem. Kreśli bowiem panoramę uniwersalnych ludzkich lęków i niepewności […].

Czarny humor i absurd nieustannie ubarwiają te satyryczne kroniki życia na przedmieściach, wzbogacając je o egzystencjalny lęk. Jako czytelnicy przypominamy w końcu bohaterów pierwszego opowiadania „Olbrzymie radio”, którzy przez źle ustawiony odbiornik mogli podsłuchiwać sąsiadów. Gorąco polecam.

Cheever w kafkowskiej manierze – lecz bez tej złożonej brutalności autora „Zamku” – pokazał świat spokojnych przedmieść, opanowany przez ten skradający się bezszelestnie egzystencjalny chaos.

Sławiąca uroki podmiejskiego życia proza przenosi czytelnika w lata czterdzieste i pięćdziesiąte, głównie na nowojorskie przedmieścia. Zachłyśnięcie się konsumpcjonizmem klasy średniej jest tu odmalowane ze złośliwą ironią […]. Nie trzeba nikogo przekonywać, że seria Opowiadań Amerykańskich to gwarancja jakości z najwyższej półki.

Podobno talent talent pisarza najpełniej objawia się w opowiadaniach. Twórczość tych dwóch [Cheevera i Setza] jest na to niepodważalnym dowodem.