Oblicza Wielkiej Brytanii

Skąd wziął się brexit i inne historie o wyspiarzach

Orientalny kodeks miłosny Kamasutra wymienia cztery rodzaje uścisków: muskający, przenikliwy, wypełniający i wgniatający. Watsjajana, redaktor naczelny Kamasutry, żył na początku ery nowożytnej, a jego dzieło było przeznaczone dla amatorów sztuki miłości oraz jej adeptów w wydaniu profesjonalnym, głównie dla kurtyzan. Warto wspomnieć, że według autora dobrze wyszkolona kobieta publiczna powinna posiąść znajomość sześćdziesięciu czterech dziedzin artystycznych, między innymi kaligrafii, reżyserii teatralnej, dialektyki, architektury, alchemii i strategii militarnej. Gimnastyka wymieniona jest na ostatnim miejscu.

Tak było prawie dwa tysiące lat temu. Gdyby Watsjajana żył w Anglii pod koniec XX wieku, zapewne musiałby obniżyć wymagania wobec kurtyzan albo otworzyć dla nich wielodyscyplinarny uniwersytet. W zamian za ustępstwa na rzecz współczesności mógłby jednak wzbogacić zestaw uścisków o nową technikę: uścisk biurowy. Na pomysł wpadła brytyjska Partia Zielonych, czym wywołała w 1995 roku burzliwą debatę na temat wyspiarskiej obyczajowości.

Zieloni wymyślili biuro­uścisk politycznie poprawny. Oto jego zapis choreograficzny: na początek stajemy z boku partnera/partnerki i dotykamy jej/jego ramienia lub pleców. Broń Boże nie należy dotykać bioder, bo jest to zbyt agresywne, zawiera podtekst seksualny i może skończyć się sprawą w sądzie. Następnie wolną rękę delikatnie układamy na wolnym ramieniu partnera – z boku. Nie wolno obejmować frontalnie, żeby nie stwarzać zagrożenia. Dozwolony jest delikatny, czuły uścisk ramienia, którego jednak w żadnym wypadku nie należy mylić z uściskiem wgniatającym skodyfikowanym przez Watsjajanę. Finał następuje po łagodnym przejściu osoby dotykającej na wprost dotykanej. W efekcie następuje objęcie ramieniowo-frontalne bez kontaktu tułowia. Obie figury powinny przypominać uśmiechniętych i zadowolonych z życia greckich tancerzy ludowych.

Jak stwierdziła pomysłodawczyni biuro­uścisku Miriam Kennet, wykonany prawidłowo daje on „niewiarygodne poczucie pełni”. Ekologiczny biuro-uścisk znaczy: pracujemy wspólnie, chcę ci być oparciem i pragnę, byś ty był moim. „Uściski w biurze powinny być przyjacielskie, a nie zmysłowe – wytłumaczyła Miriam Kennet. – Dla kobiety nie ma nic bardziej przerażającego niż zwisający nad nią zasapany mężczyzna, który próbuje ją pocałować, objąć, poklepać po ramieniu albo wziąć za rękę”.

Pierwszą reakcją na pomysł Zielonych była powszechna eksplozja radości. Śmiechu było co niemiara: prawidłowy czy nieprawidłowy uścisk, to przecież absurd! – kpiły gazety. Wracają nasze tradycyjne wyspiarskie uprzedzenia: niechęć do kontaktu fizycznego, purytański chłód, wiktoriańska pruderia, hipokryzja i brak czułości. Nasze dzieci są upośledzone emocjonalnie, bo rodzice ich nie przytulają. Dorośli garną się stadnie do psychoterapeutów, bo nie potrafią okazywać uczuć.

Nie trzeba daleko szukać. Od wydania pod koniec 1994 roku biografii księcia Karola, pióra Jonathana Dimbleby’ego, do narodowego skarbca anegdot trafiły skargi następcy tronu na chłód panujący w rodzinnym domu, matkę, która spędzała z nim zaledwie godzinę dziennie i nigdy publicznie go nie przytulała, oraz ojca, który ponoć wolał porozumiewać się z synem listownie, niż rozmawiać z nim osobiście. Skoro „Wzorcowa Rodzina” jest chora, skoro każde kolejne małżeństwo królewskich dzieci rozpada się w bulwarowym stylu, to czy należy się dziwić, że naród jest niedorozwinięty emocjonalnie?

A zatem połóżmy wspólnie kres idiotyzmom politycznej poprawności i naszej narodowej oschłości! – grzmiały popularne gazety. Obraz Wielkiej Brytanii jako kraju ciepłego piwa i zimnych kobiet musi odejść w niepamięć. Kochajmy się, obściskujmy i całujmy, bo w następnej kolejności nowi kodyfikatorzy będą nas uczyć, jak siadać i wstawać, nie obrażając kobiet, Murzynów i łysych!

Pod naporem tak zmasowanej krytyki Zieloni wytłumaczyli, że chodzi o dowcip, ale dla wielu Brytyjczyków sprawa wcale nie jest zabawna. Gdy zawodowi kpiarze i publicyści naśmiali się do woli, głos zabrali ci, dla których zwyczaj powszechnego obściskiwania, poklepywania i całowania stał się plagą zachwaszczającą brytyjską obyczajowość lat dziewięćdziesiątych.

Antropolog z Oksfordu Keith Thomas pisał w dzienniku „The Times”, że kraj wkroczył w „nową erę w historii gestu”. Do angielskich, a nawet szkockich obyczajów zaczęły wracać wypierane przez dziesiątki lat represji całusy na dzień dobry i uściski na do widzenia. Księżna Walii całuje się w telewizji z przyjaciółmi i przytula synów. Świeżo poznani ludzie rzucają się sobie na szyję i dziobią się nawzajem, wydając przy tym fizjologiczne odgłosy. Całują się kobiety z kobietami, a nawet mężczyźni z mężczyznami, i to nie tylko „nowi mężczyźni”, dla których odrzucenie emocjonalnego gorsetu stało się jednym z naczelnych zadań rewolucji obyczajowej.

Epidemia nie zna granic klasowych, co najlepiej widać na przykładzie piłkarzy, nienależących bądź co bądź do śmietanki towarzyskiej. Tym już nie wystarcza wzajemne obściskiwanie się, macanie, ugniatanie różnych części ciała i ślinienie w reakcji na strzeloną bramkę. Sezon 1994/1995 przeszedł do historii jako pierwszy, w którym najbardziej rozpowszechnioną formą okazywania radości po zdobyciu gola stało się zdejmowanie koszulki i bratanie z kibicami z odkrytym torsem. Angielski Związek Piłki Nożnej zareagował natychmiast wprowadzeniem kary żółtej kartki za każdy akt ekshibicjonizmu na boisku, ale to nie powstrzymało najbardziej zdeterminowanych. W końcu czymże jest żółta kartka w obliczu nieskrępowanych, roznegliżowanych emocji?

Może zatem w związku z ogólnym chaosem Brytyjczykom przydałby się nowy kodeks obyczajowości? Może ujęcie tematu w sposób zdyscyplinowany i ekologiczny nie powinno budzić kpin, a raczej zadowolenie elit i przychylne zainteresowanie antropologów. Być może w zdekonstruowanej rzeczywistości przełomu wieków przydałyby się pomoce naukowe dla zagubionych w labiryntach obyczajowości?

Osoby zainteresowane przedrukiem tego lub innego fragmentu książki prosimy o kontakt z działem promocji: zofia@czarne.com.pl.