Praca sezonowa

Miesiąc w Amazonie

Heike Geißler

Praca sezonowa

Miesiąc w Amazonie

fragment

A więc ma pani pracę. Bardzo to panią uspokaja. Wciąż pani liczy, ile pieniędzy zarobi jako pracownica sezonowa. Stwierdza, że kwota, której może się spodziewać, odpowiada mniej więcej minusowi na koncie. Uznaje pani zatem, że niedługo wyjdzie na zero i będzie mogła zmienić bank. Rzeczywiście chce pani zmienić bank, to już zostało powiedziane, nawiasem mówiąc, ja też wciąż myślę o zmianie, ale jeszcze mi się to nie udało. Pod tym względem jestem jak pani, co oczywiście wynika z tego, że pani tutaj – w znacznym przynajmniej stopniu i tylko hipotetycznie, wie pani, o czym mówię – jest mną. Nie umie się pani obchodzić z pieniędzmi i często myśli o tym, co napisała Gertrude Stein: „Każdy musi teraz naprawdę zdecydować. Czy pieniądze są pieniędzmi, czy też nimi nie są. […] Każdy, kto codziennie z nich żyje, wie, że pieniądze są pieniędzmi, ale ludzie, którzy je przegłosowują, prezydenci i kongres, nie widzą ich w ten sposób, podejmując decyzje. Przypominam sobie [pisze Gertrude Stein], jak mój bratanek, mały wówczas chłopiec, zobaczył na spacerze dużo koni; wrócił do domu i powiedział: tato, widziałem milion koni. Milion, powtórzył ojciec, no nie, trzy, poprawił się bratanek. Powtarzaliśmy to później, gdy ktoś używał liczb, których nie umiał policzyć, nie no, milion albo trzy. To sedno sprawy. Gdy zarabia się pieniądze i codziennie je wydaje, zna się różnicę między milionem a trzema. Jeśli jednak decyduje się o pieniądzach, nie ma różnicy między milionem a trzema. Tak więc każdy musi sam zdecydować, czy pieniądze są pieniędzmi, czy nie”.

            Myśli pani o słowach Stein, ale to nie pomaga. Gdyby ktoś zapytał, co trzeba tymi pieniędzmi zapłacić, zajrzałaby pani w mroczną głębię. Pani pieniądze bardzo są podobne do tych, o których mowa powyżej, zarządzanych przez kongresy i prezydentów, chociaż próbuje pani tymczasem być dokładniejsza i wyobraża sobie monety i banknoty w liczbach widocznych na ekranie komputera, ilustrujących ruchy na koncie. Ale tak się dzieje tylko czasem. Zapomina pani, czym są pieniądze. Prawdopodobnie zresztą pieniądze też już same nie wiedzą, czym właściwie są. W  każdym razie w  swojej radości zapomina pani o miesięcznych wydatkach i wyobraża sobie oczekiwane wynagrodzenie jako część układanki, wielki jak głaz element pasujący dokładnie do wielkiej luki na pani koncie. Wówczas konto byłoby kompletne, wykończone, a pani mogłaby je oglądać jak puzzle ułożone z tysiąca pięciuset części. Być może motyw nie za bardzo by się pani podobał, ale zawsze można poszukać nowej układanki, czyli konta z pieniędzmi, albo zająć się po prostu innymi rzeczami. Czasem jednak chciałaby pani wypisać rachunek za czynności, za które nie wypisuje się rachunków. Czasem chce pani policzyć wszystko i nie zna umiaru. Jeszcze do tego wrócimy, bo koniec pracy na przykład, pani codziennej pracy sezonowej, nie jest tak jednoznaczny, jak można by się spodziewać, będzie się pani zdawało, że wciąż jeszcze nie nadszedł. Praca zmieni stan skupienia ze stałego na gazowy i dlatego, gdy zostanie zakończona, będzie wciskać się pani do nosa i w pani krążyć.

 

A więc jest pani w drodze na szkolenie, za udział w którym nie należą się pieniądze. Oczywiście, że powinna je pani dostać. Gdy zbliża się pani do firmy, słyszy w swoim wnętrzu cichutkie utyskiwanie, ale tu nikt nie będzie wysłuchiwał od pani i jej podobnych, że za szkolenia należy się wynagrodzenie, nikt nie powie: Zgadza się! Po prostu o tym zapomnieliśmy. Natychmiast naprawimy nasz błąd.

