Ilona Wiśniewska

Migot

Z krańca Grenlandii

fragment

Skończą jak ich rodzice

 

– Jak ci minął weekend? – zapytam pod koniec miesiąca.

– Cóż, szczęśliwym zrządzeniem losu znowu przeżyłam. Masz? – odpowie pytaniem.

– Mam.

Z Lone Schlichtkrull spotkałyśmy się na korytarzu domu spokojnej starości na początku października. Szła powoli, wsparta o balkonik rehabilitacyjny, i od razu zagadnęła: „Palisz?”. Kiedy potrząsnęłam głową, rzuciła: „Trudno” i zaprosiła do zasnutego dymem pokoju z telewizorem na pełen regulator.

Teraz jest wczesne popołudnie już po zachodzie słońca, niedawno się obudziła. Ominęło ją kilka godzin światła, ale okna i tak cały czas są zasłonięte, żeby lepiej było widać obraz na ekranie. Telewizor nie był tu wyłączany od kilku lat, bo sama zajmuje ten pokój i hałas nikomu nie przeszkadza. Współmieszkańcy narzekają tylko na dym. Lone jest jedyną Dunką w domu spokojnej starości w Qaanaaq i od kilku lat umiera na raka. Nie płuc, więc przynajmniej została jej przyjemność palenia dwóch paczek czerwonych prince’ów dziennie. I, co często podkreśla, to umieranie na szczęście nie boli, więc da się przeżyć.

– Jestem w tym domu od dwunastu lat – opowiada mieszanką angielskiego, duńskiego i grenlandzkiego. – Wcześniej mieszkałam w Savissivik, ale tam nie ma lekarza, więc kiedy dotarłam do specjalisty w Qaanaaq, ten mnie już nie puścił z powrotem. Nie chciałam tutaj zostawać, bo wydawało mi się, że jestem za młoda na tę, wybacz mój język, umieralnię.

Lone ma siedemdziesiąt cztery lata, na Grenlandii spędziła całe dorosłe życie.

– Mój ojciec był lekarzem, ja też studiowałam medycynę. Pierwszy raz przyjechałam na Grenlandię, żeby zrobić badania i ankietę o życiu Inuitów. Niedługo po powrocie mój ówczesny partner popełnił samobójstwo, a ja pomyślałam, że nie mogę zostać dłużej w Danii. Po jego śmierci wróciłam do południowej Grenlandii, gdzie zostałam przez trzy lata, poznałam mojego pierwszego grenlandzkiego męża, szaleńczo się w sobie zakochaliśmy i przyjechaliśmy na północ, do Savissivik, skąd pochodził. Mąż był łowcą, sprzedawaliśmy skóry i oboje też trochę uczyliśmy w szkole. Do naszego  omu zawsze przychodziło wiele dzieci, była wśród nich jedna dziewczynka, którą szczególnie lubiliśmy. I w końcu jej matka zapytała, czy chcemy ją adoptować. Biła ją i nie wiedziałam, co z tym zrobić. To nie było oficjalnie, po prostu się nią zajęliśmy. Teraz ma czterdzieści pięć lat. Trafiła do nas jako pięciolatka. Druga jest trzy lata młodsza, zajęliśmy się nią, kiedy jeszcze była niemowlęciem. Rodzice już potem nigdy się nimi nie interesowali. Mieli inne dzieci. Zobacz, tam na zdjęciach są małe, a tu już dorosłe, z własnymi rodzinami. Mieszkają na południu, czasem dzwonią. Mam nadzieję, że jeszcze je kiedyś zobaczę. Zawsze do mnie mówią „Lone”, nie „mamo”.

Ściany w pokoju zdobią zdjęcia, większość to wyblakłe wydruki z drukarki laserowej, przyklejone taśmą klejącą. Na wielu jest uśmiechnięta Lone z gęstą grzywką i rysami twarzy sprzed choroby. W ramce na ścianie wisi pozowany portret zbiorowy rodziny z Danii. Co powiedzieli na to, że wyjechała? – Moi rodzice już nie żyli, więc nie mieli zbyt wiele do powiedzenia. A pozostali? Nigdy nie czułam, żeby byli przeciwko.

– Odwiedzili cię kiedyś?

– To kosztuje fortunę! – Odpala papierosa i upewnia się, że dym mi nie przeszkadza. – A ty skąd się tu wzięłaś?

Chwilę później wertuje moją książkę i zamawia egzemplarz.

Tekst niezrozumiały, ale można pooglądać zdjęcia. Martwi się tylko, czy dożyje przesyłki, bo zimą poczta zwykle długo idzie. Mam tylko jedną (dwie pozostałe podarowałam Juaannie i Naduk), więc obiecuję, że dostanie ją ode mnie przed wyjazdem.

– Jest szansa, że do grudnia nie umrę. – Jej śmiech przechodzi w duszący kaszel. – Chociaż nie wiadomo. Poprosiłam Juaannę, żeby mnie pochowała. Wiem, że już nie jest oficjalnie pastorką, ale mam nadzieję, że zrobi dla mnie wyjątek. Taką posługę obiera się chyba na całe życie, nie uważasz? Zresztą nie wiem. Nie wierzę w Boga, ale coś trzeba przecież ze sobą zrobić po śmierci. Chcesz kawy? – pyta po krótkiej przerwie na dopalenie do samego filtra. – Chodź ze mną.

Powoli podnosi się z łóżka, wkłada kapcie i wychodzi z pokoju, wsparta o balkonik. Ma półdługie, odgniecione od poduszki włosy i podobnie wymięte leżeniem ubrania. Idziemy powoli do kuchni, gdzie stoi kilka pełnych termosów. Lone napełnia kubek, ustawia go na półce balkoniku i wraca do pokoju. Będzie to odtąd robić za każdym razem, gdy do niej przyjdę. Pytanie, kapcie, szuranie, kubek, pełen serwis. Kropka na zakrętce termosu musi być dokładnie nad dzióbkiem, wtedy najlepiej się nalewa. Najpierw mleko, potem kawa.

– Kawa jest tu zawsze. Paskudna, ale ciepła.

Pijemy, oglądając program, w którym brytyjscy handlarze antykami jeżdżą po kraju w poszukiwaniu skarbów w sklepach ze starociami i próbują je kupić za okazyjną cenę.

– Wychodzisz czasem dalej niż po kawę? – pytam.

– Nie. Dawno już nie byłam na zewnątrz. Ktoś musiałby mi towarzyszyć, bo łatwo się przewracam.

– Możemy wyjść razem, jeśli chcesz.

– Byłoby cudownie!

 

Osoby zainteresowane przedrukiem tego lub innego fragmentu książki prosimy o kontakt z działem promocji: zofia@czarne.com.pl.