Bartosz Żurawiecki, Ojczyzna moralnie czysta. Początki HIV w Polsce
- Kurier
- 11,79 zł
- paczkomat
- 9,99 zł
- poczta
- 10,30 zł
- odbiór osobisty (Warszawa)
- 0 zł
- pliki
- 0 zł
Początki epidemii HIV w Polsce przypominają thriller: pełne napięcia oczekiwanie na pojawianie się „zarazy”, pierwsze przypadki w drugiej połowie lat osiemdziesiątych, a potem gwałtowny rozwój epidemii i brutalna reakcja społeczeństwa na zakażonych.
Chorobę kojarzono ze środowiskiem homoseksualnych mężczyzn i narkomanów. Dla PRL-owskich władz były to wygodne cele ataku. To sprawa „zgniłego Zachodu”, dotyczy jedynie podejrzanych mniejszości, „nasza ojczyzna jest w zasadzie moralnie czysta” – pisano.
Po przełomie ustrojowym stygmatyzacja nadal obowiązywała, choć tym razem ufundowana na katolickiej normie obyczajowej. W myśl zasady „sami sobie winni” pielęgnowano ideał wstrzemięźliwości, który miał być rozwiązaniem problemu.
To wielowymiarowy reportaż, który opisuje epidemię w historycznym ujęciu, nie stroniąc jednocześnie od głębokiej refleksji nad tym, jak Polska zareagowała na kryzys. Na książkę składają się poruszające opowieści chorych, ich bliskich, relacje lekarzy i osób zaangażowanych w pomoc tym, od których większość się odwróciła. Ojczyzna moralnie czysta to wnikliwa analiza zjawiska masowej histerii i uniwersalna opowieść o zbiorowym wyparciu śmiertelnie poważnego problemu.
-
Co to za ojczyzna, która w imię „moralnej czystości” wyklucza i stygmatyzuje zakażonych HIV? Żurawiecki opisuje ważny okres z historii polskiego piekła. Wierzę, że dzięki tej książce można spojrzeć inaczej nie tylko na to, co było wtedy, ale też na to, co dzieje się dzisiaj.
-
Jak to się stało, że ta historia nie obrosła w Polsce legendą, portretami w czarnych ramkach, wyciskającymi łzy opowieściami o solidarności i aktywizmie? Widocznie nie budziła wystarczających emocji albo budziła nie te, które sprzyjają legendom. […] „Ojczyzna moralnie czysta. Początki HIV w Polsce” to zatem porządnie opowiedziana historia, której dotąd nie było – bo jak pisze autor – wydawać by się mogło, że temat jest marginalny i mało efektowny.
-
O braku wiedzy, z którego bierze się strach. O strachu, z którego rodzi się nietolerancja. O nagonce na gejów, wykluczeniu i braku dialogu. O rozpaczy i nadziei.
Brzmi jak historia współczesna? Nie, to reportaż […] o początkach HIV w Polsce, czyli w połowie lat 80-tych i nieco później. Bardzo wciągnęła mnie ta książka.
-
Reportaż Żurawieckiego to dobra okazja, by przypomnieć sobie, jak jeszcze niedawno wyglądała Polska, i jak wiele opisanych w kontekście początków epidemii AIDS praktyk wpisanych jest w uniwersalne reakcje w stosunku do tego, co inne, obce i nieznane. Jednocześnie warto zaznaczyć, że książka ta wpisuje się w dostrzegalny dzisiaj na świecie nurt powracania do czasów, które wówczas z racji dynamiki wydarzeń nie mogły być dobrze opisane. To nurt ważny i potrzebny, a publikacja Bartosza Żurawieckiego jest świetnym uzupełnieniem historii początków epidemii AIDS z perspektywy polskiej.
-
Rozdziały są uporządkowane chronologicznie - najpierw dostajemy podsumowanie początków rozprzestrzeniania się wirusa na świecie, a następnie jego podróż do Polski. Główna część książki poświęcona jest, naturalnie, rozwojowi HIV i AIDS w Polsce oraz jego wpływie na społeczeństwo. […] Autor opisuje również sposoby walki z epidemią, próby oddolnego wsparcia zarażonych, przybliża też postać Marka Kotańskiego i jego roli w tych działaniach.