 

Wszystkie swoje oczekiwania względem firmy musiałaby pani uświadomić klientom, zjednać ich sobie, żeby zapłacili za szkolenie. Ale niech pani do nich dotrze w takim krótkim czasie!

            Poza tym siedemdziesiąt pięć procent z nich, słysząc takie żądanie, z całą pewnością odparłoby: A to niby dlaczego? Za moje szkolenie też nikt nie zapłacił.

 

Tak czy owak siedzi pani w zaciemnionym pomieszczeniu szkoleniowym, w szóstym, przedostatnim rzędzie. Prawie wszystkie krzesła są zajęte. Wokół pani ściśnięci, ubrani na ciemno ludzie w różnym wieku, pod wszystkimi krzesłami foliowe torby. Pani natychmiast swoją rozpakowuje, jest w niej pomarańczowa kamizelka odblaskowa, niebieski długopis, skrobaczka do szyb samochodowych i kolorowe kartki z informacjami ogólnymi. Wkłada pani zawartość z powrotem do torby, która wydaje jej się podróbką plecaka dla pierwszoroczniaków, dostała go pani na rozpoczęcie studiów, a w nim frisbee, pisaki, prezerwatywy.

            Czeka pani, wszyscy czekacie. Niektórzy się znają, inni nawiązują po prostu rozmowę, większość gapi się przed siebie, ludzie zdejmują kurtki, wkładają je, znowu zdejmują. Pani, wyposażona jak na wycieczkę, trzyma w ręce kłódkę do szafki i czeka. A czekać pani nie umie, w ogóle nie potrafi pani czekać, chce wracać do domu albo pójść gdziekolwiek indziej. Dlatego mówię: wprawdzie nikt pani nie zapłaci za to szkolenie, ale może pani spróbować przyjrzeć mu się jak swego rodzaju sztuce teatralnej. Nieszczególnie dobrze napisanej, zrzynającej z rzeczywistości, ale sztuce, a nie szkoleniu; ewentualnie, jeśli o mnie idzie, sztuce szkoleniowej.

 

Ta sztuka nazywa się więc szkoleniem i właśnie się zaczyna.

            Wchodzi wysportowany, muskularny mężczyzna, nic nie mówi i wychodzi. Po kilku sekundach wraca. Przysiada na biurku stojącym między ekranem a pierwszym rzędem krzeseł, krzyżując nogi i ręce, i rozgląda się. Jego schludne sportowe ubranie zapewne rozsiewa zapach płynu do płukania, ale może się pani mylić. Do sali wchodzi także kobieta z jasnofioletowymi pasemkami, staje przed słuchaczami po prawej stronie, pod ścianą, uśmiecha się do mężczyzny. Jest naprawdę gruba, ma na sobie sprany czarny podkoszulek.

            Mężczyzna klaszcze.

            – Zaczynajmy – mówi.

            Kobieta podchodzi do drzwi, zamyka je.

            – Kto się spóźni, będzie musiał wszystkich przeprosić – oznajmia, zwrócona bokiem do słuchaczy.

            Mężczyzna opuścił swobodnie ręce; może dlatego, że są tak muskularne, nie przeszkadzają mu, nie jest zdenerwowany, nie szuka dla nich miejsca.

            – Mam na imię Robert – przedstawia się. Mówi z lekkim amerykańskim akcentem. – Studiuję ekonomię na uniwersytecie w Lipsku, jestem ekonomistą sportu. Aktualnie odbywam praktykę w Amazonie. – Robi mały krok do przodu. – Teraz chciałbym przedstawić ciebie – zwraca się do stojącej z boku kobiety. – To jest Sandy, stara wyjadaczka, chociaż jeszcze bardzo młoda. Ile masz lat, Sandy?

            – Trzydzieści – odpowiada kobieta.

