Najgłębsze Południe

Opowieści z Natchez, Missisipi

Richard Grant

Najgłębsze Południe

Opowieści z Natchez, Missisipi

fragment

Pierwszego dnia wiosennej Pielgrzymki Regina Charboneau posadziła mnie w swojej kuchni przed dużym talerzem biskwitów. Byłem już prawie stałym lokatorem pokojów na piętrze i lubiła mówić znajomym, że trzyma Anglika na strychu. Teraz stwierdziła, że aby zrozumieć fenomen Pielgrzymki, najpierw muszę poznać jej genezę.

– Był rok 1931, wielki kryzys – zaczęła opowiadać. – Życie w Natchez było naprawdę trudne. Gleba była wyeksploatowana, krzewy bawełny zaatakował kwieciak, a linie kolejowe wygrywały rywalizację z rzeką, która wcześniej napędzała rozwój miasta. Stare rody ledwo ciągnęły w swoich wspaniałych rezydencjach. Żeby związać koniec z końcem, niektóre damy sprzedawały jaja i warzywa. Ale nadal miały pokojówki, które najpewniej pracowały niemal za darmo. I oczywiście nadal dbały o swoje ogrody.

Przerwał jej dzwonek telefonu. Ktoś wystraszył się krytyką Tableaux na Facebooku. Regina słuchała przez minutę lub dwie. Potem westchnęła.

– Naprawdę chcą, żebyśmy znów ograniczyły się do czarnych maluchów jedzących arbuza z boku sceny? Co jest nie tak z tymi ludźmi?

Powiedziała swojej rozmówczyni, żeby się nie martwiła, że wszystko jakoś się ułoży i że wkrótce się odezwie. Odłożyła telefon.

– O czym mówiłam? A tak. No więc w 1931 roku w Natchez miał się odbyć zjazd klubów ogrodowych z całego Missisipi. Był zaplanowany na połowę marca, gdy kwitną azalie, ale późne przymrozki zabiły wszystkie kwiaty. I co teraz począć z setkami ludzi zjeżdżających do Natchez? Katherine Miller, ówczesna prezeska klubu ogrodowego, postanowiła zamiast tego oprowadzić ich po kilku domach sprzed wojny. Osobiście myślę, że panie już wcześniej rozważały ten sposób zasilania klubowej kasy.

Telefon powiadamiał o kolejnych SMS-ach, ale Regina je ignorowała.

– Tak więc panie zaczęły biegać ze służącymi po pokojach, przesuwać meble, żeby zakryć dziury w podłodze, przewieszać obrazy, żeby zasłonić plamy na tapecie, i tak dalej. Wiele domów było mocno zaniedbanych, bo właścicieli nie było stać na remonty. Jeśli nadal mieli meble z przedwojnia: srebro, porcelanę, zasłony i całą resztę, to głównie dlatego, że nie było ich stać na nowe. Przybywają więc goście, panie ich oprowadzają, opowiadając rodzinne historie. Ku ogólnemu zaskoczeniu przybysze są zachwyceni. Są w siódmym niebie!

Następnego roku Katherine Miller, nieznosząca sprzeciwu, egzaltowana, irytująca, ale łebska kobieta, której nie można było ani przegadać, ani zignorować, rozesłała po całym kraju zaproszenia na „domową pielgrzymkę” po Natchez i przekonała właścicieli dwudziestu sześciu przedwojennych rezydencji do „przyjmowania gości” za opłatą. Aby podkreślić nostalgię za Dawnym Południem, panie domu założyły krynoliny, a służące przebrały za niańki. Czarni mężczyźni, z których część miała na sobie pościągane ze strychów i odkurzone liberie, musieli kłaniać się w pas wszystkim wchodzącym turystom, niczym lokaje przed wojną secesyjną, a małe czarne dzieci były wynajmowane za kilka drobniaków, żeby ich wachlować i czyścić im buty ubłocone na dworze.

