Droga krajowa numer 106

Na tajnych szlakach kalabryjskiej mafii

Na całym obszarze od wybrzeża po Aspromonte wykształciła się swoista subkultura broni palnej. Jej ośrodkiem jest kilkudziesięciokilometrowy odcinek drogi. Korzenie tej kultury sięgają bardzo głęboko, bo tradycji pasterskich, a do jej powstania przyczynił się fakt, że wiele siedlisk było niegdyś odosobnionych i narażonych na napady piratów czy bandytów. Dziś jednak idea samoobrony miesza się z kultem męskości i koniecznością udowadniania, że jest się macho.

            Pierwsza i ostatnia okazja w moim życiu, by sobie postrzelać, była jednocześnie okazją, aby doświadczyć – choćby i z daleka – owej mentalności.

            Jest lato 1987 lub 1988 roku, ja mam dziesięć, może jedenaście lat. Pamiętam krótkie rękawy, ciepło na skórze i długie cienie na polach. Moi rodzice postanawiają odwiedzić wujka taty; wujek Mimi mieszka w Bianco, pierwszym miasteczku za Africo. Prowadzi nas do miejsca, które lubi najbardziej na świecie, czyli do klubu, w którym strzela się do rzutków. W tamtym czasie, obok napisów „STRUSIE TU”, stałym elementem krajobrazu wzdłuż DK 106 są także kluby strzeleckie. Wyrosły na tym samym pagórkowatym obszarze między Aspromonte i morzem, co pełne ptaszysk gospodarstwa, oznakowano je takimi samymi ręcznie namalowanymi szyldami. Wszystkie są do siebie podobne.

            Podążając DK 106 od Reggio, trzeba za każdym razem skręcić w lewo, w nigdy nieutwardzaną drogę; po kilku kilometrach dojeżdża się do płaskiego pola z dwoma barakami z prefabrykatów, z blaszanymi dachami. Pełnią rolę baru, toalety chemicznej i przebieralni z szafkami na broń w jednym. Niezmiennie rzuca się w oczy ciemna zieleń ich dachów, ostra czerwień plastikowych krzeseł i biel chropawych ścian z surowego betonu. Do tej zastygniętej szorstkiej piany niepohamowanie ciągną znudzone bezczynnością dzieci, zawsze gotowe pobawić się w odrywanie kawałków zaprawy i zbieranie skarbów w postaci błyszczących ostrych kamyczków.

            Wiele z tych miejsc zostało także wyposażonych w piec opalany drewnem, więc zapach mięsa z rusztu miesza się w powietrzu z zapachem dochodzącym z pobliskich tłoczni oliwy i oparami wysokooktanowej benzyny terenówek zaparkowanych tuż przy wejściu. Sporo bywalców korzysta z udogodnień pozwalających

im kupować tak zwane paliwo rolnicze, przeznaczone do traktorów i maszyn polowych, a wlewane do drugiego garnituru aut. Parking zapełniają więc głównie zajeżdżone fiaty panda 4 ×4 i kończące swój żywot osobówki. Czasem można zobaczyć terenowe suzuki, którym ktoś chce się pochwalić od wielkiego dzwonu.

            W klubach strzeleckich większość aktywności odbywa się na świeżym powietrzu, toteż odwiedzane są wyłącznie od marca do września lub jeśli sprzyja pogoda – do października. Podejście do norm bezpieczeństwa jest tu dość swobodne: część socjalną od stanowisk strzelniczych oddziela jedynie wąska żwirowa ścieżka. Stanowisk jest zwykle osiem lub dziewięć, każde wyposażone w metalowy boks, w którym miejsce zajmują strzelcy. Klub strzelecki w Bianco, gdzie bywa wujek Mimi, nie jest wyjątkiem. Wystarczy przejść kilka kroków, by z baru trafić na strzelnicę wypełnioną odgłosami wystrzałów i okrzykami „up!” skierowanymi do operatora ukrytego w budce na drugim krańcu pola, sygnalizującymi, żeby zwolnił rzutek.

            Tego popołudnia, gdy wraz z rodzicami trafiamy za wujkiem Mimim do jego klubu, ogarnia mnie poczucie, że znalazłem się nie tam, gdzie trzeba. Rzecz w tym, że w owym czasie ponosiłem kolejne porażki w grze na automacie stojącym w pizzerii w Locri. Przegrywałem z chłopakiem niewiele większym ode mnie, który zatrzymywał inwazję kosmitów, krzycząc bez przerwy: „’Cchiu corpa! Carrica! ’Cchiu corpa!” (co w dialekcie oznacza: „Więcej nabojów! Ładuj! Więcej nabojów!”). Mnie tymczasem w grze na automatach szło zaledwie dostatecznie, więc zazdrościłem mu determinacji, dogłębnego zaangażowania i automotywacji okrzykami w zakazanym dla mnie języku.