            – Jest tu zatrudniona – ciągnie Robert – odkąd powstał magazyn wysyłkowy. Sandy pracuje w wysyłkach, powinniście to zobaczyć. Jej ręce poruszają się niezwykle szybko. Wygląda jak jedno z tych hinduskich bóstw o wielu ramionach. – Sandy się śmieje. – Jak zauważyliście, mówimy tu sobie po imieniu. Jesteśmy firmą międzynarodową, która jednak, to wszyscy wiecie, wywodzi się z Ameryki. A Amerykanie nie używają form pan, pani. My też nie. Mówimy sobie po imieniu wszyscy, od samej góry do samego dołu. Tak się przyjęło. Co będziemy dzisiaj robić? – Rozgląda się, ale nie oczekuje odpowiedzi. – Zgadza się, będziemy się szkolić. Mamy dużo roboty.

            Znów klaszcze.

            Schylając się nad komputerem, żeby włączyć prezentację, dodaje, że gra półprofesjonalnie w rugby, grał już w Ameryce. Jako sportowiec wszystko bierze na sportowo.

            – A zatem – mówi – kto nie trzyma się zasad, musi robić pompki. Ameryka jest wspaniała, ale Lipsk też. Tu, w Amazonie, myślimy: każdy dzień jest jak pierwszy dzień. Musicie to zapamiętać. To dobra okazja, żeby zapamiętać te słowa, wejść do firmy, awansować. Jeszcze są stanowiska do obsadzenia, firma jest jeszcze młoda, rozwija się, ale między nami: każdy wie, że nic nie może rosnąć wiecznie. Wprawdzie jest jeszcze wiele możliwości, ale kiedyś być może to się zmieni. A więc wykorzystajcie szansę. Macie ją teraz, zrobiliście już pierwszy dobry krok, przychodząc tu.

 

Śmiechy. Robert włącza rzutnik. Widać stronę www Amazona.

            – Jak też ona wygląda? – pyta.

            Nikt nie odpowiada. Odnosi pani wrażenie, że nie zrozumiała pytania.

            – Halo! – woła Robert. – Przecież wiecie, pompki. A więc jak wygląda ta strona? – powtarza pytanie. – Jeśli nikt nic nie powie, będziemy tu siedzieli do północy, nie wiem, jak wy, ale ja mam inne zajęcia.

            – Za piękna to ona nie jest – odzywa się ktoś półgłosem.

            – Ktoś powiedział, że nie jest ładna? – pyta Robert.

            Jakaś kobieta chichoce i podnosi rękę.

            Robert wskazuje na ekran.

            – Bo nic nie powinno odwracać uwagi, a każdy ma znaleźć wszystko od razu. Także babcia ma znaleźć wszystko od razu. Babcia jest szczególnie ważna, bo jeśli nie znajdzie od razu żwirku dla kota, to zamknie komputer, położy na nim serwetkę, postawi kwiatki, i to by było na tyle. A ponieważ, przyznaję, zależy nam na pieniądzach babci, ta strona wygląda tak, żeby babcia wszystko zrozumiała.

            Robert wychodzi na środek sali, rzut strony Amazona układa się na jego twarzy, sięga do pasa. Robert zakłada ręce na piersi.

            – Jak to zwykle wygląda? – pyta, po czym odpowiada sam sobie: – Babcia, która chce kupić żwirek, idzie do Rossmanna, przynosi dziesięciokilogramową paczkę do domu, potrzebuje pomocy, żeby ją wnieść po schodach, ale studenci z mieszkania na parterze jeszcze śpią i nie pomogą jej. Więc co robi babcia? Zamawia u nas, a młody, wysportowany kurier przynosi paczkę wprost do mieszkania i wszyscy są szczęśliwi.

            Słuchacze się śmieją. Śmieje się stojąca z boku Sandy. Gdyby rzeczywiście była aktorką, musiałaby jeszcze poćwiczyć to stanie, żeby nie wyglądać nieporadnie albo jak ktoś zbędny. Pani jako ja widzi przed sobą nie sprawnego kuriera, lecz starą doręczycielkę z Hermesa, która dzień w dzień do dziewiętnastej rozwozi paczki swoim równie starym fordem escortem. Ubrana w szeroką spódnicę, mogłaby uchodzić za zielarkę, już dawno osiągnęła wiek emerytalny i jest w stanie wspiąć się co najwyżej na trzecie piętro.

 

            – Jak sądzicie – pyta Robert – jaka była największa rzecz sprzedana kiedykolwiek przez Amazon?        Sandy wzrusza ramionami.