Mimo powszechnego sceptycyzmu lokalnych biznesmenów przedsięwzięcie okazało się wielkim sukcesem. Goście z trzydziestu siedmiu stanów dotarli wiejskimi drogami do Natchez w Missisipi i zostawili pięćdziesiąt tysięcy dolarów, których miasto bardzo potrzebowało. Narodził się nowy przemysł. Rezolutne panie z klubu ogrodowego ocaliły Natchez.

– Były zaskakująco dobre w marketingu – powiedziała Regina. – Jeździły po całej Ameryce, opowiadając o Pielgrzymce. Zrobiły film promocyjny i ogólnokrajową kampanię reklamową. Było mnóstwo relacji w mediach. Za ich staraniem „Natchez” stało się nazwą perfum, wzoru na porcelanie i deseniu na tapetach. W Pielgrzymce wzięli udział Eleanor Roosevelt i Douglas MacArthur. Po premierze Przeminęło z wiatrem w 1939 roku wszystko nabrało jeszcze większego rozmachu. W latach czterdziestych i pięćdziesiątych XX wieku odwiedzały nas dziesiątki tysięcy osób rocznie. Teraz te liczby spadły o blisko siedemdziesiąt procent. Inne południowe miasta z przedwojennymi rezydencjami skopiowały nasz pomysł. Czasy się zmieniły, ale Pielgrzymka nie i nad tym pracuję.

Zapytałem, co szykuje w Twin Oaks, które zaraz będzie „na trasie”.

– Moja przyjaciółka założy mnisi habit, żeby zagrać Cornelię Connolly, która mieszkała w tym domu, zanim poszła do klasztoru. Ja podam koktajle i poprowadzę krótki kurs pieczenia biskwitów. Myślę, że w dzisiejszych czasach ludzie naprawdę chcą tylko zjeść, napić się i pogadać, a gościnność jest tym, w czym jesteśmy naprawdę dobrzy. Nie muszę nawet zakładać krynoliny. O Boże, już słyszę, jak Katherine Miller przewraca się w grobie…

W ciągu kilkudziesięciu lat Pielgrzymka się zmieniła. Afroamerykanie przestali odgrywać role usłużnych nianiek, lokajów i Murzyniątek. Picie w czasie przyjmowania turystów stało się mniej nagminne, chociaż część pań domu i przewodników wciąż wspomagała się drinkiem zwanym Mr. Clean.

– Wygląda jak szklanka wody z lodem, ale to czysta wódka z sokiem z cytryny – powiedziała Regina. – Najwyraźniej bardzo orzeźwiająca.

Było też mniej upiększania i zmyślania historii niż dawniej, częściowo dlatego, że goście mieli teraz uciążliwy zwyczaj sprawdzania faktów w smartfonach. Layne Taylor opowiedział nam anegdotkę o aktorze Kevinie Klinie, który przyjechał do Natchez z okazji pięćdziesiątej rocznicy premiery Przeminęło z wiatrem. Layne zabrał go do Monteigne, zachwycającej neorenesansowej rezydencji w dwudziestotrzyakrowej posiadłości. Właścicielka, Mary Louise Shields, „stalowa magnolia”, która dożyła stu dziewięciu lat, pokazała Kevinowi Kline’owi kołdrę i oznajmiła:

– Należała do Scarlett O’Hary.

Layne nie jest pedantem, jeśli chodzi o fakty, ale to już była przesada.

– Złotko – powiedział – Scarlett O’Hara nie istniała.

– Tutaj uważamy inaczej – odparła spokojnie Mary Louise.

Layne stracił panowanie nad sobą.

– To postać z pieprzonego filmu!

– Złotko – odrzekła wciąż niewzruszona Mary Louise – jeśli nie odpowiada ci zwiedzanie domu, to czemu nie przejdziesz się po ogrodzie?

 

Osoby zainteresowane przedrukiem tego lub innego fragmentu książki prosimy o kontakt z działem promocji: julita@czarne.com.pl.