„Ów tekst okropny”! Tak Lem pisze o swoim filozoficzno--naukowym opus magnum, które do dzisiaj zachwyca intelektualnym rozmachem, trafnym przewidywaniem wyzwań przyszłości (czyli między innymi naszych czasów) oraz oryginalnym, literackim stylem, bo Summa technologiae to coś więcej niż tylko esej popularnonaukowy. Jest to typowy ton listów, które Lem i Mrożek dodawali do przesyłek ze swoimi największymi arcydziełami – niemalże przepraszali przyjaciół, że posyłają im te swoje nieszczęsne książczyny i sztuczydła.

Przyjaciele zresztą też na te przesyłki wcale nie reagowali z entuzjazmem. Mrożek skrytykował Summę..., wytykając  Lemowi w długim liście, że zapomniał o przyrodzonej niedoskonałości istoty ludzkiej. Dlatego nie ma sensu liczyć na autokreację taką jak w Summie... (czy też betryzację taką jak w Powrocie z gwiazd). Pisał: 

„Człowiek ma największe kłopoty z regulowaniem siebie, z jakim takim porządkiem w swoim życiu, a chcesz, żeby regulował innych, którzy mają dla niego tę podstawową wadę, że są inni, że nie są nim? Obawiam się, że kiedy znajdzie się  dwóch, nie mówię nawet 30 milionów w skali narodu, ani tym bardziej trzy miliardy, żeby się wspólnie wyregulować, na przykład podosypywać sobie takiego proszku, który im coś takiego zrobi w mózgach, że będą „dobrzy”, to skończy się na arszeniku w najgorszym wypadku, a w najlepszym, że pójdą razem na wódkę”.

Lem był równie surowym recenzentem dla Mrożka. W lipcu otrzymał  Tango. Uprzejmie pochwalił początek, ale określił tę sztukę jako „w całości, niestety, niewypał”. Początkujący pisarz po otrzymaniu tak miażdżącej recenzji mógłby się załamać i na zawsze połamać pióro, tym bardziej że nie była to wyłącznie opinia Lema – czytali Tango wspólnie, razem ze Szczepańskim, który tak to opisał w dzienniku wpis z 15 lipca 1964):

„Mrożek przysłał Staszkowi swoją najnowszą sztukę – Tango. [Błąd Szczepańskiego: przysłał ją Adam Tarn z redakcji „Dialogu”, który opublikował sztukę w numerze 11/1964 – przyp. W.O.]. Znacznie słabsza od poprzednich. Jest w niej bunt przeciwko „nowoczesnemu” brakowi konwencji (w życiu), ale M. nie umiał z tego wybrnąć dramaturgicznie i filozoficznie. W zakończeniu zwekslował na psychologię władzy. Jakoś to nie bardzo trzyma się kupy”.

Gwoli ścisłości, Szczepański nie cenił też sobie książek fanastycznonaukowych Lema. W  roku 1966  zgodził się pracować  nad filmową adaptacją  Powrotu z gwiazd i z tej okazji postanowił wreszcie to przeczytać. 25 lutego, mniej więcej tydzień  po wyrażeniu tej zgody, notował w dzienniku z niesmakiem: „Czytam Powrót z gwiazd Lema, bo mamy wspólnie robić z tego scenariusz. Drażni mnie to i zniechęca. Wszystko zbudowane na fałszach psychologicznych”.

Cytatów o tym, jak ci literaci przerzucali się złośliwymi uwagami na temat własnej twórczości, mógłbym przytoczyć jeszcze sporo, ale ciekawsze wydaje mi się to, że adresaci przeważnie się z tym zgadzali.