            – Kawałek księżyca – odpowiada.

            – Prawie – koryguje ją Robert. – Wtedy jeszcze nie można go było kupić, ale to się zmieni. – Robi pauzę i rozgląda się powoli po sali. Patrzy nieco nad głowami słuchaczy, sprawia jednak wrażenie, jakby taksował wzrokiem każdego z osobna. – Nie, potrzebny wam kurs podstawowy. – Odsuwa się na bok i wskazuje widoczne na ekranie drzwi ułożone na koziołkach. – Już je znacie?

            Nikt nie reaguje, ale pani oczywiście widziała te drzwi. Siedziała pani naprzeciw zrobionego z  nich stołu, czekając na początek testu, i  myślała o  tym, jaki to nędzny mebel. Nie zgłasza się pani, nie chce albo nie jest w stanie podnieść ręki. Oczywiście jest pani zwolniona z  wszelkiego uczestnictwa, to przecież sztuka teatralna, a ja mówię też, że na tym szkoleniu niczego się pani nie nauczy, że wszystko, co potrzebne, zostanie pani wytłumaczone w ciągu dwóch następnych dni w hali wysyłkowej. Bo będzie pani miała u boku tak zwanego co-workera, Normana, muskularnego jak Robert. Spośród pięciorga nowicjuszy to panią będzie najbardziej lubił. Będzie się koncentrował na gumce do włosów z dwoma czerwonymi kulkami i będzie nazywał panią dziewczyną z wiśniami. Nie od razu zorientuje się pani, co to znaczy i że to ją ma na myśli. Dowie się pani tego, gdy na pytanie, dlaczego trzeba coś robić tak, jak mówi Norman, a nie tak, jak po pierwsze jest napisane w wytycznych, a po drugie byłoby o wiele łatwiej, dostanie pani odpowiedź, że bez okularów o grubych szkłach wyglądałaby pani o wiele lepiej.

 

A więc delektuje się pani szkoleniem, zakłada jednak, że podczas pracy nie da się uniknąć zaczepek i komentarzy. Jest pani, można to powiedzieć uprzedzająco i uzupełniająco, pozycją na liście, z piersiami, kucykiem i okularami.

 

Podczas gdy pani rozważa aktywny udział w szkoleniu, mając ochotę stawić czoło nudzie i irytacji wywołanej odzywkami Roberta przez nagłe i przede wszystkim niezatrzymywalne zaangażowanie, poprzez przechwycenie tej imprezy, a potem natychmiastowe jej zakończenie, prowadzący tłumaczy, że te drzwi, to biurko z drzwi przypomina, że klient jest królem.

            – Jeff Bezos – opowiada Robert – myślał w ten sposób: Czy dla klienta ważne jest, że mam mahoniowe biurko, czy też, żeby dostał to, co chce kupić w dobrej cenie? Czy klient chce, żebyśmy siedzieli tu na wygodnych kanapach? Chce finansować nam eleganckie biura? Właśnie. Klient chce dostać swój towar.

 

W tym momencie miałaby pani ochotę zaprotestować, powiedzieć: Ja też jestem klientką tej firmy i ucieszyłabym się, gdybym mogła siedzieć teraz wygodniej. Myślę, że firmę byłoby stać na zaproponowanie nam wygodniejszych krzeseł bez generowania wyższych cen dla klienta. Ale tego nie mówi, bo jest mną, a to znaczy, że jest pani nieśmiała i absolutnie nie może otworzyć ust.

 

Robert przesuwa się w bok, ustępując pola Sandy.

 

            – Teraz już wiecie, czego chce klient – mówi Sandy. – A czego chce Amazon?

Milczenie.

            – Pompki! – woła Robert.

            Śmiechy.

            – Amazon chce, żeby ludzie byli zdrowi nie tylko, gdy tu pracują, ale także po zakończonej przygodzie z firmą – wyjaśnia Sandy. – No już – ponagla. – Teraz trochę ruchu.

Wszyscy wstają, opuszczają salę, Sandy zamyka ją na klucz. Czuje się pani tak, jakby znalazła się w grupie dzieci, które najwyraźniej nagle wydoroślały. Niezgrabne i zdezorientowane. Sandy przepycha się i maszeruje do pobliskiego, znanego już pani pomieszczenia testowego.

