Okrzyki pogromowe
Szkice z antropologii historycznej Polski lat 1939?1946
Joanna Tokarska-Bakir, Okrzyki pogromowe. Szkice z antropologii historycznej Polski lat 1939?1946
- Kurier
- 11,79 zł
- paczkomat
- 12,70 zł
- poczta
- 12 zł
- odbiór osobisty (Warszawa)
- 0 zł
- pliki
- 0 zł
W swej najnowszej książce Joanna Tokarska-Bakir opisuje sytuację Żydów ukrywających się po likwidacji gett we wsiach regionu kielecko-sandomierskiego, zwłaszcza stosunek do nich miejscowej ludności chrześcijańskiej oraz partyzantów, zarówno formacji podporządkowanych Armii Krajowej, jak i Armii Ludowej. Istotnym przedłużeniem głównego tematu są dzieje Żydów tego rejonu po zakończeniu wojny, z cezurą pogromu kieleckiego w lipcu 1946, a następnie dzieje pamięci o tych wydarzeniach: porównanie zapisanych relacji, zeznań sądowych bądź wysłuchanych opowieści żydowskich i polskich. Autorka stroni od uogólnień, pokładając nadzieję raczej w studiach dobrze udokumentowanych przypadków. Z nich najbardziej dramatyczne są historie dwóch partyzanckich oddziałów: AL „Świt” i AK „Wybranieckich” – oba bezlitośnie zabijały Żydów zgłaszających się na ochotnika do walki z Niemcami oraz ukrywających się po lasach, niekiedy dokonując egzekucji pod pozorem fikcyjnego wyroku sądu specjalnego za rzekomą współpracę z okupantem. Książka opowiada też dzieje relacji jednego z żołnierzy oddziału „Barabasza”, Ryszarda Maja, którego wstrząsająca opowieść o wykonywanych przez partyzantów egzekucjach Żydów nie została dotąd ujawniona.
„W roku 2008 w zbiorze źródeł do pogromu kieleckiego Arnon Rubin opublikował szkic Notatek do raportu, zapisanych ręką nieznanego oficera MBP. Zanotowano w nim okrzyki, jakie padały ze strony tłumu, zanim wtargnął on do schroniska: `Tam zamordowali dwanaście dzieci naszych!`; `Wy parszywe Żydy, wyście Jezusa Chrystusa na Golgotę prowadzili, teraz was nauczymy!`. Te dwa okrzyki tworzą coś w rodzaju skróconego sylogizmu, jako że zgodnie z legendą o krwi sposób zadawania śmierci porywanym dzieciom miał być powtórzeniem męki Chrystusa”.
Fragment książki
-
„Okrzyki pogromowe” są dziełem porażającym swą grozą, moralnym okrucieństwem opowieści o wojennej partyzantce i powojennych morderstwach. Ale są także kamieniem milowym na drodze, jaką przeszła polska etnografia, która w ciągu najwyżej paru pokoleń z poczciwej wiedzy o obyczajach i strojach ludu przeobraziła się w naukę (zwaną też antropologią), łamiącą najgłębiej ukryte kody kultury i mitu. Etnograf jest dzisiaj jak detektyw, który wysłuchując opowieści uczestników i świadków epoki, dowiaduje się o nich – o ich czynach i o ich myśleniu – rzeczy, jakich oni sami o sobie wiedzieć nie chcą i nie mogą, a jakie zdradza ich język, ich porzekadła, ich modlitwa, ich lęk, ich krzyk. Etnograf, jak historyk, żywi się dzisiaj wszystkim: relacją ustną i odszukaną w archiwum, starożytną legendą i protokołem sądowym. Joanna Tokarska-Bakir jest niezrównanym przewodnikiem po tej krainie rzeczy mglistych.
-
Z entuzjazmem popieram dwukierunkowe podejście autorki – zarówno z punktu widzenia antropologii, jak i historii. W łączeniu historii, socjologii oraz antropologii, może także innych nauk, widzę przyszłość historii. Łączenie jest wręcz konieczne dla naszej dyscypliny – jeśli chce być nauką, a nie rzemiosłem służącym odtwarzaniu rzeczywistości minionej.
-
Książka Joanny Tokarskiej-Bakir dotyka wielu kwestii wypieranych z masowej świadomości – opowiada chociażby o antysemityzmie powszechnym wśród polskich partyzantów. Autorce za szczerość z pewnością dostanie się od niektórych środowisk, zamkniętych na dekonstrukcję rodzimych mitów. A szkoda, bo rzetelna praca antropolożki zasługuje na najwyższy szacunek. Lektura obowiązkowa.
-
Najnowsza książka Joanny Tokarskiej-Bakir jest kolejnym dowodem na to, że w polsko-żydowskiej historii jest wciąż wiele niewyjaśnionych wątków i niezagojonych ran. Zapewne wzbudzi kontrowersje i obudzi w narodzie przymus walki o honor. Mam nadzieję, że przede wszystkim pobudzi do myślenia – tego krytycznego.
-
O sile „Okrzyków pogromowych” świadczy jednak nie perspektywa teoretyczna, ale osobiste historie pochodzące ze źródeł pisanych oraz mówionych. Dokumentacja zebrana w książce przytłacza swym ogromem, a zarazem przeraża treścią w nich zawartą. Autorka obficie cytuje przypadki ukrywania Żydów, które najczęściej kończyły się tragicznie.
Wydanie I
- Seria wydawnicza: Poza serią
- Data publikacji: 24 października 2012
Okładka miękka, foliowana ze skrzydełkami
- Wymiary: 160 mm × 240 mm
- Liczba stron: 400
- ISBN: 978-83-7536-451-4
- Cena okładkowa: 44,90 zł
E-book・Okrzyki pogromowe
- ISBN: 978-83-7536-481-1
- Cena okładkowa: 29,90 zł