            W klubie strzeleckim te różnice dają o sobie znać jeszcze wyraźniej. Wujek Mimi przedstawia nas swoim znajomym jako „krewnych mieszkających w Reggio”, a ja, choć mam zaledwie dziesięć lat, widzę, jak niektórzy grający w karty albo przygotowujący się do strzału mężczyźni posyłają nam ironiczne spojrzenia. W tamtym czasie liczba mieszkańców Reggio nie sięga nawet stu tysięcy, ale dla obecnych w klubie i tak jest ono miastem ludzi zepsutych i opływających w przywileje. Jakby tego było mało, wujek Mimi jest kimś w rodzaju lokalnego celebryty, kimś, kogo wszyscy pozdrawiają z szacunkiem, kto zawsze odpowiada ciętym słowem, a w domu przechowuje niezliczone trofea w strzelaniu do rzutków. W jakimś sensie nasza obecność w klubie bardzo go bawi, zwłaszcza że przywiózł tu moich rodziców, by poddać ich próbie broni.

            – Kuzynko, jeśli dobrze strzelacie, po śmierci zostawię wam moje strzelby – prowokuje raz po raz moją matkę, zwracając się do niej per wy, tak jak w tych stronach jest to w zwyczaju między krewnymi.

            Wujek Mimi rezerwuje tor i mój ojciec, znudzony, ale posłuszny rodzinnemu starszeństwu, poddaje się testowi. Może i mógłby postarać się bardziej, ale prawda jest taka, że strzelanie do rzutków kompletnie go nie interesuje. Z kolei moja matka oddaje tylko jeden strzał, ze zduszonym okrzykiem bólu – wskutek odrzutu kolba uderza ją w ramię – co wywołuje ironiczne uwagi starszego pana. Ja zapisuję im punkty, ale czynię to nieuważnie. Trochę dlatego, że po prostu nie wiem, jak to robić, ale przede wszystkim dlatego, że hipnotyzuje mnie to, co dzieje się na sąsiednich torach. Oto bardzo często dorośli strzelcy, o twarzach pełnych skupienia, przez co wyglądają nieco groźnie, przekazują strzelby swoim synom i wnukom. Z takim namaszczeniem, jakby podawali im kieliszek czerwonego wina w czasie świąt: chłopak musi umieć pić, chłopak musi umieć strzelać. Ci chłopcy są niewiele starsi od tego, który ogrywa mnie na automacie, mają może po piętnaście lat. Ale ojcowie, wujkowie i dziadkowie uważają, że broń w ich rękach jest czymś naturalnym. W rezultacie ci tutaj trzelają prawdziwymi corpa, a nie pociskami wyświetlanymi na ekranie.

            Ja też chcę być taki jak oni. Ja też chcę strzelać, więc przypuszczam szturm. Po upływie czasu, który wydaje mi się wiecznością, negocjacje kończą się tym, że wujek Mimi wręcza mi strzelbę małego kalibru, prowadzi w kąt pola daleko od boksu i ignorując zaniepokojone spojrzenia moich rodziców, pokazuje, jak pociągać za spust. Następnie ustawia butelkę w odległości (jak sądzę poza moim zasięgiem) i tłumaczy rodzicom, że broń jest naładowana śrutem, więc w gruncie rzeczy to tylko taka zabawka, dozwolona dla dziesięciolatka. Ja jednak tych tłumaczeń nie słucham, bo jestem cały skupiony – wykonuję polecenia i strzelam. Słyszę brzęk szkła pękającego w oddali. Strzelba zostaje załadowana, strzelam ponownie. I jeszcze raz. Wujek Mimi mruczy pod nosem, że jeśli będę trenował pod jego okiem, naprawdę nauczę się strzelać i zostanę tym kuzynem, który odziedziczy kolekcję jego strzelb.

            Żegnamy się nieco zakłopotani. W drodze powrotnej ciszę tylko raz przerywa mama, mówiąc, że już nigdy więcej nie odwiedzimy wujka Mimiego na strzelnicy.

            Z biegiem lat, gdy klubów strzeleckich stopniowo zaczyna na wybrzeżu ubywać, ich subkulturę przenikają coraz mocniej „inspiracje” zaczerpnięte z kina i telewizji. I to do tego stopnia, że dochodzi do sytuacji, które w oczach starych przestępców, albo tych inteligentniejszych, uchodzą za kłopotliwe. Po przeanalizowaniu zeznań zatwardziałych morderców należących do starej gwardii, takich jak Giuseppe Lombardo, zwany Cavallino, Konikiem, można dojść do wniosku, że ludzie ci sięgali po broń tylko wtedy, kiedy musieli kogoś nastraszyć w bardzo określonym celu. I przede wszystkim, że ktoś, kto strzelał bez dobrego powodu, tracił w ich oczach wiarygodność. Jednak w czasach nam bliższych podejście to uległo zmianie.

            Mogli się o tym przekonać, na przykład, Bogu ducha winni klienci, którzy w nocy 29 kwietnia 2017 roku znaleźli się w Sottozero, jednej z najstarszych lodziarni działających przy nadmorskim bulwarze w Reggio di Calabria, dokładnie w momencie gdy jakiś człowiek w kominiarce ostrzelał z karabinu regały w tym lokalu, niszcząc witryny i butelki, po czym wsiadł na skuter i uciekł. Dochodzenie wykazało, że strzały sprowokował konflikt, w który zamieszani byli Teganinowie (jak w mieście nazywa się nowe pokolenie rodziny De Stefano-Tegano). Chodziło przy tym o jakąś mało ważną sprawę, którą stara gwardia rozwiązałaby na drodze gróźb, bez wyciągania broni.

Osoby zainteresowane przedrukiem tego lub innego fragmentu książki prosimy o kontakt z działem promocji: zofia@czarne.com.pl.