            – Macie przestudiować tablicę z zasadami bezpieczeństwa. Musicie je znać – oznajmia.

            Usiłuje pani nauczyć się zasad na pamięć, ale głowa nie reaguje. Przygląda się pani wypisanym hasłom i bezskutecznie próbuje podsłuchać rozmowę Sandy z Robertem. Po dziesięciu minutach kobieta prowadzi was z powrotem do sali szkoleniowej, czeka, aż wszyscy usiądą i zapadnie cisza. Na ekranie za jej plecami widnieją zasady.

            Sandy zna je na pamięć, recytuje:

            Nie opuszczać wyznaczonych dróg.

            Podczas jazdy pojazdem korzystać wyłącznie z wyznaczonych skrzyżowań.

            Nosić mocne buty.

            Nie pędzić, nie biegać, wyłącznie chodzić.

            Nie nosić obszernych ubrań.

            W ciepłe dni wolno wkładać spodnie do kolan.

            – Kobiety – wtrąca Robert – obowiązuje jeszcze jedna zasada: nie nosić niczego, co podnieca mężczyzn do tego stopnia, że wszystko leci im z rąk.

            Używać poręczy.

            – Kto nie używa poręczy, musi robić pompki – dodaje Robert. – Jeszcze się śmiejecie. Gdy byłem trenerem na kraj, wszyscy musieli robić pompki.

            – W Bad Hersfeld – odzywa się znowu Sandy – jednemu pracownikowi udało się tak potknąć na schodach, że rozbił sobie czoło. Nie używał poręczy. Nie mówimy tego wszystkiego dla zabawy.
            Nie wkładać rąk w elementy transportowe.

            Ukazuje się zdjęcie krwawiącej ręki.

            – Nie wygląda dobrze – krzywi się Sandy, nie odwracając się do ekranu. – To jest ręka pewnego pracownika. Stał przy taśmie. Gdy się zatrzymała wskutek przesunięcia, próbował umieścić ją na właściwym miejscu. Taśma ruszyła. Krzyk był wielki. Tego wypadku można było uniknąć. Większości wypadków można uniknąć.

            Nie wchodzić na palety.

            Pracując z nożem, zawsze używać rękawic odpornych na przecięcie.

            Dźwigać we właściwy sposób.

            Kto nie dźwiga właściwie, szkodzi nie tylko sobie. Dni spędzone na chorobowym szkodzą Amazonowi.

            – Nie mówimy tego wszystkiego dla zabawy  – powtarza Sandy.

            Robert podchodzi do niej, wyglądają jak zgrana para moderatorów, która pożegna teraz publiczność ciepłymi słowami. Dzwoni czyjaś komórka.

            – Dobra wskazówka – podchwytuje szkoleniowiec. – Nie wnosić na halę komórek, aparatów i tym podobnych. Kto wniesie, będzie musiał oddać aparat przy wyjściu. Karta SIM zostanie wyjęta, a komórka zniszczona. A za karę…

            – Pompki – dopowiada mężczyzna z pierwszego rzędu.

            – Wszystkiego dobrego w Amazonie – żegna się Sandy.

            – Pamiętajcie – zwraca uwagę Robert – wszyscy pracowali tu wszędzie. Nawet sam szef robił to, co wy będziecie robić od jutra. Każdy tu wszystko wie, inaczej nie miałoby to sensu, rozumiecie.

 

Tak kończy się krótka sztuka, która nie jest sztuką, płynnie przechodzi w  przerwę, a  po niej nastąpią pierwsze odwiedziny w hali.

 

Wgryza się pani w przyniesioną kanapkę, chodząc tam i z powrotem między salą szkoleniową a przedsionkiem. Dokładnie rzecz biorąc, wszystko tu jest nudne, wczorajsze i banalne, ale to chyba najlepsze przebranie dla pomysłu na udany biznes, który ma przynieść wielkie pieniądze.

 

Robert prowadzi was do szatni, musi pani znaleźć sobie szafkę, schować w niej torbę i kurtkę, a potem zamknąć ją na przyniesioną z domu kłódkę. Musi włożyć kamizelkę odblaskową, która wydaje się za lekka, żeby tak świecić. Cały czas, nieważne, jak wysoko zasunie pani zamek, zsuwa się z ramion.