-
Żurawiecki dużo miejsca poświęca reakcjom społecznym, poszukuje ich przyczyn, rozmawia z lekarzami, sięga do zagadnień prawnych związanych z postępowaniem wobec zakażonych i chorych. Nie brakuje tu też Kotana, Monaru, księdza Nowaka, awantur i protestów społecznych związanych z lokalizacjami domów dla seropozytywnych, wykluczania mniejszości, stygmatyzacji. Autor sięga po osobiste historie i relacje, ale one także pozbawione są fizjologiczno-medycznych szczegółów, a skupione bardziej na trudnościach z jakimi ich bohaterowie zmuszeni byli się mierzyć.
-
„Ojczyzna moralnie czysta” to w głównej mierze zapis społecznego podejścia do choroby, rozkręcania się paniki społecznej, prób racjonalnego na nią odpowiadania. Super wartością tej książki jest właśnie jej szerokie spojrzenie - wplatające w narracje historie tworzenia się środowisk LGBT w Polsce, rywalizacji pomiędzy gwiazdami pomagania w latach 90., politycznych decyzji wpływających na podejście do zakażonych i chorych, prób opowiedzenia tego, co działo się w dyskursach medialnych i kulturowych.
-
Wspaniała książka. Wnikliwa, rzetelna, wciągająca. Pokazuje, jak długą drogę przeszliśmy jako społeczeństwo. Czy wyobrażamy sobie, że dziś ktoś podpala ośrodki dla osób zakażonych HIV? Że nauczyciele nie chcą uczyć dziecka, które zakaziło się przez transfuzję krwi? Że osoby zakażone traktuje się jak „zarazę”? Tak, dziś też nie jest różowo. Ale świadomość jest o niebo lepsza, głównie dzięki działalności organizacji pozarządowych i wielu lekarzy, co również dokumentuje Bartosz Żurawiecki. Brawo!
-
Może winienem zacząć od charakterystyki omawianej książki – „Ojczyzny moralnie czystej” Żurawieckiego; od napisania wprost, że w tym przypadku mamy do czynienia z książką wypełniającą „białą plamę”, prezentującą nieopisane zagadnienie bardzo kompetentnie i zarazem bardzo sprawnie napisaną. Summa summarum: bardzo potrzebną i bardzo dobrą.
-
Bartosz Żurawiecki napisał poruszający, wielowymiarowy reportaż, opisujący epidemię HIV na świecie i w Polsce, w której PRL-owska władza próbowała przesunąć winę za chorobę na homoseksualną mniejszość. Żurawiecki spotkał się z chorymi, ich bliskimi, lekarzami i stworzył poruszające opowieści o ludziach, od których większość się odwróciła. Przybliża zjawisko masowej histerii, ale też pokazuje, jak działa mechanizm wyparcia.
-
„Ojczyzna moralnie czysta” jest reportażem o tym jak społeczeństwo reaguje na pojawiające się nagle i nie do końca rozpoznane zagrożenie, na zarazę, przy czym całkiem świadomie używam tego określenia, tak jak używałem go w czasie pandemii Covid-19, bo nie chodzi o zjawisko medyczne, ale kulturowe, ba, w pewnym sensie metafizyczne[…]. Istotne jest za to to, że książka Żurawieckiego stanowi kolejną rekonstrukcję polskich lat dziewięćdziesiątych.
-
Reportaż opisuje epidemię w historycznym ujęciu, z naciskiem na polski sposób reagowania na kryzys.
-
Jest to książka o tym, w jaki sposób wykorzystywano panikę moralną w latach osiemdziesiątych do celów politycznych. Jak homofobia wpływała na sprzedaż leków, ale i opiekę nad potrzebującymi. Jest tam i Marek Kotański, ks. Arkadiusz Nowak, ale i rzesze mieszkańców miasteczek, gdzie powstawały ośrodki. Piekło niewiedzy i uprzedzeń kończyło się wieloma aktami przemocy.
Ale w książce jest również nadzieja: zdrowia, znalezienia życzyliwych osób, podmiotowości w medycynie i edukacji.
Wydanie I
- Seria wydawnicza: Reportaż
- Data publikacji: 8 listopada 2023
Okładka twarda
- Wymiary: 133 mm × 215 mm
- Liczba stron: 256
- ISBN: 978-83-8191-794-0
- Cena okładkowa: 54,90 zł
E-book・Ojczyzna moralnie czysta
- ISBN: 978-83-8191-819-0
- Cena okładkowa: 43,90 zł