 

Zaraz wejdzie pani do hali wysyłkowej, przed panią, za panią pracownicy, oni też noszą kamizelki odblaskowe. To jak wędrówka, jak wycieczka w nieznane, ale ta wędrówka rozciągnie się na kilka tygodni i oczywiście zapomni pani, że to wędrówka, zajęta sapaniem i temu podobnymi rzeczami. Ale teraz wędruje pani, szczęśliwa, że wreszcie można się ruszyć, przechodzi przez bramkę bezpieczeństwa, poddaje się oględzinom ochroniarzy. Trzyma pani w ręku klucz do kłódki, ale nic nie pika. Wchodzi pani na metalowe schody kruchej galeryjki nad głowami pracowników.

 

Pod panią wręcz kontemplacyjny krajobraz ruchliwości. Z góry widać niezwykły porządek i strukturę hali. Albo też, można powiedzieć, odstępstwa od porządku i struktury. Krzywo ułożone palety, wywrócone butelki, papier, który wypadł z kartonów na makulaturę, przepełnione kontenery na plastik.

            Idzie pani za plecami poprzednika jak przyczepiona do niewidzialnego sznurka schodami w dół, mija pracowników i wchodzi do hali magazynowej. Stawia pani kroki jak automat, rozgląda się. Na gigantycznych regałach, do których górnej części można sięgnąć wyłącznie przy użyciu podnośnika, miszmasz. Tu spoczywają towary; i rzeczywiście wyglądają, jakby drzemały, jakby były niesprzedawalne, jakby tam, w zakamarkach i szufladach, w przypadkowym sąsiedztwie osiągnęły swój koniec. Z przyjemnością ogląda pani to zakurzone muzeum towarów. Wokół rzeczy na regałach panuje cisza, bo nie ma nikogo, kto by po nie sięgnął i wysłał do klienta. Emanują powagą, są jak kropki na malowidle, na którym nie widać nic zatrważającego, nic maszynowego. Wyglądają jak emerytowani pracownicy światowej firmy. Nie może pani zrozumieć, jak na tych rzeczach po prawej i lewej stronie, na książkach i nośnikach danych, na programie i stronie internetowej można było zbić, i wciąż się zbija, majątek. Nie rozumie pani, dlaczego ten majątek nie może mieć odbicia w hali poniżej, nie może dodać jej trochę komfortu, blasku. I nie tylko nie ma pani pobłażania dla faktu, że coś może powstrzymywać majątek przed popłynięciem w kierunku pracowników, lecz także tego nie rozumie, i oczywiście nie jest to zrozumiałe.

 

Dostaje pani buty robocze, dwa rodzaje, jedne z niebieskim, drugie z pomarańczowym znakowaniem, obie pary z dość dużymi wywietrznikami. Przymierza je pani jak znaleziska, jak buty wygrzebane ze stosu ubrań do oddania. Myśli pani być może to, co ja myślałam wtedy o Nowym Jorku, o Coney Island, gdzie na plaży pod mostem znalazłam buty, strasznie dużo butów. Nie potrafiłam sobie wyobrazić, jak ta góra butów mogła się tam znaleźć i dlaczego w ogóle tam była. Długo przed nią stałam, nie dotknęłam ani jednego buta, chociaż niektóre były bardzo piękne i sprawiały wrażenie nienoszonych. Dopiero wieczorem w hotelowym pokoju uświadomiłam sobie, że góra składała się z samych lewych butów.

 

Pani w  każdym razie wsuwa stopy w  buty robocze, są luźne i sztywne, ale rozchodzi je pani i nie będzie się śmiała, jak teraz, ze swojego przebrania. Sandy popędza, przyszli pracownicy składają kartony po butach na płask, wrzucają je do pojemników na makulaturę i ruszają za nią. Pomarańczowa gąsienica obecnych pracowników, połyskująca na bokach, wypełza radośnie z hali, staje w kolejce przy bramce bezpieczeństwa i pozbywa się kolorów, kończąc pracę.

 

Osoby zainteresowane przedrukiem tego lub innego fragmentu książki prosimy o kontakt z działem promocji: zofia@czarne.com.pl.